Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Qupperneq 80

80 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 1. tbl. 98. árg. 2022
Gátlistar vegna bráðra vandamála á skurðstofu
gátlistar eru notaðir. Í rannsókn Arriaga og félaga (2013) kom
einnig fram að flestir myndu framvegis kjósa að nota gátlista
í bráðatilfellum og 97% vildu að gátlistar yrðu notaðir ef upp
kæmu neyðartilfelli þar sem þeir sjálfir væru sjúklingar. Þetta
samræmist niðurstöðum þessarar rannsóknar þar sem mikill
meirihluti þátttakenda var jákvæður fyrir notkun gátlista í
þeirra eigin meðferð.
Í samantektarrannsókn Saxena og félaga frá 2020 kemur fram
að í 23 af samtals 25 rannsóknum sem fjallað var um, var
hægt að tengja notkun gátlista við minni líkur á mannlegum
mistökum, aukið öryggi sjúklinga, bætta teymisvinnu og aukin
gæði meðferðar.
Átta rannsóknir í samantektinni fjölluðu um notkun gátlista
við þjálfun bráðatilfella við hermiaðstæður og sýndu þær allar
fram á bætta meðferð ef notaðir voru gátlistar (Saxena, 2020).
Þegar kemur að mögulegum ókostum við notkun gátlista,
sýndu niðurstöðurnar að einhverjir þátttakenda óttuðust að
notkun þeirra tefði fyrir meðferð. Eins sýndu svör við opnum
spurningum að þátttakendur höfðu áhyggjur af því að notkun
gátlista kæmi í stað gagnrýninnar hugsunar sérhæfðs fagfólks.
Þetta samræmist niðurstöðum Krombach og félaga (2015) en
þar töldu 31% að gátlistar gætu tafið meðferð og 27% töldu þá
geta leitt athygli frá meðferð sjúklinga. Í rannsókn Goldhabert-
Fiebert og félaga (2020) kemur fram að í þeim fáu tilfellum sem
þátttakendum fannst notkun gátlista mögulega afvegaleiða
meðferð í stutta stund, mátu þeir kostina við notkun þeirra
meiri þegar á heildina var litið. Þeir álykta að engir gátlistar
komi í stað sérfræðiþekkingar og leiðtogahæfileika en gátlistar
geti verið mikilvægt hjálpartæki varðandi teymisvinnu og
ákvarðanatöku í erfiðum aðstæðum.
Í rannsókn Alidina og félaga (2018) kemur fram að mótstaða
við notkun gátlista minnki líkurnar á árangursríkri innleiðingu.
Þeir komust einnig að því að minni starfsstöðvar höfðu
fjórfalt betri árangur í innleiðingu en stærri og að stuðningur
stjórnenda og sérstakur aðili sem leiðir innleiðinguna skipta
miklu máli varðandi hvernig til tekst. Skurðstofur SAk falla
undir alla þessa þætti. Í heimildasamantekt Simmons
og Huang frá 2019 kemur fram að árangursrík innleiðing
sé vandasöm en ef vel tekst til geti innleiðing gátlista í
bráðatilfellum orðið til þess að bjarga mannslífum og bæta
lífsgæði, sem hljóti að vera hið endanlega markmið þeirra.
Styrkleiki og takmarkanir rannsóknarinnar
Styrkleiki rannsóknarinnar verður að teljast góð þátttaka,
sérstaklega á T1 en þegar horft er á heildarsvörun þá
svöruðu langflestir í þýðinu könnuninni. Því má álykta að
niðurstöðurnar endurspegli vel viðhorf hjúkrunarfræðinga og
sérfræðilækna á skurðstofunum til notkunar gátlista við störf
sín.
Meðal takmarkana rannsóknarinnar verður að telja smæð
einingarinnar og að fáir þátttakendur hindra alhæfingar eða
yfirfærslugildi niðurstaðna. Mælitækið hefur ekki verið notað
áður, sem getur haft áhrif á réttmæti niðurstaðna en forprófun
var gerð með það að markmiði að auka réttmæti þess.
Heimsfaraldur COVID-19 gerði það jafnframt að verkum að
innleiðing gátlistanna varð ekki eins og til stóð. Ekki var
möguleiki á kynningu eða æfingum í hópum og því varð
kynningin einungis rafræn. Þetta gæti skýrt minni þátttöku
á T2. Einnig er möguleiki á valbjögun (e. selection
bias) þar sem mögulegt er að einungis þeir sem eru
sérstaklega jákvæðir eða neikvæðir gagnvart notkun
gátlista séu líklegri til að taka þátt í spurningakönnun með
valþátttöku.
Ályktanir
Höfundar álykta að góð þátttaka í rannsókninni og
almennt jákvætt viðhorf, bæði til notkunar gátlista
almennt og til hinna nýju Gátlista vegna bráðra
vandamála á skurðstofu gefi tilefni til væntinga um
áframhaldandi árangursríka innleiðingu gátlistanna á
skurðstofum SAk. Slíkt innleiðingarferli getur tekið langan
tíma og var einungis tveimur þrepum af fjórum lokið á
rannsóknartímanum.
Sérstakar þakkir fá þátttakendur í rannsókninni,
hjúkrunarfræðingar og sérfræðilæknar sem starfa á
svæfingadeild og skurðstofu Sjúkrahússins á Akureyri.
Vísindasjóður Sjúkrahússins á Akureyri fær þakkir fyrir
veittan styrk til rannsóknarinnar.
ÞAKKIR