Úrval - 01.09.1960, Blaðsíða 48

Úrval - 01.09.1960, Blaðsíða 48
ÚRVAL MANNSEYRAÐ þau hafa algera sérstöðu meðal beina mannslíkamans. Leiða þau hljóðbylgjurnar frá hljóðhimn- unni til sporlaga gluggans, sem er op til innra eyrans. Istaðið dinglar í fyrrnefnd- um „glugga“ og heldur hreyf- ingu á vökva þeim sem innra eyrað er fullt af. Verka hreyf- ingar þessar á þann f jölda hinna smágjörvu strengja sem áður hafa verið nefndir, en þeir hafa aftur með titringi sínum áhrif á heyrnarfrumur þær, er breyta hreyfingum í heyrnarverkanir, sem berast loks með heyrnar- taugunum upp til heilans. Hinn holi endi innra eyrans nefnist lcu'öungur. I honum liggja margir strengir, sem minna á slaghörpu: langir strengir fyrir lægri tóna og stuttir fyrir þá hærri. Álitið er, að sérstakur strengur sé þar fyrir hvern tón. Annar hluti innra eyrans er völundarhúsið. Eru það þrjú bogagöng sem fyllt eru vökva, og þetta er jafnvægislíffæri mannsins. Auk þess er og jafn- vægisins gætt með sjónfærum og viðbrögðum vöðvanna. Geta menn því komizt nokkurn veg- inn af, þótt þetta jafnvægistæki bili. Það er þó ekki með eyranu einu, sem við greinum hljóð, heldur leiðist það og eftir allri beinagrind mannsins. Reynið að bíta í vekjaraklukku, þó ekki of fast. Þér munuð þá heyra tifið skýrar en ella. Hávaði og tónar. Ef gripið er í fiðlustreng, heyrist tónn. Tónsveiflurnar verða ýmist sterkari eða veik- ari, eftir því hversu fast er gripið í strenginn, en tónhæðin er hin sama. Sé nokkru af strengnum haldið niðri með fingrinum, styttist sá hluti hans sem sveiflast. Hann titrar þá hraðar og við það myndast hærri tónn. Til þess að eyra mannsins geti yfirleitt greint tón, verður hann að hafa að minnsta kosti sextán sveiflur á sekúndu. Hæstu tónar sem til eru í hljómlist, hafa fimm þús- und sveiflur á sekúndu. Þeir nást aðeins á pikkólóflautu. Eyra mannsins getur numið tón, ef sveiflur hans eru frá 16 til 22.000 á sekúndu. Allra hæstu tónana heyra þó mjög fáir. Tóna með um það bil tutt- uðu þúsund sveiflum, greina flestir aðeins sem óþægilegan dyn í höfði. Með aldrinum minnkar næmleiki heyrnarinn- ar á háa tóna. Þegar sleginn er strengur, heyrist fyrst og fremst grunn- tónninn, er svarar til þess, að strengurinn titri. Ymsir minni hlutar hans titra þó útaf fyrir sig og mynda aukatóna er renna saman við grunntóninn. Það eru slíkir aukatónar, sem ráða hljómfegurð hvers hljóð- færis. Séu ýmsir ákveðnir tón- ar látnir renna saman, er hægt að framkalla hljóma, sem sér- 42
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Úrval

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.