Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2016, Page 57

sagnarinnar sé ekki samvísandi við frumlagið (sbr. enska heitið naturally
disjoint verbs). Sem dæmi má nefna (14c) hér fyrir ofan; fólk gefur yfirleitt
öðrum en sjálfu sér gjafir. Sem dæmi um aðrar sagnir í þessum flokki má
nefna elska og hata.
Við förum að dæmi Sigríðar þegar við tölum um þrjá sagnflokka en í
raun má líta svo á að sú skipting sé afleiðing af undirliggjandi tvískiptingu
í sagnir sem ýmist hafa náið samband við afturbeygða merkingu eða ekki.
SA-sagnir eru þá [+afturbeygðar] og gefa-sagnir [–afturbeygðar] en raka-
sagnir geta ýmist verið [+afturbeygðar] eða [–afturbeygðar] eftir því hvað
setningin merkir. Þessu er stundum lýst þannig að raka-sagnir séu tví -
ræðar í orðasafni (Everaert 1986, 1991; Reinhart og Reuland 1993:666).
Þessir þrír flokkar tengjast afturbeygðri þolmynd þannig að setninga-
gerðina má nota með SA-sögnum og raka-sögnum en ekki gefa-sögnum.
Þetta mynstur er sýnt hér fyrir neðan en (15c) er ótæk setning í aftur-
beygðri þolmynd þó að hún sé að vísu möguleg með samsettu aftur-
beygðu fornafni í nýju þolmyndinni9 sem sumir málhafar hafa, einkum
yngri kynslóðir (sjá Sigríði Sigurjónsdóttur og Maling 2001a,b, Maling
og Sigríði Sigurjónsdóttur 2002, Höskuld Þráinsson o.fl. 2015).10
Veik fornöfn í afturbeygðri þolmynd 57
9 Við vísum í þessa setningagerð sem nýju þolmyndina en hún hefur einnig verið
nefnd nýja setningagerðin (Sigríður Sigurjónsdóttir og Maling 2001a). Hún er þó líklega
einna best þekkt sem nýja þolmyndin, a.m.k. frá því að Helgi Skúli Kjartansson (1991)
skrifaði um nýstárlega þolmynd í barnamáli (og vísaði til hennar sem nýju þolmyndarinn-
ar). Einnig hefur hún verið kölluð nýja ópersónulega setningagerðin (Maling og Sigríður
2002), nýja ópersónulega þolmyndin (e. New Impersonal Passive; Anton Karl Ingason,
Legate og Yang 2012) og verknaðarþolmynd (e. Actional Passive; Jóhanna Barðdal 2015).
Heiti setningagerðarinnar sem slíkt er aukaatriði.
10 Nýja þolmyndin hefur komið mikið við sögu í fræðilegri umræðu, sbr. t.d. Helgi
Bernódusson (1982), Halldór Ármann Sigurðsson (1989, 2011), Helgi Skúli Kjartansson
(1991), Maling og Sigríður Sigurjónsdóttir (1997, 2002, 2012, 2013, 2015), Sigríður Sigur -
jónsdóttir og Maling (2001a,b), Maling (2006, 2010), Maling, Kroch og Sigríður Sigur -
jónsdóttir (2011), Ingunn Hreinberg Indriðadóttir (2014), Sigríður Sigurjónsdóttir og Iris
Nowenstein (2015), Sigríður Sigurjónsdóttir (væntanlegt), Margrét Guðmundsdóttir
(2002), Jóhanna Barðdal og Molnár (2003), Jóhanna Barðdal (2015), Höskuldur Þráinsson
(2007, 2015), Höskuldur Þráinsson o.fl. (2015), Kristín M. Valgarðsdóttir (2007), Ásbjörg
Bene diktsdóttir (2008), Þórhallur Eyþórsson (2008a,b, 2012), Jóhannes Gísli Jónsson
(2009), Auður Sif Sigurgeirsdóttir (2009), Hlíf Árnadóttir (2008), Hlíf Árnadóttir og
Einar Freyr Sigurðsson (2008, 2012), Hlíf Árnadóttir, Þórhallur Eyþórsson og Einar Freyr
Sigurðsson (2011), Einar Freyr Sigurðsson (2010, 2012), Einar Freyr Sigurðsson og Bryn -
hildur Stefáns dóttir (2014), Iðunn Garðarsdóttir (2012), Schäfer (2012), Anton Karl Inga -
son, Legate og Yang (2012, 2013), Legate (2014), Whelpton, Sigríður Sigurjónsdóttir og
Þórhallur Ey þórs son (2013).