Póllinn - maj 2023, Qupperneq 37

Hún fékk ekki hlýjar móttökur á Alþingi og fékk stanslausa gagnrýni bæði frá
samstarfsmönnum sínum en einnig frá kvennahreyfingunni þegar leið á. Eftir tæpt
kjörtímabil á þingi gerðist Ingibjörg nefnilega ein af stofnmeðlimum Íhaldsflokksins árið
1924, sem seinna varð að Sjálfstæðisflokknum sem við þekkjum í dag. Líklegt er að of erfitt
var fyrir hana að vera utan flokka á Alþingi og hún taldi sig geta komið baráttumálum sínum
lengra sem hluti af stærri heild. Hún var þó gagnrýnd fyrir að yfirgefa Kvennalistann og sögð
hafa svikið kynsystur sínar. Þó var flokkshollusta Ingibjargar til Íhaldsflokksins og
Sjálfstæðisflokksins aldrei svo mikil, hún kaus oft þvert á flokkinn sinn og viðurkenndi að
hún hélt áfram að kjósa Kvennalistann.
Á ferli sínum lagði hún mikla áherslu á menntun kvenna sinn og lagðist hart gegn áherslu
þáverandi menntamálaráðherra, Jónasi Jónssyni frá Hriflu, sem vildi einblína sterklega á
uppbyggingu húsmæðraskóla en ekki að auðvelda stúlkum aðgengi að sömu menntun og
strákum. Ingibjörgu fannst að auðvelda þyrfti stúlkum aðgengi að hefðbundinni menntun
sem myndi opna á fleiri tækifæri fyrir þær að fara út á vinnumarkaðinn og gegna
áhrifastöðum. Afstaða hennar var umdeild innan kvennahreyfingarinnar þar sem litið var á
að Ingibjörg væri að koma í veg fyrir eflingu á menntunartækifærum kvenna. Fáir
húsmæðraskólar voru á landinu en líklegra væri að stúlkur fengju að mennta sig þar en í
hefðbundins menntakerfis. Þetta er í raun klassísk deila: Er betra að vera raunsæ og byggja
upp innan kerfisins eða ættum við að leyfa okkur stóra drauma og brjóta upp kerfið til að
koma á jafnari tækifærum? Ingibjörgu dreymdi um að breyta kerfinu og jafna út tækifæri.
Ingibjörg talaði fyrir alls konar velferðarmálum sem höfðu ekki fengið athygli fram að þessu
svo sem fjárhagsleg aðstoð við aldraða og börn í erfiðum stöðum. Merkilegt frumvarp frá
henni var tillaga um að hæfar konur yrðu skipaðar í allar opinberar nefndir. Þetta var fyrsti
vísir af kynjakvóta sem var ekki lögfestur fyrr en árið 2010, þegar að Jóhanna Sigurðardóttir
var forsætisráðherra, fyrst kvenna á Íslandi og fyrsta hinsegin manneskja í heiminum til að
leiða ríkisstjórn (e. head of government).
Ingibjörg var baráttukona sem stóð á sínu og svaraði fyrir sig. Ráðherrar og þingmenn
hæddust að henni á þingi og hún fékk mörg ummæli full af kvenfyrirlitningu. Hún var sögð
taka of mikið pláss, vera of tilfinningaleg og gagnrýnd fyrir að vera ógift og barnslaus. Við
einu hæðnisummælinu frá fjármálaráðherra svaraði hún:
„Jeg skil þetta sem það eigi að vera fyndni og ætla ekki að fara að svara því. En jeg skil ekki, að vera
mín á Alþingi gefi tilefni til að álíta, að þessi samkoma sje nokkuð ver skipuð, þótt konur eigi þar sæti.
Að stjórnin fari sínu fram hvað sem konur segja, það má vel vera. En konur eru meira en helmingur
þjóðarinnar og kjósendanna, - geta orðið helmingur Alþingis, þegar stundir líða, hver veit. Og þá kann
að vera, að hæstv. landsstjórn fari að taka tillit til þess, sem konur segja.“
Heil öld er síðan að hún lét þessi orð falla og enn hefur ekki ræst úr ósk hennar að konur séu
helmingur þingmanna. Ingibjörg var fyrsti málsvari kvenna á Alþingi og var fyrsta skrefið í
að láta stjórnendur landsins okkar endurspegla þegna þess. Fá væru til í að vera í hennar
sporum þar sem hvert skref áfram fékk mikinn mótbyr. Barátta hennar lagði veginn fyrir
fleiri konur að fylgja í hennar spor. Ingibjörg er áminning þess hve mikilvægt er að berjast
fyrir jafnrétti, hversu langt við höfum komist og hvert við ættum aldrei aftur að snúa til. Hún
er fyrirmyndin mín og ég vona að ég hafi sannfært einhver ykkar um að gera hana að ykkar
átrúnaðargyðju líka.
Embla Rún Halldórsdóttir
35