Bændablaðið - 12.01.2023, Qupperneq 2

2 Bændablaðið | Fimmtudagur 12. janúar 2023
FRÉTTIR
Langflestar nýskráðar
dráttarvélar fjórhjól
Bæði ökutækin á myndinni eru skráð sem dráttarvél hjá Samgöngustofu.
Mynd / ÁL
Á liðnu ári voru 838 ný
ökutæki flutt til landsins sem
Samgöngustofa skráði sem
dráttarvél. Þegar tölurnar eru
skoðaðar nánar sést að sex
vinsælustu tegundirnar eru merki
eins og Can-Am, Polaris o.fl., sem
í daglegu tali nefnast fjórhjól.
164 af ökutækjunum í áður­
nefndum flokki ganga fyrir dísel
og eitt sem gengur fyrir metan,
og má reikna með að hefðbundnar
dráttarvélar séu á bak við þær tölur.
Af þeim er vinsælasta tegundin
indverski smávélaframleiðandinn
Solis, með 42 nýskráð eintök. Þar
á eftir kemur New Holland með 21
vél, Valtra með 20, Claas með 19,
Massey Ferguson með 16 og John
Deere með 14 nýskráðar vélar.
Aðrir framleiðendur seldu færri
vélar. Case IH og Kubota seldu sex
eintök hvor. Deutz Fahr og Fendt
fimm hvor og Hattat þrjú. Branson,
Daedong, Iseki, McCormic og Zetor
seldu eina nýja dráttarvél hver. /ÁL
Verð á mjólk hækkar
Verðlagsnefnd búvara tók
fyrir jól ákvörðun um hækkun
lágmarksverðs mjólkur til bænda
og heildsöluverðs mjólkur og
mjólkurafurða sem nefndin
verðleggur.
Lágmarksverð 1. flokks mjólkur
til bænda hækkaði um 2,38%, úr
116,99 kr./ltr í 119,77 kr./ltr. þann
1. desember 2022.
Þann 1. janúar hækkaði
heildsöluverð mjólkur og mjólkur­
vara sem nefndin verðleggur um
3,5%. Þannig verður heildsöluverð á
mjólk, í eins lítra fernum, 171 króna.
Hálfur lítri af rjóma mun kosta 595 í
heildsölu og 45% ostur í heilum og
hálfum stykkjum mun kosta 1.671
krónu. Álagning smásöluverslana er
þó frjáls og því getur verðið orðið
misjafnt milli söluaðila.
Í tilkynningu frá verðlagsnefnd
búvara segir að verðhækkunin komi
til vegna kostnaðarhækkana við
framleiðslu og vinnslu mjólkur frá
síðustu verðákvörðun 1. september
2022.
„Frá síðustu verðákvörðun
til desembermánaðar 2022 hafa
gjaldaliðir í verðlagsgrundvelli
kúabús hækkað um 2,38%. Á
sama tímabili hefur vinnslu­ og
dreifingarkostnaður afurðastöðva
hækkað um 5,06% að meðtöldum
áhrifum kjarasamninga á
launakostnað og er þetta grundvöllur
hækkunar heildsöluverðs auk
hækkunar á afurðaverði.“ /ghp
Kostnaðarhækkun við framleiðslu
og vinnslu á mjólkurvörum er
ástæða hækkunar afurða- og
heildsöluverðs. Mynd / Anita Jankovic
Fagráð um velferð dýra:
Seinagangur varðandi birtingu
fundargerða og afgreiðslu mála
– Fulltrúar BÍ og DÍ sammála um að grípa þurfi fyrr inn í alvarleg dýravelferðarmál
Á fundi fagráðs um velferð dýra frá
26. október var meðal annars fjallað
um viðbrögð Matvælastofnunar
við tilkynningum um illa meðferð
á dýrum, í kjölfar nokkurra
alvarlegra mála sem komu upp
síðasta haust.
Í fundargerð kemur fram að
fulltrúar Dýraverndarsambands
Íslands og Bændasamtaka Íslands
séu sammála um að Matvælastofnun
eigi að grípa fyrr inn í slík
dýravelferðarmál.
Fjallað var um dýravelferðarmál
í fréttaskýringu í jólablaði
Bændablaðsins þar sem fram kom að
engin fundargerð úr fagráðinu hefði
birst frá 29. júní, þrátt fyrir nokkur
fundarhöld frá hausti í tengslum
við áðurnefnd mál. Eftir útkomu
jólablaðsins 15. desember birtust
tvær fundargerðir og fjallar önnur
þeirra um téð mál, sem fyrr segir.
MAST ætti að grípa fyrr inn í mál
Í fundargerðinni kemur fram að
fulltrúi Dýraverndarsambands
Íslands telji að Matvælastofnun hafi
ekki nýtt þau úrræði sem stofnunin
hafi í löggjöf til að grípa fyrr og
sterkar inn í mál um velferð dýra.
Þar kemur einnig fram að fulltrúi
Bændasamtakanna segir samtökin
hafa rætt við Ríkisendurskoðun vegna
úttektar hennar á Matvælastofnun,
og taki undir sjónarmið DÍS um
að æskilegt hefði verið að grípa
fyrr inn í mál er varða dýravelferð.
Sigurborg Daðadóttir, yfirdýralæknir
og formaður fagráðsins, telur hins
vegar að Matvælastofnun hafi
brugðist við og unnið samkvæmt
útgefnu verklagi stofnunarinnar
og í samræmi við stjórnsýslulög.
Ákveðið var að fresta umræðum um
málin og komust þau ekki á dagskrá
fyrr en 12. desember.
Sigurborg Daðadóttir segir að
fundargerðin frá þeim fundi sé
ófrágengin en ákveðið hafi verið að
vinna ályktun ráðsins um þessi mál
á milli funda. Næsti reglulegi fundur
sé áætlaður undir lok janúarmánaðar.
Ólíðandi að fundargerðir
séu ekki birtar
Hilmar Vilberg Gylfason, yfir­
lögfræðingur Bændasamtaka Íslands
og fulltrúi þeirra í fagráðinu, segir
að málin hafi ekki verið kláruð á
fundinum 12. desember. „Ég gerði
athugasemdir við það á síðasta fundi
að fundargerðir hefðu ekki verið birtar
sem er auðvitað ekki ásættanlegt.
Ég hef svolítið verið að reyna að
skilja starfsemi Matvælastofnunar en
margt er þar sem er erfitt að átta sig á.
Ef maður spyr hvort Matvælastofnun
hafi nægilegar valdheimildir til að
bregðast við í dýraverndarmálum
þá eru svörin jafn mörg og ólík og
fólkið sem maður talar við. Sama á
við um það hvort Matvælastofnun
vanti fjármuni til að ráða fleira fólk,
þá eru svörin annaðhvort að það vanti
ekki fólk eða að það sé svo mikið
að gera að fólkið nái ekki að sinna
verkefnunum.“
Matvælastofnun skylt
að leita álits fagráðs
Fagráð um velferð dýra starfar
á grunni laga um velferð dýra.
Framkvæmd stjórnsýslunnar, í málum
sem varða velferð dýra, er í höndum
Matvælastofnunar sem er skylt að leita
álits fagráðsins um stefnumótandi
ákvarðanir og umsóknir um leyfi til
dýratilrauna.
Fagráðið hefur aðsetur hjá
Matvælastofnun sem leggur því til
vinnuaðstöðu og starfsmann með
sérfræðiþekkingu á starfssviði
ráðsins. Í ráðinu skulu sitja fimm
menn og jafnmargir til vara;
fagfólk á sem flestum eftirtalinna
fagsviða: dýralækninga, dýrafræði,
dýraatferlisfræði, dýravelferðar,
dýratilrauna, búfjárfræða og
siðfræði. Hlutverk þess er meðal
annars að vera Matvælastofnun til
samráðs um stefnumótun og einstök
álitaefni á sviði velferðar dýra, að
fylgjast með þróun dýravelferðarmála
og upplýsa stofnunina um mikilvæg
málefni á sviði dýravelferðar auk þess
að taka til umfjöllunar mál á sviði
velferðar dýra að beiðni einstakra
fagráðsmanna.
Trúnaður gildir um innihald
funda ráðsins en í því sitja nú, auk
Sigurborgar og Hilmars, þau Anna
Berg Samúelsdóttir, búfræðingur
og landfræðingur, tilnefnd af
Dýraverndarsambandi Íslands, Katrín
Andrésdóttir dýralæknir, tilnefnd af
Dýralæknafélagi Íslands, og Henry
Alexander Henrysson, heimspekingur
og kennari í siðfræði, tilnefndur af
Siðfræðistofnun Háskóla Íslands. /smh
Aðsetur fagráðs um velferð dýra er hjá Matvælastofnun.
Kornrækt:
Kornbændum fjölgaði milli ára
Alls fengu 283 kornræktendur
jarðræktarstyrk fyrir ræktun
síðasta árs, samkvæmt upp-
lýsingum úr matvælaráðuneytinu.
Það eru 15 fleiri en fengu slíkan
styrk árið 2021 og telst fjölgunin
vera um 5,3 prósent.
Land til kornræktar var hins
vegar aukið um 12 prósent, úr 3.036
hekturum í um 3.450 hektara – eins
og fram kom í umfjöllun í síðasta
tölublaði. Þar kom einnig fram að
uppskerumagn á síðasta ári var um
tvö þúsund tonnum meira af þurru
korni en árið 2021, eða alls 9.500
tonn sem er um 3,1 tonn á hektara.
Svipaður fjöldi frá ári til árs
Fjöldi kornræktenda er svipaður frá
ári til árs. Árið 2020 voru ræktendur
tveimur færri en á síðasta ári, en átta
fleiri árið 2019, eða alls 281. Árið
2018 voru þeir hins vegar tveimur
færri en árið 2021, eða 266.
Því virðist lítil sem engin fjölgun
vera í greininni sé horft til síðustu
ára, sem kemur heim og saman
við það sem haft er eftir Eiríki
Loftssyni, jarðræktarráðunauti hjá
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins,
í áðurnefndri umfjöllun í síðasta
tölublaði.
Þar taldi hann að skýringuna
á meira umfangi í kornræktinni á
síðasta ári mætti finna í hækkandi
fóðurverði á heimsmörkuðum og að
hlýtt sumar árið 2021 hafi hvatt þá
bændur sem fyrir voru í kornrækt til
að auka umfang sinnar ræktunar.
/smh
Kornuppskeran á síðasta ári var um tvö þúsund tonnum meiri en árið á
undan, sem skýrist aðallega af meira umfangi og betri uppskeru þeirra
kornbænda sem fyrir voru í greininni.