Læknablaðið - feb. 2020, Blaðsíða 20

72 LÆKNAblaðið 2020/106
R A N N S Ó K N
Leitað var að öllum börnum rannsóknarhópsins í gagnagrunni
Greiningar- og ráðgjafarstöðvar ríkisins (GRR) og upplýsingar um
börnin sem þangað var vísað voru sóttar í gagnagrunninn í mars
2015. Þroskastaða var ákvörðuð út frá nýjustu upplýsingum um
þroska og færni barns og miðað við ICD-10 greiningarnúmer. Skil-
greiningar Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar (World Health Org-
anization) frá 1980 á skerðingu (impairment), hömlun (disability) og
fötlun (handicap) voru hafðar til hliðsjónar þegar matið var gert.20
Gagnasöfnun fór fram í Microsoft Excel 2013. Tölfræðiúrvinnsla
fór fram í JMP 11 SAS Institute Inc. og 24. útgáfu SPSS. Óparað
t-próf og kí-kvaðrat próf voru notuð í samanburði á hópum. Gerð
var einþátta og fjölþátta aðhvarfsgreining til að meta áhrif hverrar
breytu fyrir sig, í fjölþáttagreiningu var leiðrétt fyrir kyni. Fyr-
ir flokkabreytur voru niðurstöður settar fram sem hlutfallstölur
og fyrir talnabreytur voru niðurstöður settar fram sem meðaltöl
± staðalfrávik. Áhættuhlutfall (ÁH, relative risk) var reiknað með
95% öryggisbili (ÖB, confidence interval). Tölfræðileg marktækni
miðast við p-gildi <0,05.
Niðurstöður
Rannsóknarhópurinn
Á árabilinu 1988 til og með 2012 útskrifuðust 189 fyrirburar með
fæðingarþyngd ≤ 1000 g á lífi af vökudeild Barnaspítala Hringsins,
76 (40%) drengir og 113 (60%) stúlkur. 93 börn fæddust á fyrri hluta
rannsóknartímabilsins (1988 til og með 2000) og 96 börn á seinni
hluta þess (2001 til og með 2012). Mæðraskrár tveggja mæðra
fundust ekki. Fæðingarþyngd var að meðaltali 807,4±137,9 g. Með-
göngulengd var að meðaltali 270 vikur ± 13 dagar, 266±13 á fyrri
hluta tímabilsins og 271±14 á því seinna. Flest börnin fæddust eftir
250-266 vikna og 270-286 vikna meðgöngu eða 73 (39%) og 64 (33%).
Börn fædd eftir 290 vikna meðgöngu eða meira voru 28 (15%).
Einungis 24 börn (13%) fæddust eftir 230-246 vikna meðgöngu, 8
á fyrri hluta rannsóknartímabilsins og 16 á seinni hluta þess. Af
189 fyrirburum var 61 vísað til mats á Greiningar- og ráðgjafarstöð
ríkisins.
Þroski minnstu fyrirburanna
Athuganir á þroska barnanna fóru oftast fram við 5-6 ára aldur
(mynd 1). Börn með væg þroskafrávik (n=13) höfðu greiningar á borð
við hreyfiþroskaraskanir og væg CP-einkenni, málþroskaraskan-
ir, vitsmunaþroska á tornæmisstigi og sértækar þroskaraskanir.
Börn með væga hömlun (n=7) voru flest með CP-einkenni. Þau
gengu án stuðnings en ekki án erfiðleika og mörg þurftu spelk-
ur. Flest voru þau einnig með sértækar þroskaraskanir, staðfestar
með þroskamælingum, en þó ekki á stigi þroskahömlunar. Þau
börn sem metin voru með alvarlega hömlun (n=25) voru börn með
víðtæk frávik í vitsmunaþroska, hreyfifærni, sjón og/eða heyrn.
Athuganir á vitsmunaþroska staðfestu vægar, miðlungs eða alvar-
legar þroskahamlanir og/eða einhverfu. Einnig voru í þeim hópi
börn með verulega hamlandi CP-einkenni. Í hópi mikillar höml-
unar höfðu öll börnin fleiri en eina greiningu, eitt barn lést á rann-
sóknartímabilinu vegna afleiðinga fötlunar sinnar, fjögur börn
voru með flogaveiki, eitt barn var blint og eitt barn var með kuð-
ungsígræðslu vegna heyrnarleysis. Frekari útlistun á greiningum
Tafla I. Klínískar upplýsingar um börnin og mæður þeirra.
Upplýsingar um mæður og
meðgöngu
Almennar upplýsingar um
börnin
Greiningar barna
á nýburaskeiði
Lyfjagjafir í legu
á vökudeild
Næring, þyngd og
öndunaraðstoð á vökudeild
Aldur móður
Sjúkdómar á meðgöngu
Lyfjanotkun á meðgöngu
Reykingar á meðgöngu
Gjöf barkstera fyrir fæðingu
Gjöf sýklalyfja fyrir/í fæðingu
Sýkingarmerki í kringum
fæðingu:
Hiti
CRP-gildi
Belghimnabólga
Meðgöngulengd*
Fæðingarmáti
Kyn
Einburi/fjölburi
Apgar eftir 1 og 5 mínútur
Þyngd, lengd og
höfuðummál við fæðingu
Þyngd undir 10. hundraðs-
hlutamarki**
Glærhimnusjúkdómur
Lungnabólga
Loftbrjóst
Langvinnur lungnasjúkdómur
Jákvæð blóðræktun
Opin fósturslagrás
Sjónukvilli, gráða tilgreind
Þarmadrepsbólga
Heilablæðing, gráða tilgreind
PVL
Lungnablöðruseyti
Sterar í æð (dexametasón)
Innúðasterar (flútikasón-
própíónat, budesonid)
Prostaglandín-hemlar
(indómetasín, íbúprófen)
Aldur þegar fæðingarþyngd
var náð
Aldur þegar fæðugjöf í sondu
hófst
Aldur þegar fullu fæði var náð
CPAP og tími á CPAP
(Hátíðni)-öndunarvél og tími á
öndunarvélAðgerðir í legu á vökudeild
Opin fósturslagrás
Sjónukvilli
Þarmadrepsbólga
*Skráð sem vikur og dagar, þannig er meðgöngulengd barns sem fætt var eftir 25 vikna og tveggja daga meðgöngu rituð sem 252 vikur.
**Ákvarðað út frá fæðingarþyngd, meðgöngulengd og vaxtarferlum fyrir fyrirbura (small for gestational age, SGA).
CRP: C-reactive protein
CPAP: Continous positive airway pressure
Tafla II. ICD-10 greiningar minnstu fyrirburanna með hömlun. Taflan sýnir fjölda barna með hinar mismunandi greiningar þroskafrávika og mat á alvarleika hömlunar.
CP Þroskahömlun Þroskaraskanir Einhverfa Atferlisvandi Sjónskerðing Heyrnarskerðing
ICD-10 greiningarnúmer G80-82 F70-79 F80-83/88-89 F84 F90/98 H52-54 H90-91
Væg hömlun 7 6 6 1 4 1
Alvarleg hömlun 25 14 14 17 7 5 7 4
Samtals 32 20 14 23 8 9 8 4
Hlutfall af heildinni (n=189) 17% 11% 7% 12% 4% 5% 4% 2%