Víkurfréttir - 31.08.2022, Blaðsíða 53

ÍÞRÓTTIR OG SUNDKENNSLA
Íþróttir teljast ekki meðal náms-
greina í fyrstu reglugerð skólans, frá
1872. Fyrstu sjö áratugina þurftu
börnin að ganga í skólann í mis-
jöfnum veðrum, sum langan veg. Í
því hefur falist drjúg líkamsþjálfun,
jafnvel þrekraun.
Ólafur Rosenkranz, sem var frum-
kvöðull í þróttum hér á landi, kenndi
hér við skólann veturinn 1876–1877.
Ekki hafa fundist heimildir um hvort
eða hvernig hann kenndi íþróttir það
skólaár.
Sr. Árni Þorsteinsson kenndi oft
og einatt íþróttir þegar hann var
hér prestur og kennari 1886 – 1919.
Veturinn 1908–1909 mun hann hafa
kennt leikfimi þrjár stundir í viku í
Norðurkotsskóla, einkum stökk,
glímur og ýmsar líkamsæfingar,
göngulag og fleira. Húsakynnin voru
afar þröng, allt upp í tuttugu nem-
endur í u.þ.b. tólf fermetra skólastofu
og því líklegt að hann hafi verið með
útikennslu.
Ungmennafélag Vatnsleysustrandar,
sem stofnað var 1907, fékk Guð-
mund Sigurjónsson íþróttakennara
til að kenna glímur og félagið keypti
skíði til að nota í Arahólsbrekkum.
Vorið 1924 bendir prófdómari á
að sérherbergi vanti fyrir fimleika-
kennslu, því það sé nauðsynlegur
liður í uppeldinu.
Reynir Brynjólfs (nemandi 1944–
1947) segir: „Í Kirkjuhvoli var kennd
leikfimi og glíma meðan eldra skóla-
húsið var, þar var m.a. stokkið yfir
hest. Síðan þegar nýja húsið kom til
kenndi Stefán Hallsson leikfimina á
ganginum.“
Stefán Hallsson kenndi 1934–
1945, lengst af í Kirkjuhvoli, m.a.
íþróttir, síðast 1945 á gangi nýs húss
Brunnastaðaskóla, tvær stundir á
viku skipt milli stráka og stelpna.
Síðan kenndu umferðarkennarar
sem fóru á milli skóla, m.a. Lúðvík
Jónasson. Jón H. Kristjánsson mun
hafa kennt íþróttir 1948–1949 og
Ingi Haraldsson 1950–1952. Símon
Rafnsson segir enga íþróttakennslu
hafa verið á hans tíma, 1955–1961.
Særún Jónsdóttir var aldrei í leikfimi,
ekki heldur Helgi Guðmundsson en
Jóhann Sævar segir Jón H., skóla-
stjóra, hafa kennt íþróttir á gangi
Brunnastaðaskóla (um 1955).
Frá því á síðari hluta sjöunda ára-
tugar var börnunum ekið í íþróttir
og sund í Njarðvík (reyndar í Sand-
gerði eitt ár þegar ekki samdist við
Njarðvíkinga). Kópur Kjartansson ók
á skólarútunni tveimur eða þremur
árgöngum í senn, ásamt kennara
sem gætti nemenda. Íþróttakennari
Njarðvíkurskóla kenndi, einum hópi
í senn meðan hinir biðu. Hver nem-
andi fékk eina vikustund í leikfimi
og eina í sundi. Þegar Guðmundur
Þórðarson réðist til Stóru-Vogaskóla
sem íþróttakennari 1983 tók hann
við þessari íþróttakennslu og fór þá
með rútunni ásamt öðrum kennara.
Þetta fyrirkomulag hélst allt þar
til haustið 1993 að bylting varð í
íþrótta- og sundkennslu í Vogum
þegar þar var tekinn í notkun ný-
byggður íþróttasalur og sundlaug.
Eftir það þurftu skólabörnin aðeins
að ganga í fimm mínútur í íþróttir og
sund. Hjónin Egill Sæmundsson og
Sigríður Jakobsdóttir í Minni-Vogum
og María Finnsdóttir í Austurkoti
höfðu af rausnarskap gefið 4,5 ha
land undir félagsheimili og íþrótta-
svæði þegar árið 1966. Myndina
tók Eyjólfur Guðmundsson 1996 í
áhorfendabrekku við sundlaugina í
Vogum tveimur árum eftir að hún
tók til starfa.
Sund. Jakob A. Sigurðsson í Sól-
heimum í Vogum (faðir fyrrnefndrar
Sigríðar) var fjölhæfur maður, m.a.
sundkennari í Keflavík og víðar.
Hann kenndi m.a. sund í sjónum í
höfninni í Vogum og við Halakot og
Knarrarnes. Hann rak niður fjóra
staura í fjöruna og batt í þá eins
konar rólu sem börnin hanga í þegar
þau læra sundtökin, með fæturna
öðru megin og bringuna hinu megin.
Námskeið þessi voru ekki á vegum
skólans og hafa verið á fjórða ára-
tugnum. Jakob var í fyrstu stjórn
Ungmennafélagsins Þróttar og lengi
formaður þess.
Myndin af ungmennum standandi
á haus mun vera tekin í sundferð til
Reykjavíkur 1935.
Á neðstu mynd sést hópur á leið
á tíu daga sundnámskeið á Laugar-
vatni 1936, á mjólkurbílnum. Börnin
voru á fermingaraldri, fóru gjarna
á eitt námskeið og mun þetta hafa
verið ný til komið.
Í skólaskýrslum 1943 er þess getið
að fermingarbörn, sem gengu til sr.
Garðars Þorsteinssonar, prófasts í
Hafnarfirði, hafi notið sundkennslu
þar í bæ á sama tímabili.
Vorin 1944–1947 sóttu börnin
sundnámskeið í Sundlaug Hafnar-
fjarðar og 1949–1950 í Sundlaug
Laugarvatnsskóla.
Frá 1952 voru unglingar keyrðir á
tveggja vikna sundnámskeið í Sund-
höll Keflavíkur, sem opnuð var sem
útisundlaug 1939 og byggt yfir hana
1950.
Árið 1954 samþykkir skólanefnd
að öll börn níu ára og eldri fari á
sundnámskeið (líklega í Keflavík).
Jón H. Kristjánsson, skólastjóri og
skólabílstjóri, sá um börnin og ók
þeim fyrir 120 kr. á ferð.
Í apríl 1966 (og oftar) fær fræðslu-
nefnd sendar ítarlegar reglur um
framkvæmd sundskyldu. Þar sem
ekki er sundlaug við skóla skulu
nemendur njóta námskeiða sem eru
minnst 72 stundir fyrir börn og 32
stundir fyrir unglinga.
Þorsteinn, íþróttafulltrúi ríkisins,
fylgdist með og sendi árlega nöfn
nemenda sem höfðu tekið fullnaðar-
próf án sundprófs. Um þetta leyti
hefst vikulegur akstur allra nemenda
í leikfimi og sund í Njarðvík, sem
áður greinir frá, og kemst loks í gott
horf þegar íþróttamiðstöðin í Vogum
kemur til sögunnar 1993.
Helstu heimildir m.a.: Myndasafn Minjafélagsins. Óbirt skjöl. Egill Hallgrímsson:
Fjörutíu ára minning ungmennafélagshreyfingarinar á Vatnsleysuströnd. SKINFAXI 39.
árg. 1948 1. tbl. Viðtöl við Guðrúnu Lovísu Magnúsdóttur (f.1922 d.2020), og við kenn-
arana Jón Inga Baldvinsson, Guðmund Þórðarson og Særúnu Jónsdóttur í ágúst 2022.
Afmælisþættir skólans í Vogum, birtast
vikulega í Víkurfréttum og vf.is á afmælisárinu.
Þorvaldur Örn Árnason, áður kennari við skólann,
tekur saman með góðra manna hjálp.
32. ÞÁTTUR
á timarit.is
ÖLL BLÖÐIN FRÁ 1980 OG TIL DAGSINS Í DAG
Líf og fjör á 20. Ljósanóttinni
Fimmtugum frestað!
Ljósanótt 2019 heppnaðist vel og tugir þúsunda
gesta úr heimabyggð og nágrenni sóttu hátíðina
heim. Dagskráin stóð yfir frá miðvikudegi til
sunnudagskvölds. Tónleikar Bliks í auga settu
Ljósanótt í gegn og enginn annar en kóngurinn
Bubbi Morthens setti punktinn yfir i-ið á tón-
leikum í Keflavíkurkirkju.
Líklega er þetta mesta menningar-, lista- og
tónlistarhátíð landsins. Yfir 150 viðburðir voru
í boði og megnið af þeim tengdust menningu,
list og tónlist.
Árið 2019
Árið 2020
Þeir sem eru 50 ára á árinu eru afmælisár-
gangurinn sem er í aðalhlutverki í árganga-
göngunni á Ljósanótt. Árið 2020 var hins vegar
engin Ljósanótt og gangan verður ekki farin.
Hvað gerir 50 ára árgangurinn þá? Víkurfréttir
hittu fyrir hóp ungmenna úr þessum árgangi
1970 á hátíðarsvæðinu á Bakkalág í Keflavík þar
sem árgangur hittist til myndatöku án þess að fá
að láta ljós sitt skína í sjálfri árgangagöngunni.
vÍkurFrÉttir á suðurNEsJuM // 53