Gátt - 2010, Blaðsíða 32

32
F R Æ Ð S L U M I Ð S T Ö Ð A T V I N N U L Í F S I N S
g á T T – á R S R I T – 2 0 1 0
á. Lítil trú á eigin getu, frammistöðukvíði og óttinn við að
mistakast virtist vera efst í huga þeirra og helsta hindrunin.
Jafnframt því upplifðu þeir ákveðinn létti eftir að hafa tekið
ákvörðun um að fara í nám þar sem þeir eygðu loks von um
að ná sér í réttindi sem þeir höfðu stefnt að svo lengi.
Þeir viðmælendur mínir, sem átt hafa við námsörðug-
leika að stríða, hafa ekki góða upplifun af skólagöngu sinni
og hefur sú hugsun hindrað þá í fara í skóla aftur eftir langa
fjarveru eins og einn viðmælandi minn lýsir hér svo vel:
Mér kveið alveg, mér kveið alvega rosalega fyrir fyrsta
deginum sko, mér kveið alveg rosalega fyrir því að fara
aftur í skólann, ég held að það sé bara þú veist þessi
hræðsla við skólann og ég náttúrulega tregur að læra.
Viðmælandi minn dregur ekki dul á stöðu sína sem náms-
maður með þessum sterku orðum og sjálfsmynd hans er
ekki upp á marga fiska. Annar viðmælandi nefnir einnig
að kvíðinn fyrir því að fara í skólann aftur hafi verið í raun
„hræðslan við fortíðardrauginn, að standast ekki prófin, að
eyða tímanum, púðrinu og kröftunum og ná svo ekki þótt
maður hafi lagt sig fram“.
Aðrir taka í sama streng og lýsa upplifun sinni með þeim
hætti að óttinn við að mistakast enn og aftur hafi verið efst á
baugi og það að geta ekki staðist þær kröfur sem settar voru
í náminu. Þessar hugsanir hafa valdið þeim vanlíðan sem þeir
eiga erfitt með leggja til hliðar og fylgja þeim áfram þegar í
skóla er komið. Þrír viðmælenda minna, sem ekki eiga við
námsörðugleika að stríða, voru einnig kvíðnir fyrir því að
fara aftur í nám. Upplifun þeirra af veru sinni í grunnskóla er
þó mun jákvæðari en hinna þar sem hindranir vegna náms-
örðugleika eru ekki til staðar. Þeir upplifa þó kvíða við að
hefja nám á nýjan leik og þeim finnst erfitt að vera komnir á
ákveðinn aldur og setjast á skólabekk. Það að standast ekki
þær kröfur sem lagt er upp með veldur óöryggi og kvíða-
tilfinningu. Einn viðmælandi minn, sem kominn er á fimm-
tugsaldur, lýsir hér upplifun sinni þegar fyrsti skóladagurinn
eftir langa fjarveru nálgaðist:
… það var alveg skelfilegt, alveg skelfilegt, já bara nátt-
úrulega bara stressaður og ég þurfti að fara að hugsa
upp á nýtt … maður var bara skjálfandi á beinunum,
bara þannig. Ég hafði bara mestar áhyggjur af því að ég
gæti ekki lært og gæti ekki munað.
Orð hans eru sjálfsagt lýsandi fyrir margan einstaklinginn sem
stendur í sömu sporum og hann þar sem lítil trú á eigin getu
og hræðslan við að standa sig ekki meðal annarra nemenda
er ein stærsta hindrunin fyrir því að hefja nám að nýju.
Náms- og starfsráðgjafarnir fundu einnig fyrir kvíða hjá
hópunum þegar matsviðtölin nálguðust og reyndu að undir-
búa þá með bæði hóp- og einstaklingsviðtölum. Náms- og
starfsráðgjafarnir telja að frammistöðukvíðinn sé stærsta
hindrunin í raunfærnimatsferlinu og því til staðfestingar
nefna þeir að þegar þátttakendur í raunfærnimatinu vissu að
um einhvers konar ,,próf“ var að ræða þá helltist yfir þá kvíði
og óöryggi. Óháð því hvort um námsörðugleika er að ræða
eða ekki þá virðist sem langt hlé á skólagöngu auki á óvissu
um hvort þeir geti þetta eins og aðrir nemendur sem eru
búnir að vera í skóla óslitið jafnvel frá upphafi grunnskóla.
R A U N F Æ R N I M A T – T Æ K I F Æ R I Ð –
A U K I Ð S j á L F S T R A U S T
Viðmælendur mínir nefna allir að raunfærnimatið hafi verið
það tækifæri sem þeir höfðu beðið eftir lengi og hjá þeim
kemur skýrt fram mikill vilji til að ljúka námi. Það að hafa
ekki klárað nám á sínum tíma hefur nagað þá nánast á
hverjum einasta degi og margir hafa reynt oftar en einu sinni
að hefja nám á nýjan leik en fallið í sömu gryfju og hætt
vegna örðugleika í námi og vegna persónulegra erfiðleika.
Svo virðist sem úrræði í skólakerfinu hafi verið vandfundin á
þeim tíma sem þeir voru í námi (flestir að hefja nám í fram-
haldsskóla um og eftir 1980) þar sem greinilega kemur fram
að þá hafi skort hvatningu og stuðning meðan á námi stóð
og þeir höfðu hvorki þor né trú á eigin getu til að stíga það
skref sjálfir að fara aftur í nám eða leita sér aðstoðar.
Raunfærnimatið hefur ,,opnað dyr að framtíðinni“ eins
og einn viðmælandinn orðar það. Þeim hefur tekist að hefja
nám að nýju og jafnvel lokið sveinsprófi í greininni og sumir
hverjir hafið meistaranám, nokkuð sem þá óraði ekki fyrir að
upplifa eins og einn þeirra lýsir hér vel: