Fjölrit RALA - 10.05.1988, Blaðsíða 86

82
80-90%. í íslensku hópunum var spirun 7-70% í lifandi fræi og henni lauk á 30-40
dögum. Líftala mældist á bilinu 74 til 95% í íslensku hópunum. Prófanir bentu til þess
að frædvali stjórnaðist a.m.k. að hluta til af erfðum. Munur var á spírunarhæfni og
spírunargildum eftir arfgerðum. Arfgerðir sem komu úr 120 kg N'1 ári'1 reitunum voru
með hæstu spírunargildin. Árssveiflur í spírunarhæfni innan arfgerða voru miklar en lítill
sem enginn munur var á spírunargildum.
Uppskerutími hafði mikil áhrif á spírunarhæfni í stofninum 08 en minni munur var á
spírunargildum. Hæstu spírunarhæfnina hafði fræhópurinn sem var uppskorinn sem næst
sínum lífeðlisfræðilega þroska (þ.e. þegar aðflutningur myndefna frá foreldri til afkvæmis
er lokið). Þessi hópur spíraði 45-55% en sá hópur sem var lakastur var frá síðasta
uppskerutímanum (tveimur vikum seinna) og spíraði 11-18%. Hár þurrkunarhiti lækkaði
liftöluna allt niður í 52% í illa þroskuðu hópunum en hafði engin áhrif í þeim fullþroskuðu.
Þurrkunarhiti hafði einnig áhrif á spírunarhæfni en þau voru ekki eins mikil og á milli
uppskerudaga. Spírunarprófun fimm mánuðum seinna sýndi mun meiri sveiflur í
spírunarhæfni (allt að 60%) milli þurrkunaraðferða. Engin ein þurrkunaraðferð reyndist
best fyrir alla uppskerudagana. Fræ sem geymt hafði verið við stofuhita (20-25 °C) í
fimm mánuði spíraði alltaf betur en fræ sem geymt hafði verið í kaldri geymslu (6 °C) og
spírunargildin hækkuðu. í nokkrum hópum minnkaði spírunarhæfnin við 5 mánaða geymslu
allt að 40%.
Gibberellinsýra (GA3) og kæling hafði lítil sem engin áhrif á frædvalann. Hlutfall
vanskapninga jókst marktækt í sumum hópum sem fengu GAS meðferð og vaxtarhraði
plöntukímanna var meiri.
Ljós á rauðum (550-650 nm) og far-rauðum (700-800 nm) bylgjulengdum höfðu mikil
áhrif á spírun. Far-rautt ljós dró verulega úr spírunarhæfni hópanna miðað við spírun í
almyrkri en rautt ljós jók spírunarhæfnina í öllum arfgerðum og hópum nema í stofninum
"Holt". Spírunargildin voru óháð ljósi.
Hitameðferð (öldrun) í einn sólarhring jók spírunarhæfni fullþroskaðs fræs en lækkaði
splrunargildin.
Afhýðing minnkaði spírunarhæfni hópanna sem prófaðir voru nema i þeim sem höfðu
dýpstan dvala en þar hafði hún engin áhrif. Spírunargildin voru hins vegar hærri í öllum
hópunum.
Frædvali í þeim arfgerðum og hópum sem hér voru prófaðir er mjög fjölþættur.
Engin ein aðferð skilaði viðunandi árangri. Æskilegt væri að gera nákvæmari athugun á
áhrifum geymslutxma og geymsluhita og að athuga hvort hægt sé að losna við eða draga úr
dvalanum með úrvali.
Frærækt af lúDínu (RL 437)
Jón Guðmundsson
Lúpínan er erfið planta í frærækt. Þar kemur til að síðsumars vaxa ófræbærir
stönglar upp fyrir eldri stöngla sem bera fræ. Plantan er einnig vatnsmikil þegar fræið
þroskast. Bæði þessi atriði gera slátt lúpinu með sláttuþreskivél erfiðan ef ekkert er að
gert.
Vorið 1986 var hafist handa við að sá lúpínu i væntanlega fræakra. Til að ná
viðunandi sáningu voru gerðar nokkrar tilraunir með að auka spírun fræjanna, og hvernig
hægt væri að sá fræjunum smituðum með Rhizobiumba.kterí\im.
Með burstun fræjanna tókst að auka spírun úr 30 í 70% sem er viðunandi. Með því að
velta fræjunum upp úr lausn með Rhizobiumbaktmum og hálfþurrka þau síðan með
áburðarkalki, þannig að gerlegt væri að sá með raðsáðvél, tókst að ná góðri sáningu þar
sem spírun var góð og allar plöntur mynduðu rótarhnýði. Á þennan hátt var lúpínum sáð
árin 1986-87 í fræakra sem eru um 50 ha. Hluti þessara akra gefur væníánlega fræ
sumarið 1988.
Til undirbúnings væntanlegrar frætekju hefur verið reynt að slá lúpínu þar sem henni
var sáð fyrir allmörgum árum á Skógasandi og við Korpu. Á Skógasandi var um 1 ha af