Morgunblaðið - 12.12.2019, Blaðsíða 70

70 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 2019
Hamraborg 10, Kópavogi
Sími: 554 3200 Opið: Virka daga 9.30–18
VERIÐ VELKOMIN
Í SJÓNMÆLINGU
———
Myndbandsverkið Kiss the Day
Goodbye eftir bandaríska kvik-
myndagerðar- og myndbandslista-
manninn Charles Atlas verður á
sýningu Atlas sem verður opnuð í i8
galleríi við Tryggvagötu í dag,
fimmtudag, klukkan 17.
Charles Atlas (f. 1949) hefur í
fjóra áratugi unnið á persónulegan
hátt með kvikmyndamiðilinn svo
eftir hefur verið tekið. Í Kiss the
Day Goodbye er stillt saman upp-
tökum af 24 sólsetrum sem Atlas
kvikmyndaði yfir Mexíkóflóa frá
Rauschenberg-gestavinnustofunni.
Í endurtekinni hnígandi sólinni
blandast hefðbundin tilfinninga-
semi sólsetursmynda áríðandi póli-
tískri umhverfisumræðu. Gagnrýn-
endur hafa sagt verkið vísa, á
áhrifamikinn átt, að yfirvofandi
endalokum – og um leið sé það afar
fallegt.
Þetta verk Atlas, Kiss the Day
Goodbye, hefur meðal annars verið
sýnt á Feneyjatvíæringnum.
Birt með leyfi i8 gallerís
Sólsetur Umtalað verk Atlas hefur verið sýnt á Feneyjatvíæringnum.
Myndbandsverk eftir
Charles Atlas sýnt í i8
Nú stendur yfir í Tanya Bonadkar-
galleríinu í Los Angeles fyrsta
einkasýning Jónsa – Jóns Þórs
Birgissonar, söngvara og gítarleik-
ara Sigur Rósar. Jónsi hefur oft
unnið með öðrum myndlistar-
mönnum en á þessari sýningu vinn-
ur hann með „umlykjandi innsetn-
ingar“, eins og segir í frétt
gallerísins, með hljóðheima sem
hann hefur sjálfur skapað sem og
ilmi sem hann hefur einnig mótað.
Gestum er boðið að klæðast hvít-
um skóm og ganga inn í alhvítan
aðalsal gallerísins, inn í hljóðmynd
listamannsins sem hann kallar
„Hvítblindu“. Annar minni salur er
nær alveg myrkvaður, með loft sem
bylgjast og þar leikur Jónsi einnig
með mögnun raddarinnar og flytur
meðal annars kvæði Hannesar Haf-
stein um hafið. Þann hluta sýning-
arinnar kallar hann „Svartöldu“. Í
sölunum eru ilmir sem undirbyggja
stemninguna, minna á snjó og haf.
Þá er einnig sýnt stakt verk, hljóð-
skúlptúr úr meðal annars 14 hátöl-
urum sem kallast „Í blóma“.
Gagnrýnandinn Gregory Volk,
sem oft hefur fjallað um íslenska
myndlist, skrifar afar lofsamlega
um sýninguna á Hyperallergic-
vefnum og segir hana bæði
heillandi og hlaðna merkingu. Vís-
anir í íslenska náttúru séu sterkar
og áhrifamiklar og vel unnið með
örvun skynfæra gesta.
Í blóma Eitt verka Jónsa á sýningu hans í
Tanya Bonadkar Gallery í Los Angeles.
Jónsi vinnur með
hljóð í myndlist
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Ég plataði sjálfan mig eiginlega út í
þetta,“ segir myndlistarmaðurinn
Páll Haukur Björnsson glottandi þar
sem við stöndum frammi fyrir einu
hinna stóru málverka hans í sýning-
arsal BERG Contemporary. Páll
Haukur hefur á undanförnum árum
getið sér orð fyrir skúlptúra og teikn-
ingar, sem sumar hverjar hafa verið
býsna stórar, en hann hefur ekki ver-
ið að mála með þessum hætti. Blaða-
maður sá þessi stóru málverk hans
fyrst á listkaupstefnunni CHART í
Kaupmannahöfn í haust, þar sem þau
vöktu athygli, og nú eru þau á sýn-
ingu hans í galleríinu á Klapparstíg
16, auk áður ósýndra skúlptúra og
teikninga. Sýninguna kallar hann
Loforð um landslag.
Páll Haukur viðurkennir að hafa
forðast striga fram að þesu. „En allt í
einu er ég orðinn málari! Er orðinn
það sem ættingjar hafa alltaf verið að
spyrja mig um: Ertu að mála? En nú
get ég heiðarlega svarað því játandi,“
segir hann og brosir.
Á hvítum grunni málverkanna
birtast litir, orð, setningar og ým-
iskonar form – inn á milli eru einnig
ljósmyndir. „Að einhverju leyti var
ég vanur þessari stærð úr stærstu
teikningum mínum en þetta er samt
annað,“ segir hann. „Það hvílir ein-
hvers konar heilagleiki yfir striga.
Við Raggi Kjartans vorum að ræða
þetta og hann sagði stríðnislega: Þú
ert kominn inn í glímuna!“ Og írónían
leynir sér ekki. „Það er þessi marg-
umtalaða glíma við strigann,“ segir
hann til skýringar.
Sjálfsagt er að rifja upp að fyrir
áratug var Páll Haukur fyrirsæta hjá
Ragnari sem málaði á Feneyja-
tvíæringnum hvert málverkið á fætur
öðru af honum.
Útrás fyrir regluverkið
– Þú hleður þetta klassíska fyrir-
bæri, málverkið, alls kyns táknum og
orðum, og ferð líka þá persónulegu
leið að skella inn í verkin myndum af
fólki sem stendur þér nærri. Eru það
lyklar að túlkun málverkanna?
„Þetta eru engar sögur í hefðbund-
inni mynd … en kannski einhver
sannleikur sem ég reyni að nálgast. Í
rauninni tekst ég á við alls kyns til-
finningar við að gera verkin; einn
daginn get ég nánast rústað því sem
ég málaði daginn áður, sé svo eftir
því og reyni að laga það. Ég er oft að
laga það sem ég hef þegar gert – það
geisa stríð milli mismunandi
Palla …“
– Er auðveldara að gera skúlptúr
en málverk?
„Nei, mér finnst þetta haldast í
hendur. Ég vinn jöfnum höndum að
þessu. Núna finnst mér innsetninga-
lega séð vélin vera að ganga, loksins
er stúdíóið orðið staður sem ég hef
góða tilfinningu fyrir. Svo eru fleiri
hliðar hér, eins og þessar strang-
flatateikningar,“ segir hann og bend-
ir. „Þær eru einhvers konar útrás
fyrir regluverkið og það að afsala sér
stjórninni. Þær eru byggðar á kerfi,
eru greiningar-aðgerð á línu. Ég
byrja með tilviljanakennda handa-
hreyfingu, nota svo sama kerfið til að
greina þessa hreyfingu og úr því
verða geómetrísk form.
Svona strangir fletir geta líka
komið inn í málverkin en mæta þar
tilfinningum og allt að því tryllingi.“
– En tilfinningar sagðirðu; í sum-
um skúlptúrunum eru blómaljós-
myndir og þarna sé ég ljósmynd af
pabba þínum í einu málverkinu. Eru
það tilfinningalegar vísanir?
„Það að segja að slíkt merki eitt-
hvað ákveðið finnst mér vera hálf-
klístrað. Mér finnst ég ekki geta að-
greint mig í minni tilfinningalegu
heild frá því klístraða samhengi sem
það að búa til listaverk er. Vissulega
blæða persónulegir hlutir inn í þetta
og svo ég fæ líka útrás fyrir vissa
amatörljósmyndapraktík í þessu.“
Málverkið sannar sig
– Ég skil það en ég sé líka tog-
streitu listamanns 21. aldar sem
finnst að í málverki þurfi að vera
ýmsir litir og þá skrifarðu á strigann
„Lots of color“. Og í öðru verki hér
eru ýmsir litfletir og við þá stendur
„Bird“ – en þú ert ekkert að mála
myndir af fuglum í þá. Er kannski
búið að mála nóg af fuglum?
Páll Haukur brosir og spyr á móti:
„Hvað er mynd? Vissulega erum við
ofurseld tungumálinu og getum ekki
greint okkur frá því. Ég hef verið
stundakennari í Listaháskólanum í
hjáverkum og þar erum við einmitt
alltaf að greina verk og það getur
verið fyndið, og byrjað með: Já, það
er mikið af litum …“
–… og þarna stendur „True senti-
mentality“ – sönn tilfiningasemi. Er
það efniviðurinn?
„Þetta snýst um það að gleyma
sér, ég næ stundum að vera um tíma
frjáls í algleyminu en svo rífur sjálfs-
meðvitundin mann niður á milli. Það
er sífelld togstreita milli leikgleð-
innar og eitthvers konar listrænnar
meðvitundar sem telur sig ábyrga
fyrir verkinu.“
– Og kannski líka sektarkennd
listamanns sem hefur heyrt frá æsku
að málverkið sé dautt en finnst gam-
an að mála?
„Það er já fyndið – en málverkið
heldur áfram að sanna sig. Það er í
raun talsverð málverkaslagsíða í dag.
En mér finnst fyndið að sjá mig
standa og skapa málverk – ég sá það
ekki fyrir …
Og þetta er fyrsta sýningin í lang-
an tíma sem ég hef verið stressaður
fyrir, ég viðurkenni það.“
Er kominn í glímuna
 Páll Haukur Björnsson sýnir Loforð um landslag í BERG Contemporary
 „Ég næ stundum að vera um tíma frjáls í algleyminu,“ segir hann um verkin
Morgunblaðið/Einar Falur
Listamaðurinn „Mér finnst fyndið að sjá mig standa og skapa málverk – ég
sá það ekki fyrir,“ segir Páll Haukur um sum nýju verkin sem hann sýnir.