Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2020, Blaðsíða 108

dómum. Allir þátttakendur töldu að til þess að vera stjórnandi
þyrfti að vera með breitt bak og læra að taka gagnrýni ekki inn
á sig. Flestir fundu að fólk leyfði sér að vera mjög gagnrýnið
og jafnvel dónalegt við þá eftir að þeir tóku við stöðu aðstoðar-
deildarstjóra. Lilja nefndi dæmi:
Það skrítnasta sem ég lenti í var að ég var að labba upp
stiga og það voru tvær sem hneigðu sig fyrir mér [hæðnis-
lega] og ávörpuðu mig með titlinum. Þetta kom mér svo
á óvart … ég upplifði aldrei að ég væri komin í æðri stöðu
heldur bara í annars konar stöðu.
Samræmi milli einkalífs og vinnu:
„Vil vera að gengi leg en þetta er líka truflun“
Flestir þátttakendur lýstu erfiðleikum með að samræma einka-
líf og vinnu, hvort sem það voru óbein áhrif vinnunnar á heim-
ilislífið eða að vera með hugann við vinnuna heima og jafnvel
taka vinnuna með sér heim vegna þess að þeir höfðu ekki tíma
til að ljúka fjölmörgum verkefnum sínum á vinnutíma. Þetta
aukna álag þýddi að þátttendur þurftu að koma sér upp góðum
bjargráðum. Þáttum þessa meginþema var skipt í eftirfarandi
þrjú undirþemu: aukið aðgengi, álag vegna vaktavinnu og
óunninna verkefna, og bjargráð.
Aukið aðgengi
Flestum þótti aukið aðgengi óþægilegt og vildu að línan milli
einkalífs og vinnu væri skýrari. Að vera ungur stjórnandi gerir
þessa línu oft óskýrari en ella þar sem vilji til að vera aðgengi-
legur starfsfólki er mikill. Sara sagði frá því að henni þætti gott
að vera aðgengileg starfsfólki deildarinnar og fyndist ákveðin
viðurkenning felast í því að fólk gæti og vildi leita til hennar.
Samfélagsmiðlar höfðu einnig jákvæð áhrif í upplýsingagjöf
og í samskiptum við samstarfsfólk en með aukinni tækni -
væðingu hefur aðgengi að stjórnendum aukist og auðveldara
er að senda skilaboð í gegnum samfélagsmiðla öllum stundum.
Álag vegna vaktavinnu og óunninna verkefna
Margir þátttakendur voru með hugann við vinnuna heima og
var það þá oftast tengt óunnum verkefnum. Guðrún nefndi
mikinn tímaskort sem yrði til þess að hún þyrfti að sinna verk-
efnum heima. Hún var tilbúin til þess að leggja mikið af
mörkum til þess að ná langt í starfi, en var farin að finna fyrir
neikvæðum áhrifum þess að vinna mikið heima til viðbótar
við fullt starf á sinni deild. Þóra vann hluta af vinnuskyldu
sinni heima og fannst sveigjanleikinn að mörgu leyti góður.
Aftur á móti væri hún til í að hafa meira svigrúm á deildinni
til þess að sinna þessum verkefnum. Skilin milli vinnu og
einkalífs urðu með þessu óljós. Að ná því að sleppa tökum á
vinnunni þegar heim var komið minnkaði álagið og jók jafn-
vægi milli einkalífs og vinnu. Þeir sem voru í dagvinnu lýstu
mikilli breytingu varðandi fjölskyldulífið: auðveldara var að
samræma einkalíf og vinnu og meiri tími gafst með börnum
og maka. Aftur á móti fannst þátttakendum ekki allt jákvætt
við þá breytingu þar sem eigin tími minnkaði og erfiðara var
að búa til rými fyrir frí með því að þjappa vöktum, til viðbótar
við launalækkun.
Bjargráð
Nær allir þátttakendur lýstu bjargráðum, eins og jóga, slökun
og ýmiss konar hreyfingu, sem hjálpuðu þeim að takast á við
krefjandi verkefni, álag og hefur styrkt þeirra eigin heilsu.
Einnig að setja mörk varðandi vinnu heima, loka á tilkynningar
og sleppa því að kíkja á vinnupóstinn á kvöldin og um helgar.
Sumir höfðu einnig fengið stuðning frá sérhæfðum teymum
eða markþjálfa til að hjálpa sér við að setja þessi mörk.
Umræður
Ungu hjúkrunarfræðingunum fannst þeir búa yfir persónu-
eiginleikum sem hjálpuðu þeim að takast á við krefjandi
stjórnunarhlutverk en samt var um helmingur þeirra kominn
með heilsutengda kvilla, eins og kvíða, of háan blóðþrýsting og
kulnun, sem rekja má til álags. Þeir vilja takast á við krefjandi
verkefni eins og stjórnunarstöðu og vilja gera það vel og það
kemur heim og saman við rannsóknarniðurstöður Haaland og
félaga (2019). Þeir eru tilbúnir að leggja mikið á sig fyrir starfið
sem niðurstöðurnar sýna því miður að hefur tekið sinn toll af
heilsu þeirra. Má segja að þeir séu farnir að fórna eigin heilsu
fyrir starf sitt. Í fyrri rannsóknum hefur komið fram að
reynslumeiri hjúkrunarfræðingar vilja síður taka að sér stjórn-
unarstöður (Al Sabei o.fl., 2019). Athyglisvert er að skoða
nánar af hverju svo er. Getur verið að það sé einmitt vegna þess
að reynslan hefur sýnt þeim hvað er fólgið í starfi stjórnandans
og að það sé ekki þess virði að taka við slíkri stöðu? Því fæst
ekki svarað hér og nú, en vert væri að rannsaka það nánar.
Stöðug framþróun innan heilbrigðisvísinda og hækkandi
aldur landans eykur þær kröfur sem gerðar eru til heilbrigðis-
starfsfólks og eykur vinnuálag þeirra. Ungir hjúkrunarfræð-
ingar eru vel til þess fallnir að takast á við kröfur (Al Sabei o.fl.,
2019), en passa þarf upp á að þeir fari ekki fram úr sér. Hlut-
verk aðstoðardeildarstjóra er greinilega álagsmikið og starfs -
lýsing þarf því að vera hnitmiðuð og skýr. Niðurstöður þess -
ar ar rannsóknar sýna að aðstoðardeildarstjórarnir vissu ekki
hver hlutverk þeirra voru og til hvers var ætlast af þeim. Þetta
skapar mikla óvissu fyrir einstaklinginn sjálfan en einnig fyrir
samstarfsmenn og viðkomandi stofnun.
Það sást vel meðal þátttakenda að þeir horfðu jákvæðum
augum á stjórnunarstarfið í heild sinni og sáu það sem mikið
tækifæri fyrir faglegan og persónulegan þroska. Þeir sáu kosti
sína en stuðningur skipti þá miklu máli, og er það í takt við
niðurstöður annarra rannsókna (Baker Rosa og Hastings,
2018; Sherman o.fl., 2015). Mikilvægt er að átta sig á mun
kynslóðanna til að koma til móts við þarfir þeirra. Á sama tíma
er þó mikilvægt að einangra ekki kynslóðirnar heldur tengja
þær saman (Stevanin o.fl., 2020).
Mikið hefur verið rætt um mönnunarvanda innan heil-
brigðiskerfisins og komu þátttakendur einnig inn á hann.
sandra sif gunnarsdóttir og sigríður halldórsdóttir
108 tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 96. árg. 2020