Fjölrit RALA - 10.05.1988, Blaðsíða 46

42
EFNAGREININGASTOFA
Arngrimur Thorlacius
Efnagreiningastofa Rala tekur til efnagreininga sýni frá öðrum deildum stofnunar-
innar og frá utanaðkomandi aðilum, einkum innan landbúnaðarins og þjónustugreina hans.
Flestar greinar landbúnaðarrannsókna þurfa efnagreiningaþjónustu og sú þörf fer
vaxandi. Hér hefur verið komið upp aðstöðu og aðferðum til að mæla ýmis efni í lífríkinu
og jarðvegi. Mest er mælt af próteini og meginsteinefnunum kalsíum, magnesíum, kalíum,
natríum og fosfór. Þá er einnig mikið um mælingar á magni þurrefnis, ösku, fitu, trénis og
trénisþáttanna ADF, NDF og lignín. Undanfarin ár hefur fjöldi sýna verið á bilinu þrjú til
fjögur þúsund á ári. U.þ.b. helmingurinn kemur héðan af stofnuninni frá ýmsum rann-
sóknaverkefnum en stærstu liðir í seldri efnagreiningaþjónustu eru greiningar á efnainni-
haldi vot- og þurrheys fyrir bændur og efnagreiningar á kjarnfóðri fyrir lögboðið fóður-
eftirlit.
Niðurstöður heyefnagreininga eru notaðar til að meta fóðurgæði og í framhaldi af því
er bændum ráðlagt um kjarnfóðurgjöf. Þessi þjónusta þarf að ganga tiltölega hratt ef gagn
á að vera af henni en talsvert hefur verið kvartað yfir seinagangi. Að svo miklu leyti sem
sökin liggur hér á efnagreiningastofunni er einkum um að kenna tíðum mannaskiptum.
Starfsmenn hafa staldrað stutt við þannig að óþarflega mikill tími hefur farið í uppfræðslu.
Álagið hér er eðlilega langmest á haustin og til að fullnýta tækjabúnaðinn og hafa undan
þarf starfsliðið að vera samstillt og vel þjálfað.
Nú stendur yfir endurskipulagning efnagreiningastarfseminnar. Komið hafa fram óskir
um ýmsar flóknari efnagreiningar þar sem mæla þarf efni í lágum styrk. Annars vegar er
um að ræða mælingar snefilsteinefna en hins vegar greiningu ýmissa lífrænna efna sem
mæld eru í litlum mæli. Á stofnuninni er góð aðstaða til steinefnamælinga en fyrst og
fremst skortir starfslið. Lífrænu greiningarnar, sem óskað hefur verið eftir, er flestar
hægt að framkvæma með vökvaskilju (HPLC). Stofnunin hefur átt slíkan búnað frá 1982 en
hann hefur lítið verið nýttur. Forvinna er jafnan mikil og vandasöm fyrir svona mælingar
og mikið unnið með lífræna leysa sem eru eldfimir og geta verið heilsuspillandi ef óvarlega
er farið með þá.
Á dagskrá nú er að finna og fjarlægja flöskuhálsa í starfseminni til að hraða
afgreiðslu sýna og reyna jafnframt að draga eftir megni úr þeim starfsþáttum sem
óþægilegt og leiðinlegt er að vinna við í von um að lengja viðdvöl starfsmanna. Þá stendur
til að koma upp afmarkaðri, öruggri aðstöðu fyrir vinnu með lífræna leysa og að auka
notkun vökvaskiljunnar.
Niðurskurður I fjárveitingum til landbúnaðarrannsókna á síðustu fjárlögum torveldar
mjög nauðsynlega uppbyggingu og stöðvar endurskipulagningu. Helst virðist til ráða að auka
þátt þjónustuefnagreininga og fjármagna þannig breytingar og viðhald.