Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.2001, Qupperneq 69

KIRKJAN OG AÐGENGI
FATLAÐRA
Erindi flutt á málstofu á kirkjudögum
á Jónsmessu 24. júní 2001
••
Oryrkjabandalag Islands og ís-
lenska þjóðkirkjan hafa átt
farsælt samstarf um margra
ára skeið. Kirkjan hefur löngum stutt
baráttu fatlaðra fyrir auknum mann-
réttindum í íslensku þjóðfélagi.
Öryrkjabandalagið metur þennan
stuðning og væntir þess að hann verði
báðum aðilum til gagns.
Hvaö er aðgengi?
Að undanförnu hafa menn gert sér
grein fyrir því að aðgengi er margs
konar: aðgengi hreyfihamlaðra að
byggingum með því að ryðja úr vegi
hindrunum annaðhvort með því að
breyta þeim eða með nýjustu tækni;
litasamsetning utan dyra og innan til
þess að auðvelda sjónskertu fólki
umferð um byggingar; greinilegar
merkingar, litaandstæður til þess að
afmarka þrep, hljóðmerki við dyr
o.s.frv.; þá má nefna gott hljóðum-
hverfi og hljóðmöskva fyrir heyrnar-
skert fólk, táknmálstúlkun fyrir
heyrnarlausa og texta á auðskildu
máli fyrir þroskaheft fólk og heyrnar-
laust.
Þegar byggingar eru reistar er lang-
oftast tekið tillit til þarfa hreyfi-
hamlaðra og á þetta einnig við um
kirkjur landsins. Menn hyllast þó enn
til að hafa þrep vegna útlits og fornra
hefða í stað þess að hafa skábrautir.
Þegar verið var að leggja lokahönd á
Hallgrímskirkju fyrir tæpum 20 árum
varð nokkur umræða um aðgengi
fatlaðra. Var þess þá eindregið óskað
að kór kirkjunnar yrði gerður að-
gengilegur. Ekki var orðið við því þá
og þótti mörgum fötluðum einstakl-
ingnum sér misboðið þegar þeir urðu
að ganga til altaris fyrir neðan hið
eiginlega altari. Nú skilst mér að ráð-
in hafi verið bót á þessu.
Hégóminn
ífyrirrúmi
Ennþá eru þó reistar byggingar sem
eru gersamlega óaðgengilegar fólki
sem er hreyfihamlað. Fyrir nokkru
var ákveðið að reisa stafkirkju að
norskri fyrirmynd úti í Vestmanna-
eyjum. Efast ég um að hægt sé að
ræða þar um fornminjar, hvað þá
endurgerðar fornminjar. Þannig er
gengið frá kirkjunni að upp nokkur
þrep er að ganga að henni og í dyrum
er tæplega hnéhár þröskuldur. Þegar
ég spurði um þennan þröskuld var
mér tjáð að þannig væri þetta í
norsku stafkirkjunum og Þorsteinn
Gunnarsson, arkitekt, tjáði mér að
hér væri um svo kallaða aursyllu að
ræða sem væri hluti burðarvirkis
hússins. En ég efast um að á norskum
stafkirkjum frá því á miðöldum séu
vatnsrennur og annar nútíma út-
búnaður til þess að verja þær vatns-
skemmdum. Slíkum búnaði hefur þá
verið komið fyrir á síðustu öld. Fyrir
mér verður þessi stafkirkja hálfgert
skrípi, skrautverk ætlað sumum en
ekki öllum, skrautgripur reistur í
nafni trúarinnar en þjónar hlutverki
hégómans, vottur um fagurt hand-
bragð sem hefði getað glatt flest alla
ef réttur hugur hefði fylgt.
Aögengi að oröinu
Þegar flett er upp orðinu aðgengi í
orðabók Háskólans sem er nú að-
gengileg á netinu, kemur í ljós að
elsta prentaða dæmið sem finnst um
orðið í heimildum orðabókarinnar er
frá árinu 1983 þegar ritað var um að-
gengi í tímaritið Sveitarstjórnamál. í
nútíma samfélagi nær aðgengi engu
síður til upplýsinga en bygginga og
umhverfis. Orðið og boðskapurinn
verður æ mikilvægari þáttur í lífi
okkar. Hver og einn reynir að koma
sínum boðskap á framfæri og neytir
til þess allra bragða. Þannig er nú í æ
ríkara mæli beitt alls kyns rnynd-
miðlum til þess að fanga athygli neyt-
andans. Ég minnist þess að í æsku
minni var dreift ýmiss konar
biblíumyndum og þótti okkur tals-
verður fengur að þeim. Fagnaðar-
erindið er einnig boðað í söngvum og
er það vel.
Með nútíma tækni getur kirkjan
komið boðskap sínum á framfæri við
nær hvern sem er. Ekki er óeðlilegt
að miða framsetningu boðskaparins
við mismunandi hópa eftir því sem
við á. Hinir íhaldssömu fagurkerar
sem lengstum hafa ráðið miklu innan
kirkjunnar, kunna að vilja viðhalda
ýmsu því sem fagurt er og gott, eins
og Vilhjálmur Þ. Gíslason orðaði það
og flestir geta með ýmsum hætti not-
ið þess. Kirkjan verður einnig að gera
ráð fýrir þeim sem ekki geta tileinkað
sér boðskapinn vegna ýmiss konar
aðstæðna. Allt efni, sem kirkjan gefur
út, ætti þannig að vera aðgengilegt á
tölvutæku formi þannig að hægt væri
að meðhöndla textann eftir þörfum
hvers og eins. Nú er Biblían komin á
netið og þannig er hægt að gera hana
aðgengilega þeim sem á annað borð
geta lesið. Kirkjan þarf einnig að hafa
þarfir ýmissa hópa í huga þegar
fræðsluefni er gefið út, já, jafnvel
þarfir einstaklinganna. í litlu samfé-
Iagi eins og því íslenska skiptir hver
maður meira máli en víðast hvar
annars staðar. Einn maður með til-
tekna fötlun á rétt á þjónustu engu
síður en stór hópur fólks. Hér á landi
er fámennur hópur blinds og heyrnar-
lauss fólks sem verður að reiða sig á
blindraletur eða lestur úr lófa. Sumir
þessara einstaklinga þrá að heyra
boðskap kirkjunnar. Mér varð hugsað
til þess um daginn, þegar ég sendi fé-
lagsmönnum Blindrafélagsins tölvu-
póst með dagskrá kirkjudaganna, að
væntanlega fengi sú kona, sem þráir
Guðs orð hvað innilegast af þessum
hópi, notið lítils af því sem þessi
merkilega hátíð felur í sér. Hún nýtur
hvorki sjónar né heyrnar. Snertingin
er hennar skynjun.
Hvers konar aðgengi verði
í fyrirrúmi innan kirkjunnar
Kirkjan þarf að marka sér sérstaka
aðgengisstefnu. Hún getur nr. a. falist
í eftirtöldum atriðum:
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
69