Fréttablaðið - 22.01.2022, Blaðsíða 10

Það geta verið
skilnaðar mál í gangi
þar sem annar makinn
tilkynnir hinn út af
heimilinu.
Margrét Hauks-
dóttir, forstjóri
Þjóðskrár
Íbúi á höfuðborgarsvæðinu
segist hafa tvívegis lent í því
að ókunnir erlendir aðilar
hafi skráð sig til lögheimilis
í íbúð hans, í hans óþökk.
Hann segir að marga mánuði
hafi tekið að fá leiðréttingu.
ninarichter@frettabladid.is
STJÓRNSÝSLA Íbúi í Reykjavík sem
vill ekki láta nafns síns getið, segist
tvívegis hafa lent í því að ókunnir
erlendir aðilar hafi skráð sig til lög­
heimilis í íbúð hans. Hann segir að
marga mánuði hafi tekið að fá leið­
réttingu í málinu.
Forstjóri Þjóðskrár segir að sam­
kvæmt stjórnsýslulögum beri Þjóð­
skrá að kanna báðar hliðar í slíkum
málum og það taki að jafnaði sex
vikur.
„Sagan hófst með bréfi frá Þjóð­
skrá sem tilkynnti okkur um að
nafngreindur, erlendur maður,
okkur algerlega ókunnur, hefði
skráð lögheimili sitt í íbúð okkar,“
segir íbúinn.
„Færi var gefið á að tilkynna raf­
rænt um ranga skrásetningu, en
til að það væri hægt þurfti kenni­
tölu einstaklingsins, sem Þjóðskrá
neitaði að gefa mér upp vegna per­
sónuverndar. Tilkynninguna var
því alls ekki hægt að senda, eins og
boðið var upp á.“
Íbúinn segist hafa mótmælt
skráningunni formlega þegar í stað,
bæði bréfleiðis og með heimsókn í
afgreiðslu Þjóðskrár, þar sem hann
kveðst hafa afhent ljósrit af gögnum
vegna málsins. Hann hafi fengið þau
svör að ekkert væri hægt að aðhaf­
ast í málinu fyrr en að rannsókn
lokinni.
„Mörgum mánuðum seinna
hurfu nöfnin svo þegjandi og
hljóðalaust frá þessu lögheimili,
samkvæmt þjóðskránni í bank­
anum mínum, en ekkert bréf barst
um málin frá Þjóðskránni, hvorki
um að málin hefðu verið rannsök­
uð né nein afsökun á þessari lélegu
afgreiðslu,“ segir íbúinn.
Þjóðskrá hefur ekki heimild til
að afskrá íbúa af lögheimili án þess
að rannsókn fari fyrst fram. „Sam­
kvæmt stjórnsýslulögum ber okkur
að kanna það, við getum ekki tekið
einhliða ákvörðun út frá þinglýst­
um eiganda,“ segir Margrét Hauks­
dóttir, forstjóri Þjóðskrár.
Blaðinu hafa borist ábendingar
um óánægju þinglýstra eigenda
íbúðahúsnæðis, þar sem ókunn­
ir einstaklingar hafi skráð sig til
heimilis án samþykkis eigenda
eignarinnar.
Skráningin fer fram rafrænt,
tekur nokkrar sekúndur, og því þarf
eingöngu að framvísa kennitölu og
netfangi. Margrét segir að stofnunin
fái fjölda slíkra erinda á hverju ári,
frá þinglýstum eigendum húsnæðis.
„Við fáum mörg svona mál á
hverju einasta ári. Á síðasta ári
hafa málin verið um fimm hund­
ruð,“ segir Margrét. Tilvikin séu af
ýmsum toga. „Það geta verið skiln­
aðarmál í gangi þar sem annar mak­
inn tilkynnir hinn út af heimilinu.“
Margrét segir að í kjölfarið hafi
Þjóðskrá samband við viðkomandi
sem er sagður ekki búa í eigninni.
„Við erum með tölvupóstfang hjá
nánast öllum sem eru skráðir til
lögheimilis.“
Hún segir starfsmenn Þjóðskrár
gera allt sem í þeirra valdi stendur
til að fá afstöðu aðilans. „Ef það
koma ekki svör reynum við að leita
dýpra og höldum þessum málum
vel gangandi. Hvort það sé vís­
bending um að viðkomandi sé ekki
á landinu eða hafi ekki greitt stað­
greiðsluskatt í einhvern tíma.“
Að sögn Margrétar er Þjóðskrá
með beinan aðgang að staðgreiðslu­
skrá Skattsins.
Í svari Þjóðskrár við fyrirspurn
blaðsins um hvort mál af þessum
toga skerði bótarétt heimilisfólks
segir: „Varðandi réttarstöðu þeirra
sem eru með einhvern skráðan á
eigninni sinni, geta vissulega komið
upp mál þar sem þetta getur valdið
óþægindum, til að mynda vegna
réttinda til bóta.“
Aðspurð hvort hugsanlega sé
betra kerfi að krefja þinglýstan eig­
anda um samþykki áður en hægt er
að ganga frá skráningu segir Mar­
grét: „Það er gríðarleg krafa um
hraða í skráningu lögheimils.“
Hún segir að eyðublaðið sé sjálf­
virkt og notast sé við kerfi sem
þróað hafi verið um langa hríð.
„Fyrir tíu árum var sex vikna bið
eftir því að fá lögheimili sitt skráð.“
Margrét bendir á að slík töf geti líka
skert rétt til bóta, auk annarra rétt­
inda. Hagsmuna notenda sé því
betur gætt með því að lögheim­
ilisskráning, sem sé án vandkvæða
í 99,8 prósentum tilvika, sé sjálfvirk.
„Við vitum líka að það næst ekkert
alltaf í þinglýstan eiganda,“ segir
hún.
Margrét segir Þjóðskrá einnig
hafa haft frumkvæði að því að hafa
samband við eigendur fasteigna ef
fjöldi einstaklinga er óvenju mikill
miðað við stærð húsnæðis, til að
kanna hvernig búsetu sé hagað. n
Þjóðskrá beri að rannsaka báðar hliðar mála
Fólk skráir sig iðulega til lögheimilis í óþökk eigenda. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Heimsmarkmiðasjóður
atvinnulífs
um þróunarsamvinnu
Stjórnarráð Íslands
Utanríkisráðuneytið© World Bank
Photo Collection
Hefur fyrirtæki þitt áhuga á að vinna að framgangi heims-
markmiða Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun?
Utanríkisráðuneytið auglýsir eftir umsóknum um styrki sem veittir
eru úr Heimsmarkmiðasjóði atvinnulífs um þróunarsamvinnu.
Fyrirtæki leggja þannig af mörkum við að draga úr fátækt
og stuðla að sjálfbærni með eflingu atvinnu- og viðskiptalífs
í þróunarlöndum. Um leið auka þau samkeppnishæfni sína á
framtíðarmörkuðum. Sérstaklega er hvatt til þess að verkefni
stuðli að jafnrétti kynjanna og að jákvæðum umhverfis- og
loftslagsáhrifum.
• Allar upplýsingar er að finna í verklagsreglum og lista yfir
gjaldgeng samstarfslönd undir www.utn.is/atvinnulifssjodur
• Umsóknir þurfa að berast í gegnum miðlæga þjónustugátt
hins opinbera: www.island.is/atvinnulifssjodur
• Styrkir verða auglýstir þrisvar sinnum á árinu 2022 með
umsóknarfresti 3. febrúar, 3. maí og 3. október 2022.
• Fyrirspurnir um sjóðinn skal senda á netfangið
atvinnulifssjodur@utn.is
kristinnhaukur@frettabladid.is
MANNRÉTTINDi Þriðja allsherjar­
úttekt á stöðu mannréttindamála á
Íslandi fer fram hjá mannréttinda­
ráði Sameinuðu þjóðanna í Genf á
þriðjudag.
Katrín Jakobsdóttir forsætisráð­
herra leiðir íslensku sendinefndina.
Að þessu sinni eru það Finnar, Arg­
entínumenn og Senegalar sem hafa
umsjón með úttekt Íslands.
Úttektirnar eru liður í kerfi sem
komið var á árið 2008, til þess að
aðildarríki gætu veitt hverju öðru
aðhald. Ísland var tekið fyrir í fyrsta
skiptið árið 2011 og síðan aftur árið
2016.
Þó Ísland skori gjarnan hátt í
alþjóðlegum samanburði þegar
kemur að mannréttindum, þá hafa
ýmsar athugasemdir og ítrekanir
komið fram í þessum úttektum.
Árið 2011 var þrýst fast á Ísland
að lögfesta Samning Sameinuðu
þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks.
Þá var einnig nefnt að Ísland hefði
ekki lagalega skilgreiningu á kyn­
þáttamismunun, gerði ekki nóg til
þess að tryggja forvarnir gegn kyn­
ferðisofbeldi gegn börnum og þyrfti
að nútímavæða fangelsiskerfið.
Árið 2016 lutu f lestar athuga­
semdirnar að því að Ísland þyrfti að
fullgilda sáttmála gegn pyndingum
annars vegar og sáttmála gegn kyn­
bundnu ofbeldi og heimilisofbeldi
hins vegar, Istanbúl sáttmálann.
„Mörg jákvæð skref hafa verið
stigin í átt að aukinni vernd mann­
réttinda á Íslandi á undanförnum
árum,“ segir Katrín. „Eftir síðustu
úttekt, sem fór fram árið 2016, hafa
mörg mikilvæg mál orðið að lögum,
eins og ný jafnréttislöggjöf, lög um
kynrænt sjálfræði og lög um jafna
meðferð á vinnumarkaði.“ Istanbúl
sáttmálinn hafi verið fullgiltur og
ráðist í margháttaðar úrbætur til
að takast á við kynbundið og kyn­
ferðislegt ofbeldi og áreitni. Einnig
stofnaður stýrihópur um mannrétt­
indi sem fylgi úttektunum eftir.
Katrín segir lögfestingu Samn­
ingsins um réttindi fatlaðs fólks í
undirbúningi og ný sjálfstæð Mann­
réttindastofnun, sem er eitt af þeim
atriðum sem Ísland hefur verið talið
vanta í úttektum.
„Ísland á von á því að fá fjölmörg
tilmæli og ábendingar um næstu
skref. Þær ábendingar verða síðan
notaðar í að bæta stöðu mannrétt­
inda á Íslandi,“ segir Katrín. n
Katrín býst við góðu
aðhaldi frá jafningjum
Katrín Jakobsdóttir ræðir mannréttindamál í Genf. FRÉTTABLAÐIÐ/EYÞÓR
10 Fréttir 22. janúar 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ