Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2016, Page 130

Í (5) voru sýnd dæmi um setningarlegar samsetningar í norsku en setning-
arlegir liðir geta einnig komið fyrir þar í afleiddum orðum eins og sýnt er
í (14), með afleiðsluviðskeytinu -aktig, sbr. Edvardsen (2012:9).
(14)a. Det var ei litt sånn [[Pocahontas-møter-Darth-Vader]-aktig] (lo.)
kjole.
b. Eg følte eg fekk ei slik [[du-skulle-ikkje-ha-vore-her]-aktig] (lo.)
kjensle.
Í þessum kafla hafa ýmis dæmi um einfalda og flóknari formgerð í fyrri
lið samsetninga og afleiddra orða verið sýnd en nánari umræða um þau
bíður 4. kafla. Svipuð dæmi finnast einnig í norsku sbr. Edvardsen (2012:
10) og í öðrum málum eins og komið hefur fram. Í næsta kafla verður
sjónum beint að hlutverki tveggja meginþátta málfræðinnar, þ.e. orða -
safnsins og setn inga hlutans, við myndun setningarlegra samsetninga og
hvaða mögu leikar eru fyrir hendi til þess að skýra þessa orðmyndun í ljósi
þeirra.
3. Setningarlegar samsetningar og tilgátan um sjálfstæði orða safns ins
Allt frá því að áhugi kviknaði aftur á beygingar- og orðmyndunarhluta
(e. morphology) generatífu málfræðinnar á 8. áratugnum eftir að hafa legið
í láginni um nokkurt skeið (sjá Chomsky 1970, Halle 1973 og Aronoff
1976) hefur töluverðu púðri verið eytt í að ræða verkaskiptingu orðasafns-
ins (beyg ingar- og orðmyndunarhlutans) og setningahlutans (sjá t.d. Bresnan
og Mchombo 1995, Aronoff og Anchen 1998, Scalise og Guevara 2005,
Lieber og Scalise 2007, Meibauer 2007 og Sato 2010). Misjafnt er hvort
menn gera ráð fyrir beygingar- og orðmyndunarhlutanum (e. morpho logy)
í orða safninu eða utan hans í sérstökum þætti mál fræðilíkansins og
reyndar einnig hvar menn vilja finna beygingunni stað og hvort hún er öll
sama eðlis. Aronoff og Anchen (1998) notast til dæmis við skiptinguna í
orðasafn, beygingar- og orðmyndunarhluta og setningahluta. Þeir ræða þá
hugmynd, sem hefur verið vinsæl, að orða safnið geymi öll þau fyrirbæri
sem ekki er hægt að lýsa á reglulegan hátt, hvort sem átt er við orðin sjálf,
merk ingu þeirra eða hljóðafar einstakra orða. Í orðasafni má s.s. finna
rætur orða, orð með stofnbrigða beygingu (e. suppletive inflection), orða -
safns gerð afleidd og samsett orð (e. lexicalized), orðatiltæki og orða sam -
bönd með fasta merkingu sem og hljóðskipti sterkra sagna, svo eitthvað
sem nefnt. Hugmynd Aronoffs og Anchens gengur út á það að beyging-
ar- og orðmyndunarhlutinn sé sjálfstæður hluti málfræðinnar sem noti
Þorsteinn G. Indriðason130