Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2016, Blaðsíða 147

Mynd 1: Skynmörk (í Hz) í aðgreiningu tóna hjá rúmlega 33 þúsund þátttak-
endum.
Tölurnar lárétta ásnum eiga að sýna hversu mikinn tíðnimun þarf til svo
að viðkomandi geti greint mun á tónum og tölurnar á lóðrétta ásnum vísa
til fjölda. Samkvæmt því má t.d. sjá að að af þeim um það bil 33 þúsund
þátttakendum sem höfðu tekið þátt í tilrauninni þegar myndin var gerð
eru það nálega 3.000 (1.000 + 2.000, eða tæp 10%) sem geta heyrt mun
á tíðni tóna þótt hann sé minni en 2 Hz, en fyrir flesta þarf munurinn að
vera svona 2−8 Hz. Samkvæmt þeirri skilgreiningu sem þarna er sett
fram eru þeir kallaðir laglausir (e. tone-deaf) sem ekki geta greint mun á
tónhæð nema hann samsvari a.m.k. 32 Hz, en það jafngildir hálftónsbili í
þeirri tilraun sem þarna er greint frá. Þá sem geta ekki greint þennan mun
nema hann sé á milli 16 og 32 Hz (svona helmingurinn af hálfu tónbili) í
tilrauninni sem um ræðir mætti þá kalla hálflaglausa eða lagvalta (e. slightly
tone-deaf). Miðað við þetta voru 7% þátttakenda í tilrauninni laglausir og
9% lagvaltir, eftir því sem segir í skýringum við myndina á uppgefninni
slóð (það er ekki auðvelt að lesa það nákvæmlega út úr myndinni eins og
hún birtist hér). Samtals voru þá 16% laglausir eða lagvaltir. Aðrir hafa
haldið því fram að hlutfall laglausra (þ.e. tone-deaf) væri lægra en þetta,
kannski bara 4% (sjá t.d. Peretz o.fl. 2007). Hlutfallstalan fer auðvitað
eftir því við hvað er miðað og þótt hægt sé að mæla tónnæmi á ýmsan hátt
er vert að hafa í huga að í daglegu tali er orðið laglaus áreiðanlega notað
býsna frjálslega og margir telja sig laglausa þótt þeir myndu áreiðanlega
skora hærra á tónaðgreiningarprófum en þessi 4% sem Peretz og félagar
Þrjú eyru 147
Fj
öl
di
þá
ttt
ak
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
1 2 4 8 16 32 64 128
Non-tone-deaf Slightly
tone-deaf
Tone-deaf
Fj
öl
di
þ
át
tta
ke
nd
a