Rökkur - 01.10.1922, Blaðsíða 6

mína — og kannske allra , er þar voru, að ég þá fyrst fyndi til, vissi
af návist, nærveru sálar íslands. Mér fannst, þegar ég leit á silfur-
hærur öldungsins, að hann væri þar sem fulltrúi íslands, beztu
manna íslands, fulltrúi alls þess, sem ísland hefir átt og á bezt, full-
trúi þess fegursta, sem íslenzkur andi og hönd hefir skapað: íslenzkra
lista. Og ég á þar ekki eingöngu við tónlist, málara- og myndhöggv-
aralist og ljóðlist, heldur „alla orðsins list“ (Á. P.), allar íslenzkar
listir að fornu og nýju, frá því víkingurinn skar út drekahöfuð á
framstafn skips síns, og þangað til Ásgrímur málaði Krist á fjallinu.
Mér fannst, á þeirri stund, að það eitt, að sjá öldunginn silfurhærða,
hefði orðið þess valdandi, að ísland hefði birzt að nýju þessum hóp,
ísland, sál þess, að fyrir hann hefðum við öll litið það að nýju, feg-
urra en áður, margfallt fegurra. Og ég skildi þá, betur en nokkru
sinni fyrr, að enginn veit, hvað átt hefir, fyrr en misst er. Því að mér
fannst sál öldungsins vera ímynd, endurmynd íslenzku þjóðsálar-
innar, sálar fslands, vera hún, vera ísland sjálft, ef ég má svo að orði
komast, ísland sjálft, eins og það er fegurst. Og mér fannst þá einnig,
að ísland hlyti á þeirri stund, að hafa eignast aftur að nokkru leyti
eða öllu, hverja þá sál, er þar var, sem var því glötuð. Og þó ég ef til
vill reikni skakkt, þá urðu áhrifin þannig á sál mína. Og síðan hefi
ég oft hugsað um silfurhærur öldungsins, daglega, á hverri and-
vökunótt. Og ég lýt þessum silfurhærða öldung og þakka honum
í huga mínum.
Og nú, er ég hugsa um gömlu, góðu dagana heima á Fróni, og
gömlu, góðu mennina, beztu syni íslands, kemur aftur fram í
huga mér orði: Silfurhærur. Ég minnist Gröndals og Matthiasar —
og föður míns. Ég minnist þeirra og margra fleiri, í hvert skipti og
ég hugsa um það orð. En ég ætla í þetta skipti aðeins að tala um
þann, sem ég þekki bezt, ef til vill skildi bezt og áreiðanlega unni
mest. Það má vel — og það var oft gert — heimfæra upp á þá alla
þessi vísuorð:
Elli, þú ert ekki þung
Anda guði kærum,
Fögur sá er ávallt ung
Undir silfurhærum.
En þau áttu ekki sízt við um þann, sem orti þau. En ég ætla
ekki að ræða um skáldskap hans, um þýðingar hans eða um hann
6