Gátt - 2010, Blaðsíða 13

13
Þ á T T T A K A Í F R Æ Ð S L U o g N á M I
g á T T – á R S R I T – 2 0 1 0
nálgunum hafa aftur á móti leitt í ljós að ekki hentar öllum
að læra á þennan hátt (Svanteson, 2006). Einn viðmælandi
okkar, 37 ára skrifstofustarfsmaður, orðaði þetta svo: „… þó
að ég sé ekki með há laun eða einhverja gráðu, að þá er ég
rosalega fljót að læra, ef ég fæ að læra það svona verklega,
að gera það í leiðinni sko, ekki bara upp úr bókum.“ Starfs-
maður símenntunarmiðstöðvar lýsir því að „… bara menn
sem hafa alla tíð unnið mikið, alla tíð verið duglegir, vinsælir
í vinnu, sjálfstæðir og eiga allt í einu að koma á námskeið
með 20 manns og gera einhver verkefni og jafnvel fjalla um
sjálfan sig eða gefa af sjálfum sér, ég get alveg skilið að það
sé eitthvað sem sé ekki eitthvað sem er rosalega freistandi“.
Jafnframt má sjá af viðtölum við starfsmenn símenntunar-
miðstöðva að verulegar áhyggjur ríkja meðal þeirra vegna
dræmrar þátttöku karla í fræðslu. Fjölmargar ástæður voru
dregnar fram til dæmis að fræðslan sem í boði er sé helst til
of kvenlæg.
á S T Æ Ð U R , F Y R I R S L á T T U R E Ð A
b Æ Ð I
Á ofangreindum lista má sjá velþekktar ástæður fólks fyrir
því að taka ekki þátt í skipulagðri fræðslu. Oft gefur fólk upp
fleiri en eina ástæðu og eru þær gjarnan samverkandi, til
dæmis getur tímaleysi, álag og fjölskylduábyrgð komið fram
hjá sama einstaklingnum. Okkar flokkun byggir á niður-
stöðum úr mjög mörgum rannsóknum og eins og sjá má var
heilmikið samræmi við okkar eigin gögn. Þessar niðurstöður
hafa víða gagnast fræðsluaðilum að einhverju leyti til að
laða fleiri í fræðslu (Wahlgren, 2010.), en okkur sýnist ljóst
að betur má ef duga skal. Þar að auki ber að ítreka að það
er vel þekkt að ofannefndar ástæður hindra suma og aðra
ekki (Blair o.fl., 1995) þannig að þær einar duga ekki sem
skýring. Því vakna spurningar um raunveruleg gæði svara í
ofangreindum rannsóknum. Það er til dæmis þekkt að fólk
metur aðstæður sínar á ólíkan hátt, þannig að eitt getur verið
einum áþreifanleg hindrun, sem reynist öðrum það ekki. Þá
er og spurning á hvaða forsendum þátttakendur rannsókna
velja að svara á þann hátt sem þeir gera, finna þeir ef til vill
ekki svarmöguleika í spurningalistum sem er í samhljóman
við þeirra viðhorf eða svara þeir einhverju sem þeir álíta að
spyrjandi vilji heyra? Enn fremur er spurning hvort þeir sem
taka ekki þátt í fræðslu á fullorðinsárum líti ekki á fjarveru
sína frá fræðslu sem „vandamál“ og hafi því ekki skýr svör
á reiðum höndum um hvers vegna eða hvers vegna ekki. Í
nýrri grein leysa Boeren og félagar upp hugtakaparið þátt-
taka / fjarvera með því að bæta við víddinni „ásetningur“ og
greina á milli fólks sem ætlaði sér að taka þátt í fræðslu en
gerði það ekki og fólks sem hafði ekki í hyggju að taka þátt í
fræðslu (Boeren, Nicaise og Herman, 2010). Í stórri evrópskri
rannsókn um þátttöku í fræðslu svöruðu að meðaltali 24%
þeirra sem ekki tóku þátt og gáfu upp einhverjar af ofan-
greindum ástæðum,5 að þeir hefðu viljað það en ekki getað,
hinir ætluðu sér þar af leiðandi ekki að taka þátt. (Eurostat,
2010). Þessar upplýsingar bjóða upp á þá túlkun að ef til vill
eigi sumar ofannefndar skýringar á fjarveru allra best við hjá
þessum hópi, þ.e. þeim sem höfðu ásetning um að taka þátt
en gátu það ekki. Það skilur skiljanlega eftir um 76% sem
höfðu ekki ásetning um að taka þátt.
o R Ð R Æ Ð A N U M Þ á T T T Ö K U
Hin síðari ár hafa æ fleiri bent á takmarkanir umræðunnar
um þátttöku í ævimenntun (Crowther, 2000; Fejes, 2005;
Paladanius, 2007). Umræðan þykir gjarnan byggja á fyrirfram
5 Tölurnar sýna mikinn mun milli landa. Sjá: http://appsso.eurostat.
ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=trng_aes_176&lang=en