Læknaneminn - 01.12.1974, Blaðsíða 13

Þegar þetta fólk sér aðra hrausta og glaða fyllist
það oft öfund og beiskju. Sjúklingarnir brýna þá oft
röddina og gera kröfur. Kannski eru þeir þá að
segja raeð því: „Ég er ekki dauður ennþá og ég
heimta, að það verði tekið tillit til mín.“
Ef reynt er að skilja sjúklingana og láta þetta ekk-
ert á sig fá, breytast þeir venjulega mjög fljótt. Sjúk-
lingurinn lækkar fljótlega röddina og hættir að gera
ósanngjarnar kröfur. Hættan er sú, að við höldum
að reiðin beinist persónulega gegn okkur, en það
gerir hún í rauninni ekki. Ef við reiðumst á móti,
höldum við aðeins við gremju sjúklingsins. Verst
af öllu er, ef ættingjarnir hætta að koma í heimsókn
og læknarnir rétt líta til sjúklingsins og flýta sér svo
út úr stofunni til þess að losna við óþægindin.
S umlttom uluyjsst i t/
Þessi vörn sálarinnar gerir sjúklingn um oft mikið
gagn, en hún stendur oftast stuttan tíma.
Fyrst hefur sjúklingurinn beitt afneitun, síðan
reiðst guði og mönnum. Nú er eins og hann reyni
að gera einhvers konar samkomulag og fresta því
sem óhjákvæmilegt er.
Hann hugsar eitthvað svipað þessu: „Guð eða ör-
lögin hafa ákveðið, að ég eigi að deyja. Afneitun og
reiði hafa ekkert gagnað. Kannski verða máttarvöld-
in betri viðureignar, ef ég bið þau í góðu.“
Þetta er ekki ólíkt því sem við sjáum hjá börnum.
Þau biðja foreldrana um eitthvað, sem skiptir þau
miklu máli og er neitað. Þá reiðast börnin fyrst,
loka sig inni og afneita foreldrunum. En svo reyna
þau nýja leið, bjóðast til að gera eitthvað fyrir þá,
ef þeir skipti um skoðun, t. d. þvo upp í heila viku,
eða eitthvað því líkt.
Sjúklingar með lífshættulega sjúkdóma haga sér
svipað. Og óskin er nærri því alltaf eitthvað svolítið
lengra líf og sæmileg líðan í fáeinar vikur.
Höfundur nefnir hér ágætt dæmi: Það var kona
með illkynja sjúkdóm og mikla verki og þurfti að
vera á sjúkrahúsinu til þess að fá sprautur. Hún átti
uppáhalds son, sem ætlaði að gifta sig bráðlega.
Konan hafði látið í Ijós ósk um að geta verið við
brúðkaup hans, svo væri sér alveg sama hvað um sig
yrði. Það tókst. Þegar hún fór til brúðkaupsins var
hún glæsileg og það leiftraði af henni og engan gat
grunað, að hún væri að bana komin. Þegar hún kom
aftur var hún útkeyrð og þreytuleg, en áður en hægt
var að spyrja hana hvernig hefði gengið, sagði hún:
„Mundu, það, að ég á annan son.“
Það hefur einmitt sýnt sig, að sjúklingarnir halda
aldrei þessa samninga, ef svo má að orði komast.
Þeir setja alltaf fram nýjar kröfur um lengra líf. Yf-
irleitt eru þessir samningar gerðir við guð og æðri
máttarvöld og sjúklingarnir segja ógjarna frá þeim,
en maður kemst óbeint að þeim.
Það er algengt, að menn lofi að helga líf sitt guði
ef þeir fái að lifa lengur.
Depression
Þegar sjúklingur með banvænan sjúkdóm getur
ekki ýtt frá sér hugsuninni um veikindi sín, t. d.
vegna endurtekinna uppskurða, eða vaxandi þreytu
og máttleysis, þá verður honum efst í huga hinn
mikli missir. Þessi missir er margþættur. Kona sem
hefur misst brjóstið finnur, að hún er ekki lengur
vel vaxin. Konu, sem hefur verið gerð á stór gyne-
cologisk aðgerð getur fundist, að hún sé ekki lengur
kynvera. Ofan á þetta allt bætast oft fjárhagsáhyggj-
ur og áhyggjur vegna barnanna.
Þetta er aðeins önnur tegundin af geðlægð, sem
sjúklingarnir fá. Hún hlýtur að teljast reaktiv, og
unnt er að gera ýmsar ráðstafanir til að létta hana,
aðallega með félagslegum ráðstöfunum. T. d. ef ein-
hver ættingi, sem sjúklingurinn treystir, lofar að
taka að sér börnin.
En sjúklingarnir fá líka annars konar depressio
og söknuð. Þessi depressio er eins konar undirbún-
ingur undir missi alls þess, sem þeim er kært.
Þetta er nokkurs konar undirbúningur fyrir það
stig, þegar sjúklingarnir sætta sig við orðinn hlut.
Gagnvart þessari seinni tegund af depressio nær eng-
in vörn. Það þýðir ekkert að ætla sér að hugga sjúk-
linginn eða tala hann til, því að enga huggun er að
fá gegn þessari nöturlegu staðreynd.
Fátt er verra hægt að gera þessum sjúklingum en
að segja þeim að reyna að horfa á björtu hliðarnar
á lífinu. Þrátt fyrir allt sé ýmislegt sem hægt sé að
gleðjact yfir. Slík orð finnast þeim aðeins fáránleg.
Sjúklingurinn er í þann veginn að glata öllum og
öllu, sem hann á, og þá mega orð sín ekki mikils.
LÆKNANEMINN
11