Milli mála - 2021, Page 267
266 Milli mála 13/2021
nafn í sögunni. Hún er gerð að blóraböggli hins nýja þjóðskipulags
kapítalismans og þeirra viðmiða sem Benjamin Franklin talaði fyrir.
Samúðin er með slæpingjanum Rip sem endar á því að flýja til
fjalla, undan konu sinni og þar með samfélagsskyldum sínum.
Hann er meira að segja feginn að hún skuli vera látin þegar hann
snýr aftur.9
Irving gleypti ekki einungis við kynjamynstri síns tíma heldur
fékk hann söguþráðinn líka að láni eins og áður sagði. Það var al-
gengt á öldum áður. Irving leit svo á að sagan sjálf – þá á hann
væntanlega við atburðarásina – væri einungis rammi til þess að
strekkja efnið á. Hann lagði því meira upp úr atriðum á borð við
tón, persónusköpun og stíl. Í stað hins andlitslausa sögumanns
þjóðsagnanna kemur sögumaður með persónulega rödd og skynjun.
Í „Rip Van Winkle“ notar Irving spaugilegan tón til þess að fjalla
um þjóðfélagsbreytingu sem varð á ótrúlega skömmum tíma vest-
anhafs. Hann sagðist einnig kjósa að skrifa stuttar sögur fremur en
langar vegna þess að í stuttum ritsmíðum þyrfti hver síða að standa
fyrir sínu.10
Erlendis hafa orðið til margar hliðarafurðir af sögunni, allt frá
brú yfir Hudsonfljót til myndasagna, barnabóka, sjónvarpsþátta og
tónverka. Leikrit sem Max Frisch byggði á sögunni var þýtt af Jökli
Jakobssyni og flutt í Ríkisútvarpinu árið 1963 og endurflutt árið
1992.11 Sagan birtist í íslenskri þýðingu í Vikunni árið 1966 en án
athugasemdar D.K. aftast.12 Þýðanda er ekki getið en hann fer ansi
frjálslega með textann og leyfir sér mun meiri frávik en tíðkast nú
á dögum, svo mikil að á köflum liggur við að hann hafi umsamið
textann. Þó að þýðingin sem hér birtist sé mun nær frumtextanum
hef ég í fáeinum tilvikum leyft mér að taka orð eða orðasamband úr
9 Hanieh Vahabi, „Troubled Masculinity in Washington Irving’s “Rip van Winkle and “The
Legend of Sleepy Hollow” in the Historical Context of Antebellum America“. Sótt 7. sept. 2021
af: https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:519041/FULLTEXT01.pdf og Lydia Maria
Child, „Hilda Silfverling. A Fantasy“. Legacy, 2. bindi, nr. 2 (haust 1985), 45–53, sótt 7. sept.
2021 af: https://www.jstor.org/stable/25678937?seq=1#metadata_info_tab_contents.
10 Valerie Shaw, The Short Story – A Critical Introduction (London og New York: Longman, 1983),
159–163 og Charles E. May, The Short Story – The Reality of Artifice (New York: Twayne
Publishers, 1995), 6–7.
11 Sjá: https://timarit.is/files/8975120 og https://timarit.is/files/17905469.
12 Vikan 42. tbl. (1966). Sótt 10. ágúst 2021 af: https://timarit.is/page/4453006?iabr=on#page/n11/
mode/2up.
WASHINGTON IRVING OG „RIP VAN WINKLE“
10.33112/millimala.13.12