Morgunblaðið - 12.12.2020, Blaðsíða 40

40 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 2020
Það er mér
ómæld blessun að
hafa alist upp með
ömmu minni. „Þú
ert nú eins og dóttir mín líka,“
sagði hún oft þar sem ég dvaldi
löngum hjá henni og það fannst
mér einnig.
Alda amma mín var „gull og
gersemi, gimsteinn elskuríkur“
(braglína sem hún flutti alltaf til
roðnandi langömmubarnanna).
Hún hafði einstakt lag á lífinu
og bjó yfir dýrmætri speki sem
lærist ekki öðruvísi en samvist-
um með þeim sem eftir henni
lifa. Til að mynda lagði amma
mikla áherslu á það að hlæja og
að geta hlegið sama hvað á
dundi og ítrekaði reglulega
hversu mikilvægt það væri að
taka ekki sjálfan sig og hvað þá
lífið of hátíðlega. Alltaf sá hún
það besta í manni og gat dregið
það fram nógu lengi svo maður
sæi það og tryði því sjálfur.
Þegar maður bögglaðist til
hennar með hvirfilbyl á bakinu
þurfti oft ekki meira en faðmlag
frá henni til að lægja storminn.
Ef það dugði ekki þá passaði
hún að hella upp á kaffi og með’í
og láta mann sitja við eldhús-
borðið og „kjafta fram á nótt“
undir því yfirskini að hún væri
sko hvort eð er ekkert að fara
að sofa af því hún þyrfti að
klára að sauma eitthvað. Það
skipti engu þótt hún væri komin
hátt á áttræðisaldurinn, henni
fannst hún líka aldrei vera jafn
gömul og tölurnar, svo yngdist
hún með aldrinum í ofanálag.
Amma stóð líka alltaf með
manni þegar á reyndi og það
sem manni var mikilvægt var
henni þeim mun mikilvægara,
sama hversu lítilfjörlegt það var.
Þannig geymdi hún morgun-
kornsleikföng sem ég hafði safn-
að fjögurra ára gömul eins og
dýrgripi uppi á hillu í rúman
áratug. Sem barni leyfði hún
mér alltaf að brjóta eggin þegar
hún bakaði sinn víðfræga púð-
ursykursmarengs. Hún skeytti
ekkert um það þótt mörg egg
færu ónýt í ruslið heldur henti
þeim með bros á vör og rétti
manni það næsta. Þannig nálg-
aðist amma öll mistök sem mað-
ur gerði, „jæja, við tölum ekki
um það!“ sagði hún, það var
bara að halda áfram og reyna
aftur.
Amma bjó yfir sterkri rétt-
lætiskennd og var einstaklega
umhyggjusöm. Án þess þó að
hafa mörg orð um það en hún
lét óspart verkin tala og veitti
öllum þeim sem drápu á hennar
dyr aðstoð og stuðning. Raunar
áttu ótalmargir heimastað hjá
ömmu, sama þótt það hafi ekki
alltaf verið þeirra svefnstaður,
og það var ekki óalgengt að rek-
ast á ókunnuga, unga sem aldna,
sem kölluðu hana ömmu sína
líka. Það vita þeir sem þekkja til
að hér er svo gott sem ort um
hana:
Og hver á nú að blessa blóm og dýr
og bera fuglum gjafir út á hjarnið
og vera svo í máli mild og skýr,
að minni í senn á spekinginn og barn-
ið,
og gefa þeim, sem götu rétta flýr,
hið góða hnoða, spinna töfragarnið?
Svo þekki hver, sem þiggur hennar
beina,
að þar er konan mikla, hjartahreina.
(Davíð Stefánsson frá Fagraskógi)
Alda amma mín var eina
amma mín en hún elskaði mig
það mikið að hún vakti hina
Alda
Vilhjálmsdóttir
✝ Alda Vilhjálms-dóttir fæddist
20. nóvember 1928.
Hún lést 30. nóv-
ember 2020.
Útför Öldu fór
fram 11. desember
2020.
ömmu mína til lífs
fyrir mér með því
að segja mér sög-
urnar sínar af
henni og hennar
gildum. Það mun
ég gera fyrir mín
börn og barna-
börn, þannig munu
þau þekkja konuna
miklu hjarta-
hreinu, Öldu
ömmu á Bárustíg
sem faðmar þau við komu og
veifar er þau fara á brott við
sögulok.
Ragnhildur Alda María
Vilhjálmsdóttir.
Um daginn reyndi ég að
telja hversu oft amma lagaði
handa mér skyr. Það er erfitt
að áætla það nákvæmlega, en
það hlýtur að vera alla vega
fimm hundruð sinnum, og
kannski hátt í þúsund sinnum.
Alla vega lagaði hún oft handa
mér skyr hvert sumar sem ég
var með henni, en þau voru
nokkur, og hreinlega í hvert
sinn sem ég bað um það, sem
var oft.
Iðulega malaði Rás eitt við
eldhúsbekkinn, og svo fylgdi
með einhver saga um efni sem
amma taldi eiga erindi við ung-
an skyrgáminn. Af sögunum
hennar að dæma var amma
sjálf heldur nútímalegur ung-
lingur. Einhvern tímann var
hún sett í kristnifræðslu, og
spurði við það tilefni prestinn
nokkurra áleitinna spurninga,
svo sem eins og hvar þessir
himnar úr faðirvorinu eiginlega
væru. Þótti henni heldur fátt
um svör. „Guð er enginn skýja-
karl,“ sagði hún, og fann þess í
stað upp á sínum eigin kristi-
lega manikeisma. Sagði hún
þannig oft að Guð væri það
góða í manninum.
Hér um bil þúsund skyrs-
kálum síðar skil ég að það var
margt gott í ömmu, og að
amma er allavega margt af því
góða í mér og ekkert af því
vonda. Kenndi hún mér ekki
aðeins um vísindi hins vel
hrærða skyrs, heldur líka með
sinni breytni um góða breytni.
Amma var ákveðin, réttsýn og
ófeimin. Hún skar ítrekað af
sínum stakk handa öðrum.
Amma var líka ótrúlega vel
menntuð, og stalst til dæmis
barnung til að lesa þjóðsögur
Jóns Árnasonar og hlaut af því
bæði martraðir og mikinn siða-
lærdóm. Þurfti ég ekki að stel-
ast fyrir henni til að lesa sömu
þjóðsögur, heldur rétti hún mér
þær og margar aðrar bækur
þar að auki, og af margvísleg-
um toga, svo sem Platón og
kvæðasafn Davíðs Stefánsson-
ar. Geri aðrar ömmur betur.
Takk amma fyrir ástina og
athyglina sem þú sýndir mér
um ævina. En líka takk fyrir
allt skyrið.
Ófeigur Páll Vilhjálmsson.
Drottning englanna
Elsku amma mín, farin á braut,
þreytt eftir lífsins löngu þraut.
Mín sterkasta stoð, minn ofurkraftur,
svo sárt að aldrei hitta þig aftur.
Fyrir mig varstu klippan sem aldrei
brast.
Fyrir mig varstu hlýjan sem faðmaði
mig fast.
Fyrir mig varstu öryggið í öllum
stundum.
Fyrir mig varstu gleðin á okkar
samverufundum.
Af öllum kostum þú gafst mér það
besta,
svo að ég komist í gegnum það
mesta.
Þrautseigja, þrek og þráablóð,
en umfram allt að vera hjartagóð.
Þú kenndir mér að þrátt fyrir sorg í
hjarta
get ég valið að sjá dagana bjarta.
Þú gafst mér svo margar góðar
stundir,
svo margar stundir sem voru gleði-
fundir
Elsku amma sem stóð alltaf með
mér
og oftar en ekki gleymdi sjálfri sér.
Nú ertu drottning englanna minna,
styrk þinn í hjarta mínu alltaf mun
finna.
Ég veit að þú stendur áfram með
mér
og þú veist að ég stend alltaf með
þér.
Og nú vil ég amma mín á það minna
að allar þrautir við munum yfirvinna.
Sigurlaug Vildís
Bjarnadóttir.
Amma Alda, sem var ein um-
hyggjusamasta, jákvæðasta og
duglegasta manneskja sem ég
hef kynnst, hefur kvatt þessa
jarðvist. Líf hennar var gjöfult.
Amma Alda lagði sig fram um
að gefa af sér, vera alltaf til
staðar, finna lausnir og hjálpa
öllum sem þurftu hjálp. Hún
vissi ekki hvað orðið „nei“
þýddi. Amma talaði alltaf um
hversu rík hún væri að eiga okk-
ur fjölskyldu sína, öll börnin og
barnabörnin, við vorum hennar
fjársjóður. Amma fylgdist vel
með okkur og vildi helst að við
byggjum öll hjá sér, í það
minnsta værum þar eins oft og
mögulegt var. Ekki var verra ef
vinirnir kæmu með og var þeim
ávallt tekið sem hverju öðru
barnabarni. Þannig var Báru-
stígur 1, heimili ömmu Öldu og
afa Egils, öllum opið en það
voru hjörtu þeirra beggja líka.
Ég naut þeirrar gæfu að fá að
búa hjá ömmu og afa þegar ég
byrjaði í framhaldsskóla. Ég
kynntist allflestum Skagfirðing-
um þar og náði góðum tengslum
við ættingja mína við eldhús-
borðið hjá ömmu, þar sem hún
sat og saumaði. Bárustígurinn
var nokkurs konar umferðar-
miðstöð. Amma sá ekki neitt
slæmt í neinum. Hún hafði
stundum skoðanir á því hvort
væri ekki hægt að leggja sig að-
eins meira fram um námið, sem
var henni svo mikilvægt, og
spurði kannski hvort eitt og
annað sem manni datt í hug
væri sniðugt. Amma var ekki
mikið fyrir að skammast eða
kvarta, frekar að hvetja áfram
og leiðbeina. Ég fann þó að hún
var ekki alltaf ánægð ef ég kom
ekki heim í kvöldmat þegar ég
bjó hjá henni og hafði stundum
áhyggjur af því að ég tæki of
mörg verkefni að mér, eins og
hún og afi.
Það er ekki hægt að hugsa til
ömmu án þess að saumavélar
komi upp í hugann. Allar stund-
irnar sem við fengum að koma
til hennar í vinnuna á sauma-
stofuna Vöku, heima að sauma
við eldhúsborðið frá morgni til
kvölds. Eitt sinn var amma að
passa mig og þegar ég vaknaði
um morguninn sá ég að hún
hafði tekið saumavélina með til
að missa ekki verk úr hendi. Ef
amma frétti af veislu í fjölskyld-
unni kveikti hún strax á ofninum
og útbjó sínar landsfrægu púð-
ursykurstertur, hrístertur og
steikti heimsins bestu pönnu-
kökur. Þegar ég útskrifaðist úr
lögregluskólanum mættu hún og
afi með dýrindisveislu í skottinu
á bílnum, eins og ekkert væri
sjálfsagðara. Sú veisla varð mér
til mikillar gæfu. Við það tæki-
færi kynntist ég Sigurlaugu eftir
að hún hafði þegið rómaðar veit-
ingar hjá ömmu.
Strákarnir okkar, Pétur Þór,
Patrekur Árni og Andri Steinn,
áttu náið og gott samband við
ömmu Öldu. Amma bakaði alltaf
pönnukökur um leið og þeir
komu. Ekki fannst þeim verra
að fá að hjálpa til og fáar ef ein-
hverjar reglur giltu hjá ömmu
sem sagði aldrei nei þegar óskað
var eftir einhverju eins og góð-
gæti. Elsku amma fékk það
langlífi sem hún óskaði og að
vera ferðafær til síðasta dags.
Við fjölskyldan í Grindavík
minnumst ömmu Öldu með
miklu þakklæti, gleðjumst yfir
minningunum og tökum lífsgildi
hennar okkur til fyrirmyndar.
Hvíldu í friði kæra amma.
Vilhjálmur Árnason.
Það er hljóðnað á Bárustígn-
um. Hér eru ekki lengur gestir
og gangandi að koma og fara.
Húsið sem stóð öllum opið er
tómt. Alda, elsku mágkona mín,
hefur kvatt okkur eftir langt og
farsælt dagsverk.
Heimilið á Bárustígnum var í
raun eins konar umferðarmið-
stöð, þangað sóttu margir, ungir
og aldnir, allir voru velkomnir
til dvalar í lengri eða skemmri
tíma. Alltaf nóg pláss. Það var
eitthvað svo sjálfsagt að fara til
Egils og Öldu, ef einhvers þurfti
með.
Öldu þótti vænt um Skagann
sinn. Hún minntist oft björtu
sumarnáttanna, þegar sólin seig
aldrei til viðar. Þegar hún var
ung langaði hana að læra hjúkr-
un, en af því gat ekki orðið.
Saumakonan: Alda var sjálf-
menntuð saumakona, og einstök
í því fagi. Marga flíkina var hún
búin að sauma, allt frá brúð-
arkjólum til félagsjakka á hesta-
mennina. Í öllu þessu átti Alda
mjög auðvelt með að útbúa
veisluborð fyrir hvern sem var.
Þau Egill voru góðir gestir í
fjölskylduboðum og sagt var, að
þegar Alda væri komin í rauða
jakkanum þá gæti veislan byrj-
að.
Ég var ein af þeim sem komu
og fóru á Bárustígnum. Ég get
aldrei fullþakkað það sem ég
naut þar hjá þeim hjónum. Það
geymir minningin.
Síðustu árin voru Öldu minni
stundum erfið. Hún fylgdi ekki
eftir breyttum tíma. En það var
alltaf gott að koma til hennar,
setjast á bekkinn í eldhúsinu og
spjalla um liðna tíð yfir kaffi-
bolla. Það er góð minning.
Ég kveð elsku Öldu mína með
virðingu og þakklæti.
Fjölskyldunni sendi ég mínar
innilegustu samúðarkveðjur.
Helga Bjarnadóttir
og fjölskylda.
Ef við erum svo heppin að
komast á fullorðinsár fer ekki
hjá að við kveðjum næstu kyn-
slóð á undan, sem hefur verið í
lífi okkar um lengri eða
skemmri tíma.
Alda hefur verið í mínu lífi
síðan ég man eftir mér. Ég segi
að ég hafi átt þrjár mæður; eina
sem ól mig af sér og tvær sem
fóstruðu og ég gat alltaf leitað
til. Alda var gift Agli móður-
bróður mínum og ekki er hægt
að nefna Öldu nema Egill og
Bárustígurinn fylgi með. Marg-
ar bestu minningar bernskunnar
tengjast þessari þrenningu.
Ég hef verið sex ára þegar ég
kom fyrst á Bárustíg 1 til dval-
ar. Það var vetur og mikill
snjór. Minningin er af Öldu að
drösla fjórum börnum, mér sex
ára, Villa fimm ára, Ástu fjög-
urra ára og Bjarna þriggja ára, í
foráttufærð út á Gamla-Spítala í
ljós. Ekki var um að tala að fara
á bíl fyrir ófærð.
Alda var ekki venjuleg kona,
hún gekk í sín verk án þess að
hika. Á Bárustíg voru dyr aldrei
læstar, nánast lokuðust ekki.
Allir voru velkomnir og ekki far-
ið í manngreinarálit. Þar var
ekki bara heimili sex manna
fjölskyldu heldur gegndi heim-
ilið hlutverki margra stofnana.
Það var skrifstofa Búnaðar-
sambands Skagafjarðar í mörg
ár. Það var barnaheimili, heima-
vist fyrir 8-10 ungmenni á
stundum, sjúkrahús, fæðingar-
deild, biðstaður fyrir verðandi
mæður, elliheimili og öryggi fyr-
ir þá sem áttu hvergi athvarf.
Félagsmiðstöð í víðu samhengi.
Matur á borði fyrir 20-30 manns
í mál var ekki sjaldgæft. Hús-
bændurnir brosandi og elskuleg-
ir.
Þetta var ekki nema hluti af
verkahring Öldu. Hún saumaði
föt á alla Skagfirðinga. Jakka
fyrir hestamenn, brúðarkjóla og
allt þar á milli. Hver flík var
listaverk. Hún klæddi margar
kynslóðir og hvíldartíminn var
stundum enginn.
Góð er sagan þegar hún þá
orðin fullorðin tók saumavélina
sína og fór út til Washington til
að aðstoða Villa son sinn. Að
fara í aðra heimsálfu með
saumavélina var sjálfsagt og að
vera í stórborginni var jú bara
eins og á Króknum.
Hún var ekki ein í lífinu. Hún
átti Egil frænda og þótt hann
ynni langan vinnudag tók hann
til hendinni þegar hann hafði
tök á. Ég var oft fyrir jólin á
Bárustíg og átti þá að gera
gagn. Alda var að sauma. Egill
var góður verkstjóri og gaman
að vinna með honum - taka til
þar sem hægt var fyrir sauma-
skap.
Ein minning, ég stend við eld-
húsvaskinn og Egill ber af borð-
inu. Svo kemur hlé, að mér læð-
ist grunur um að ekki sé allt
búið. Hann er kominn í fj. búrið
og þá er verk fram undan. Þar
leyndist margt. Þessi minning
kætti okkur Öldu og var oft rifj-
uð upp.
Síðustu árin hafa ekki verið
Öldu létt. Hún var orðin ein á
Bárustígnum og skildi ekki
þetta líf. Fáir í heimsókn, engin
börn né konur í kaffispjalli. Þá
var gott að setjast við eldhús-
borðið, þar sem saumavél stóð
lengi án verkefna og móðinsblöð
á bekknum, án þess að þeim
væri flett. Við ræddum gamla
daga og skemmtum okkur við
minningar.
Í tæplega tvö ár hefur Alda
dvalið á D5 á HSN. Bárustígur
er hljóður.
Elsku Alda, hjartans þakkir
fyrir þinn hluta í mínu lífi. Hann
var ekki lítill.
Elsku Villi, Ásta, Bjarni, Árni
og ykkar fólk. Innilega samúð.
Ég þakka fyrir mig.
Sigurlaug Maronsdóttir.
Ég velti því fyrir mér hvernig
það hefur verið fyrir ókunnuga
manneskju að ganga inn á Báru-
stíginn hjá Öldu og Agli á árum
áður. Það fyrsta sem varð á veg-
inum var líklega krakkaskari á
hlaupum, á leiðinni út eða inn.
Stór hópur af börnum sem köll-
uðu til skiptis á Öldu ömmu þótt
aðeins hluti þeirra væri afkom-
endur hennar.
Hvort sem Alda þekkti gest-
inn eða ekki hefði honum verið
komið fyrir við eldhúsborðið og
boðið kaffi og kruðerí. Því næst
hefði tekið við spjall, og sveit-
ungi, nágranni eða ættingi hefði
rekið inn nefið í stutta stund og
tekið þátt í umræðunum. Svo
hefði einhver dama kíkt við til
að forvitnast um flík, Alda hefði
kannski þurft að afsaka sig til
að aðstoða við mátun eða mæl-
ingu, en snúið aftur eins fljótt
og hún gæti, mögulega búin að
taka að sér verkefni sem tæki
næstu þrjár nætur að klára. Allt
þetta gæti átt sér stað án þess
að gesturinn hefði komist í að
bera upp erindi heimsóknarinn-
ar, því svona tók Alda á móti
gestum hvort sem hún þekkti þá
eða ekki. Þeir urðu einhvern
veginn ósjálfrátt hluti af þessari
fallegu, líflegu heild sem heim-
ilið á Bárustígnum var, þar sem
allir voru velkomnir.
Ég var ein af þeim fjölmörgu
krökkum sem kölluðu Öldu
ömmu. Hún var ekki amma mín,
en hún gaf mér heitt kakó, gaf
mér að borða, lagaði fötin mín
og leyfði mér að gista hvenær
sem ég vildi, eins og ömmur
gera. Systur mínar voru í sömu
stöðu á heimilinu á undan mér,
sem og fjölmargir aðrir krakkar
sem voru viðloðandi Bárustíg-
inn.
Því eldri sem ég verð, því
meira dáist ég að Öldu, sitjandi
við saumavélina á milli þess sem
hún steikti pönnukökur, eldaði
og sinnti krakkahópnum, gest-
um og gangandi. Hún bjó yfir
óþrjótandi þolinmæði, einstakri
vinnusemi og stærsta hjarta
sem ég hef nokkurn tíma
kynnst. Hún hafði ótrúlegt lag á
fólki og gat náð til allra, hvort
sem það voru uppátækjasamir
unglingar, ungbörn eða gamal-
menni.
Alda var ekki bara höfuð fjöl-
skyldu, hún var amma, frænka,
vinkona og uppáhald ævintýra-
lega stórs og fjölbreytts hóps af
fólki.
Það er nokkuð síðan að ég
missti báðar ömmur mínar. Eft-
ir það gerðum við Alda sam-
komulag; ég bað hana að vera
aukaamma mín. Hún hló og
sagði að sér þætti bara vænt
um það. Það var svo sem engin
breyting á okkar sambandi, hún
var búin að vera amma Alda í
mörg ár.
Takk fyrir allt.
Sóley Björk Guðmunds-
dóttir (Sóley frænka).
Á Bárustíg 1 var sjaldnast
drepið á dyr, bara gengið inn og
samstundis var eins og maður
hefði aldrei farið. Alda oft
heima, Egill frændi sjaldnar. Og
svo hvarf tíminn í eldhúskrókn-
um. Þar var aldrei þögn, tíðindi
sögð og sögur, gjarnan hlegið
og ekki talað illa um nokkurn
mann. Gestir komu og fóru og
barnabörnin frjáls í sínum
uppátækjum, enginn að fást um
smámuni. Væri framorðið þegar
litið var inn beið uppbúið rúm
fyrir utansveitarpésa. Það var
alla tíð yndislegt að koma á
þetta heimili, þar var alltaf opið.
Dagsverkið Öldu var drjúgt
og að leiðarlokum kveðjum við
Theodóra hana með miklu þakk-
læti fyrir áratuga vináttu.
Blessuð sé minning Öldu Vil-
hjálmsdóttur.
Grímur Jónasson.
Mig langar að senda sam-
úðarkveðjur á fjölskyldu hennar
Öldu, það eru engin orð næg til
að lýsa hversu mögnuð kona
hún var og hversu mikilvæg
stoð hún var í mínu lífi. Þegar
ég var ungur ólst ég upp á
heimili frænda míns, og fór ég
með honum í ferðir út um allan
heim og þar á meðal í algjört
ævintýraland á Bárustíg á
Sauðárkróki til Öldu ömmu.
Hún Alda amma átti risastóran
garð sem tengdi sig við öll húsin
í kring, þar sem var alltaf kliður
og hlátur langt fram á kvöld.
Það var alltaf nóg um að vera
á Bárustíg, hvort sem það var
að tálga greinar, leika sér í
sandkassanum, í skókasti hjá
rólunum, læra á plönturnar í
garðinum, lesa ótrúlega skrítnar
bækur, síðan risapottur fullur af
heitu kakói og nóg af krökkum
til að leika sér við sem kölluðu
hana öll Öldu ömmu.
Við krakkarnir vorum eins og
rakettur að skjótast til og frá
öllum veggjum, engar sófapull-
ur voru óhultar og enduðu þær
allar á gólfinu og hver fermetri
nýttur fyrir leikfimiæfingar, dag
eftir dag. Hérna fengum við
krakkarnir að þroskast án þess
að okkur væri stjórnað, og alltaf
ný verkefni. Ef við drulluðum
okkur út voru fötin þvegin og
hent út á snúruna í garðinum,
stoppað í stutta stund, drukkið
heitt kakó og borðuð nokkur
mjólkurkex, síðan aftur í fötin
og fjörið hélt áfram.
Árum seinna, aðeins eldri en
ennþá óviti og lítið spenntur
fyrir að mennta mig, fór ég í
skóla á Sauðárkrók. Eins og