Úrval - 01.09.1960, Blaðsíða 28

ÚRVAL
HÖFUM VIÐ LIFAÐ ÁÐUR?
leið og hann væri getinn í móð-
urlífi. Þetta síðara sjónarmið
tileinkaði svo loks rétttrúnaðar-
kirkjan sér og (svo vitnað sé í
orð Gibbons) „trúarbragðasaga
okkar er orðin minna háleit, ó-
tignari, án þess að verða skilj-
anlegri.“
Svo almennt er þessi kenn-
ing viðurkennd, þ. e. að hver
líkami sé útbúinn með ný-skap-
aðri sál, að það hlýtur að verða
mörgum manni hið alvarlegasta
áfall, er honum skilst það loks,
að það eru til milljónir manna,
sem afneita henni. Engin þjóð
er jafn trúrækin og Indverjar,
og í þúsundir ára hefur end-
urholdgunarkenningin verið
grundvallaratriði og þunga-
miðja í indverskum trúarbrögð-
um.
Kannske væri sálnaflakk
íéttara nafn, því að indverskir
spekingar halda því fram, að
sálin sé ekki takmörkuð við
mennskan líkama, heldur geti
hún eins vel íklæðst dýra- eða
jurtagerfi og jafnvel tekið sér
samastað í trjám og steinum.
Öaðskiljanlega tengd kenn-
ingunni um sálnaflakk er trúar-
setningin um karma — sú trú,
að eins og maðurinn sái, þannig
muni hann uppskera, að ástand
manns í þessu lífi, sé ófrávíkj-
anlega og ákveðið afleiðing þess
sem hann hefur gert og verið
í óskaplega langri keðju fyrri
tilverustiga.
Þessar tvær kenningar eru
mjög máttug stoð undir raun-
hæfa siðfræði, en jafnframt er
ástæða til að óttast það, að þær
séu hvatning til hlutlausrar af-
stöðu gagnvart öllu böli og
hinu illa í lífinu. Hversvegna
að berjast við að bæta veröld-
ina, þegar ókostir hennar eru
jafnframt að búa mann undir
miklu hamingjuríkari tilveru í
næsta lífi?
Því hefur verið haldið fram
og ekki að ástæðulausu, að til
þess að hvetja til dyggða og
vara við löstum sé endurholdg-
unarkenningin hreinni og skyn-
samlegri, en sú rétttrúnaðar-
kenning vestrænnar menningar,
að syndir í einu einasta lífi
eigi að skera úr um örlög okk-
ar handan við gröf og dauða,
í eilífri sælu eða eilífum hvöt-
um.
Endurholdgunarkenningin
hefur margt sem styður það.
Indverska sálnaflakkinu er
hafnað: mannssálin kýs sér
ávallt mannlegan líkama. Kenn-
ingin varpar nokkru ljósi á
spurninguna um böl, sem kvel-
ur þá er vildu samrýma trúna
á tilveru algóðs, almáttugs guð-
dóms og tilveru hins illa —
bölsins, sem er svo óverðskuld-
að.
Er óverðskuldað ? Nei, virð-
ist vera það, því að boðendur
endurholdgunarinnar halda því
fram að ef við erum sjúk og
vesæl og þjökuð í þessu lífi, þá
sé það áreiðanlegt, að við höf-
um breytt þannig í fyrra lífi
eða fyrri lífum, að við verð-
22