Gátt - 2010, Síða 16

16
F R Æ Ð S L U M I Ð S T Ö Ð A T V I N N U L Í F S I N S
g á T T – á R S R I T – 2 0 1 0
eða „gleraugu“ við það verkefni að hjálpa enn fleira fólki til
að auka þekkingu sína og færni. Tillaga okkar er að beita
ólíkum kenningum og skýringum sem mismunandi sjónar-
hornum eða gleraugum með það fyrir augum að greina
nákvæmar og ná betur til markhópa tiltekinna fræðslutil-
boða. Hér á eftir koma nokkur dæmi um það hvernig mætti
beita slíkum gleraugum.
M I N N K U M H I N d R A N I R N A R /
L Æ K K U M Þ R Ö S K U L d A N A
Sú kenning sem hlotið hefur hvað mestan hljómgrunn í
umfjöllun um fjarveru fólks frá fræðslu má kalla „hindrana-
kenninguna“. Samkvæmt henni er skýringanna að leita í
því að eitthvað hindri fólk í því að taka þátt. Þar af leiðir
að með því að ryðja hindrununum úr vegi megi gera fólki
kleift að taka þátt. Forsenda þessarar hugmyndar er að
allir vilji gjarnan læra nýja hluti og taka þátt í fræðslu en
að einhverjar hindranir komi í veg fyrir það (Cross, 1981).
Af þessu leiðir að þátttöku í fræðslu megi auka með því að
skoða hvert námskeið og hvern markhóp til þess að koma
auga á hindranir sem eru á valdi fræðslustofnunarinnar að
draga úr. Gagnlegt gæti verið að skoða þætti sem snúa til
dæmis að skipulagi, staðsetningu, kostnaði, tímasetningu,
barnapössun og öðrum ytri þáttum námskeiðs með það fyrir
augum að auðvelda markhópnum að taka þátt, eða gera
námskeiðið áhugaverðara í þeirra augum.
b j ó Ð U M ó L Í K N á M S F o R M
Eins og áður hefur komið fram líta margir með stutta form-
lega skólagöngu ekki á skóla og námskeið sem eitthvað
fyrir sig, eða sem aðferð sem gagnist þeim til að ná mark-
miðum sínum (sjá til dæmis Perez, 2009). Mörgum hentar
ekki hefðbundið skólastarf og þar að auki hafa sumir slæma
reynslu úr skólakerfinu og þetta litar viðhorf þeirra til fræðslu
síðar á ævinni. Auðveldustu leiðirnar til að koma til móts við
þennan hóp væru að skipuleggja fræðslu á öðrum stöðum
en í skólum, nota húsgögn og fyrirkomulag sem minna ekki á
skóla og beita kennsluaðferðum sem sniðnar eru að þörfum
fullorðinna. Þá væri ekki úr vegi að hugsa út fyrir kassann og
gera markvisst tilraunir með ný form fræðslu. Þannig mætti
nefna styttri og lengri verkstæði, þar sem þátttakendur læra
til dæmis bóklegt innihald í tengslum við það að skapa, fram-
leiða eða gera við eitthvað. Í Ósló hafa til dæmis fræðslumið-
stöðvar slegið tvær flugur í einu höggi og fellt norskukennslu
fyrir innflytjendur inn í námskeið fyrir meirapróf, sjúkralið-
anám og fleiri starfstengd námskeið (VOX, 2010). Í stað þess
að námsmenn fari í kennslustofu til að læra getur kennari
komið til námsmannanna og leiðbeint á þeim stað þar sem
nýrrar færni eða þekkingar er þörf.
V I N N U M M E Ð ( V Æ N T A N L E g U M )
Þ á T T T A K E N d U M
Önnur gleraugu sem skipuleggjendur geta tekið upp er
sjónarhorn þátttakenda. Í Þýskalandi hafa hugtökin „þátt-
takendamiðun“ og „markhópamiðun“ lengi verið hluti af
verkfærakassa kennara og skipuleggjenda fræðslu fyrir
fullorðna (sjá t.d. Siebert, 2003). Þátttakendamiðun snýst
um að í stað þess að námskeið sé skipulagt á grundvelli
innihalds þess, sé það skipulagt með þarfir og sjónarhorn
þátttakenda í huga. Á svipaðan hátt snýst markhópamiðun
um að skipuleggja fræðslu fyrir afmarkaða skilgreinda mark-
hópa og byggja fræðsluna á upplýsingum um þarfir þeirra.
Ein leið til að fá upplýsingar um sjónarhorn þátttakenda er
að virkja fulltrúa úr markhópnum sem meðlimi í hópi þeirra
sem skipuleggja námskeið eða annars konar fræðslutilboð.
Þegar markhópurinn er lítill er hægt að fá væntanlega þátt-
takendur sjálfa til að eiga þátt í skipulagningunni. Sömuleiðis
má taka fyrri þátttakendur fræðslutilboðs með sem ráðgjafa
og jafnvel aðstoðarkennara. Þannig gæti svo kölluð jafn-
ingjafræðsla verið gagnlegur hluti af fræðslutilboði.
S T Y R K j U M Í M Y N d F U L L o R Ð I N S -
F R Æ Ð S L U
Ímynd fræðslustofnunar og staðarins þar sem fræðslan fer
fram getur haft veruleg áhrif á þátttöku. Manninen (2004)
bendir á að neikvæð ímynd fullorðinsfræðslu í hugum fólks
með litla formlega menntun leiði til þess að það hvarfli jafn-
vel ekki að því að sækja fræðslu. Þá hefur námskeið sem