Spássían - 2010, Side 42

42
Á dögunum sá ég stuttmyndina Líf á Facebook eftir Maxime
Luère. Myndin gerist öll inni á félagsmiðlinum fræga –
strákur stofnar reikning, strákur skrifar status, hleður upp
myndum, kynnist stúlku, hættir með stúlku, kynnist stúlku,
hættir með stúlku, kynnist stúlku, hættir með stúlku, verður
geeeeeðveikt ástfanginn af stúlku, giftist henni, þau eignast
barn og svo skyndilega er hann orðinn 170 ára og deyr (og
loggar sig út).
Ljóð Antons Helga og Christophes Tarkos gerast þarna
í millibilsástandinu eftir barneignir en fyrir dauða. Þegar
ljóðmælendur hafa uppfyllt náttúrulega skyldu sína við
heiminn – uppfyllt drauminn um klisjuna, fjölgað sér – og
bíða þess eins að deyja. Þeir hafa glatað markmiðinu, með
því að þjónusta líffræðilegar kenningar um tilgang, og lulla
áfram í taugaveikluðum, grautarlegum hægagangi. Hver
status er svipaður þeim á undan: Tilraun til þess að gæða
merkingarlaust líf nýrri merkingu. Ljóðmælandafjöldinn
dæsir. Andvarpar. Æpir. Angistin er fullkomin.
Þú vilt ekki deyja, en þú veist að þú ert dauður strax við
getnað.
I
Svo leyfir þetta helvíti sér að ríða mér á stofugólfinu.
(Anton, 42)
Þegar ég var átján ára ætlaði ég að verða Anton Helgi Jónsson.
Ég vissi reyndar ekki að hann ynni á auglýsingastofu. Ég
hélt hann væri ljóðskáld. Hélt að menn ynnu bara við það.
En það er svona. Ég segi ykkur þetta svo þið gerið ykkur
grein fyrir því að ég er ekki hlutlaus. Ég er að upplýsa ykkur
um eitthvað. Afstaða mín er fyrirfram jákvæð. Þetta er ekki
krítík, þetta eru húrrahróp. Tæplega hálfa ævi mína hef ég
tilbeðið ljóðskáldið Anton Helga. Og ég er ekkert að fara að
hætta því. Ekki einu sinni þótt ykkur finnist það eitthvað
óþægilegt. Ég skil reyndar ekki hvað þetta kemur ykkur við.
II
Eðlilegur hvítur, uppréttur maður. Hann stendur alveg
eðlilega. Hann hefur það fínt. Það er verið að ríða honum
í rassgatið. Hann var undir það búinn. Hann stendur
uppréttur. Hann er kominn yfir fertugt og rasskinnar
hans eru ekkert alltof fallegar. Venjulegur nakinn maður
með buxur úr fínu efni, jakka, skyrtu, bindi, flottur.
(Tarkos, 14)
Ég veit ekkert um þennan Frakka, Christophe Tarkos,
nema að hann (líkt og Anton Helgi) keyrir á ágengum
persónufornöfnum – oftast fyrstu persónu, eintölu – og
beinni ræðu. Í eftirmála bókarinnar Ég greiði mér (Jag
kammar mig, í sænskri þýðingu Kristoffers Leandoer) segir
þýðandinn (eða túlkurinn, ef við beinþýðum úr sænsku)
að Christophe Tarkos vilji helst ekki gefa upp fæðingarár
sitt og hafi tekið að skrifa sig C. Tarkos til þess að forðast
kynslóðavísbendingar nafnsins. Hann vilji ekki að neinn viti
neitt um sig. Komist að neinu um sig. Hann, sem hamrar
á þessu þunga persónufornafni, ég, vill ekki að ókunnugir
kannist við hann. Leandoer gefur reyndar upp fæðingarár
hans í eftirmála, en ég ætla að halda því fyrir sjálfan mig
og reyna að gleyma því. Það er okkur öllum fyrir bestu. Við
skulum ekki gúggla honum. Það skiptir engu máli hvenær
maður er fæddur.
III
Margir strákar skemma hann á sér með vitlausu fikti;
þegar þeir hitta stelpur þá verða þær ekki hrifnar.
Þú ættir ekki að drekka kók.
Það fer illa með eistun.
(Anton, 46)
„Ég held raunar að hann sé stórskáld, og þið megið trúa
því að þau eru sjaldséð“1 segi ég og hef eftir Jóni Kalmani
um Hannes Pétursson – (ég get ekki hætt! getur enginn
stöðvað mig?) – og treð mér þannig óboðinn inn í hefð sem
krefst þess að yngri reðurberinn dásami eldri reðurberann;
taki þannig við reðrinum, hrifsi til sín feitan böllinn sem
borist hefur niður aldirnar frá Hómer í gegnum Sapfó og
Einar Ben. Jón þurfti reyndar bara að bíða í þrettán ár
eftir nýrri ljóðabók frá Hannesi – ég hef mátt þola nítján
ára eyðimerkurgöngu (ef frá er talinn eilítill vatnsdreitill
í limrusafni fyrir fjórum árum, sem hélt í mér lífinu). Ég
vissi ekki einu sinni að ég væri að bíða eftir Tarkos. Það
eru komin þrjátíuogtvö ár sem ég vissi það ekki. Við erum
svo fáránlega hómóerótískir hér í sæðispollinum – ég
biðst velvirðingar – en það er kannski líka bara ágætt. Við
meinum vel. Nú er ég sannkallaður reður og aðrir svo gott
sem dauðir.
IV
Maður getur ekki verið óhamingjusamur, maður er
hamingjusamur, þegar maður er óhamingjusamur þá
borðar maður ekki, þegar maður borðar ekki horast
maður upp og þegar maður horast upp deyr maður,
maður er dauður, maður er ekki óhamingjusamur […]
(Tarkos, 32)
Ég greiði mér er gefin út af sænska forlaginu Pequod, sem
er mikið fyrirmyndar forlag – það sérhæfir sig í þýddri
Á meðan
við bíðum
dauðans
Um bækurnar Ljóð á ættarmóti eftir Anton Helga Jónsson og
Ég greiði mér eftir Christophe Tarkos
Fororð