Læknablaðið - feb. 2020, Blaðsíða 56

108 LÆKNAblaðið 2020/106

Kristófer Þorleifsson
form. öldungadeildar LÍ
Dagana 22.-24. ágúst í fyrra fóru 26 manns
í ferð öldungadeildar norður á Standir.
Lagt var upp frá Hlíðasmára, ekið var
yfir Holtavörðuheiði og komið niður í
Hrútafjörð og áð á Borðeyri. Þar var nesti
borðað, nýjar heimabakaðar kleinur og
flatbrauð með hangikjöti. Þessu var rennt
niður með heitu kaffi og að því loknu var
boðið upp á dálitla brjóstbirtu, rautt, hvítt
og bjór.
Borðeyri má sannarlega muna sinn
fífil fegurri, en þar búa í dag innan við 20
manns. Fyrr á öldum var Borðeyri í tölu
meiriháttar siglinga- og kauphafna. Nafn
eyrarinnar er dregið af því að þegar Ingi-
mundur gamli fór í landaleit, sumarið eftir
að hann kom til Íslands, fann hann þar
nýrekið viðarborð og nefndi eyrina Borð-
eyri eftir því.
Frá Borðeyri var síðan haldið áfram og
komið við í Sauðfjársetrinu á Sævangi í
Strandabyggð sem áður var félagsheimili
Strandamanna. Safnið var skoðað undir
leiðsögn forstöðumanns sem flutti stutt
fræðandi erindi um safnið. Að því loknu
var sest að kaffi og vöfflum með rjóma.
Leiðin lá síðan til Hólmavíkur þar sem
hópurinn skoðaði Galdrasafnið. Síðan
áfram til Djúpuvíkur og virtu ferðalangar
fyrir sér hrikalega og ægifagra náttúruna
eins og Kaldbakshorn og Kaldbaksvík og
Veiðileysufjörð. Þegar komið var á Hótel
Djúpuvík um kvöldmatarleytið var sest að
dýrindis kvöldverði. Þar tók á móti okkur
hótelstjórinn, tengdasonur staðarhaldara,
Magnús Karl Pétursson alnafni og barna-
barn kollega okkar.
Eftir nærandi nætursvefn og góðan
morgunverð var haldið í skoðunarferð í
síldarverksmiðjuna undir leiðsögn Héðins
Ásbjörnssonar, sonar hjónanna Evu og
Ásbjarnar staðarhaldara í Djúpuvík. Verk-
smiðjan er í dag safn sem sýnir vinnslu-
ferlið eins og það var í húsinu.
Í hundruðir ára var landbúnaður
aðalatvinnuvegurinn í héraðinu, en saga
Djúpavíkur hefst árið 1917 þegar Elías
Stefánsson setti þar á stofn síldarsöltunar-
stöð. Þetta breytti lífi fólks, en síðan varð
Elías gjaldþrota í kreppunni miklu árið
1929.
Árið 1934 var hafist handa við
byggingu síldarverksmiðju á Djúpuvík
og aðeins rúmu ári síðar var farið að
framleiða bæði síldarmjöl og lýsi. Veiðin
var mjög góð og verksmiðjan malaði gull.
Framkvæmdin var of stór fyrir íslenska
bankakerfið og hafði Landsbankinn ekki
bolmagn til að veita lán til byggingarinn-
ar. Forráðamenn fyrirtækisins leituðu því
á náðir dansks banka til að fá lán. Svo vel
gekk reksturinn að eftir eitt ár voru vextir
greiddir af láninu og eftir tvö ár í rekstri
var lánið greitt upp.
Þegar síldarverksmiðjan var full-
byggð var hún langstærsta steinsteypta
bygging á Íslandi. Enn þann dag í dag er
hún gríðarstór, 90 metra löng á þremur
hæðum. Verksmiðjan var útbúin öllum
fullkomnustu tækjum til síldarbræðslu og
vinnslu á mjöli. En tímarnir breyttust. Afl-
inn náði hámarki á svæðinu sumarið 1944,
en eftir það minnkaði síldarstofninn hratt.
Eftir nokkrar misheppnaðar tilraunir til
nýrra notkunarmöguleika var verksmiðj-
unni endanlega lokað árið 1954. Þegar allt
var í blóma á Djúpuvík var þar bæði versl-
un, bakarí og læknir.
Eftir skoðunarferðina var ekið norður
á Gjögur þar sem eitt sinn var blómleg
byggð en enginn býr nú. Þaðan var haldið
áfram um Trékyllisvík og út í Norðurfjörð
og komið við í gamla kaupfélaginu, en þar
hófst verslunarrekstur á ný í júní 2019 á
vegum „Verzlunarfélags Árneshrepps“. Frá
kaupfélaginu var haldið yfir í „Kaffi Norð-
Ferð í Árneshrepp á Ströndum
Hópmynd sem tekin var fyrir framan hótelið í Djúpuvík. Mynd: Héðinn Ásbjörnsson.
Ö L D U N G A D E I L D