Spássían - 2010, Síða 51

51
Við skulum byrja á að hverfa nokkra
áratugi aftur í tímann og rifja upp að á
sjöunda áratug 20. aldar fengu fjölmargir
listamenn áhuga á nýrri tækni sem tengdist
tölvum og sjálfvirkjum. Tæknilistin eins
og hún var kölluð áður en farið var að tala
um raflist var stunduð af listamönnum
beggja vegna Atlantshafsins sem höfðu
áhuga á boðskiptum, upplýsingatækni og
tengdum vísindum. Þessi áhugi á tækni og
vísindum er talinn hafa kviknað í kjölfar
þess að Spútnik, fyrstu geimflauginni, var
skotið á loft í Sovétríkjunum árið 1957.
Tveimur árum síðar sendi C.P. Snow frá
sér hið þekkta rit, Tveir menningarheimar
og vísindabyltingin, þar sem hann lýsti
yfir áhyggjum af sístækkandi bili milli
vísinda og bókmennta, tækni og lista.
Bókin vakti gríðarlega athygli og umræður
sem leiddu m.a. til þess að bandaríski
vísindamaðurinn Frank Malina stofnaði
tímarit í París sem kallaðist Leonardo.
Þetta tímarit varð vettvangur alþjóðlegrar
umræðu um samband lista, vísinda og
tækni, en þegar stofnandi þess lést árið
1981 var útgáfan flutt til Bandaríkjanna.
Þar sem er nú starfrækt félag sem stendur
fyrir öflugri útgáfustarfsemi um nýjar
rannsóknir í formi bóka og tímarita í
samvinnu við The MIT Press.
Spútnik áhrifin
Spútnik geimflaugin hafði áhrif á
ímyndunarafl listamanna og sumir fengu
áhuga á að kynnast heimi tækninnar. En
þar sem umrædd tækni var enn í mótun
urðu ýmsar hindranir á veginum. Verkin
urðu tilraunakennd og oftast litið á þau
sem ófullburða listaverk. Það átti þó
ekki við um verk allra frumkvöðla þessa
tímabils og má þar nefna tölvugrafíkverk
Manfreds Mohrs og Veru Molnar
sem áttu ýmislegt skylt með verkum
konseptlistamanna á borð við Sol LeWitt.
En á sjöunda áratugnum lágu tölvur
ekki í hvers manns fangi, tækin voru
dýr og aðeins aðgengileg þeim er höfðu
aðgang að rannsóknarstofum háskóla
og hátæknifyrirtækja. Fæstir gerðu sér
því grein fyrir að þarna var verið að
leggja grunninn að nýjum listformum.
Mörg þeirra verka sem urðu til á þessum
tíma fengu litla athygli þá en hafa öðlast
sögulegt vægi í ljósi þess sem síðar gerðist.
Þeir sem þekkja þróun tölvutækninnar
vita að hún varð ekki aðgengileg
almenningi fyrr en einkatölvurnar komu
til sögunnar á níunda áratugnum. Það
sama gilti um listamenn sem voru í sömu
stöðu og allur almenningur. Í millitíðinni
kom vídeótæknin fram og fljótlega kom í
ljós að þar var á ferðinni sjálfstæður miðill
sem höfðaði ekki síður til tónlistarmanna
en myndlistarmanna þar sem hann var
tímatengdur og sameinaði mynd og hljóð.
Þegar einkatölvan kom til sögunnar var
hún fyrst um sinn ófullburða tæki, a.m.k.
í hugum þeirra sem vildu skapa sjónræn
verk. Því gilti áfram sú regla að aðeins þeir
sem höfðu aðgang að fullkomnari tölvum
nýttu sér þær til sjónrænnar listsköpunar.
Einkatölvan náði sér ekki á strik sem
meðfærilegt myndvinnslutæki fyrr en
undir lok 20. aldar en þá fóru hlutirnir
líka að gerast hratt. Veraldarvefurinn
Hvað er
MIÐLALIST?
Life sharing
eftir Evu og Franco Mattes
Þessari spurningu gæti virst fljótsvarað enda auðvelt að sýna fram
á að listaverk verða ekki til án miðils. Ef miðillinn er efnið sem
listamaðurinn mótar hugmynd sína í er þá ekki öll list miðlalist?
Spurningin sem varpað er fram í fyrirsögn virðist því fljótt á litið ekki
eiga rétt á sér. En ef það væri rétt hvers vegna er þá talað um miðlalist
sem sérstakt fyrirbæri og listamenn jafnvel tengdir við „miðla“? Hvers
konar list erum við að tala um? Og hvað greinir miðlalist frá annarri
list ef öll list er háð miðlum?