Læknaneminn - 01.12.1974, Blaðsíða 36

Flestir sem fá einhvern bata af gervilyfjum, hafa
það fram yfir aðra sjúklinga að svara raunveruleg-
um lyfjum miklu betur. Sem dæmi má nefna að
venjulegur morfínskammtur virkaði á 54% sjúk-
linga, sem voru ónæmir fyrir gervilyfjum, en virk-
aði aftur á móti á 95% af sjúklingum sem gervilyf
virkuðu á.
Trú lœknisins ú lyfinu
Þótt furðulegt megi teljast, eru áhrif gervilyfja
rúm 50%, hvort sem þau eru borin saman við mor-
fín, aspirín eða darvon o. s. frv., ef tvíblinda aðferð-
in er notuð við samanburðinn.
Ahrif gervilyfja eru í réttu hlutfalli við trú lækn-
isins og sjúklings á lyfjunum. Líkurnar á því að
gervilyf hafi tilætluð áhrif aukast gífurlega, ef lækn-
irinn segir það vera öflugt. Ef læknirinn segir hins
vegar lyfið vera veikt, þá eru áhrifin næstum alltaf
veik.
Margir rannsóknamenn hafa komist að þeirri nið-
urstöðu að um sefjun og svik við sjúklinginn sé að
ræða. Nákvæmar rannsóknir, gerðar af Fredrich J.
Evans, hafa ekki fundið neitt samband á milli sefj-
unar og svika annars vegar og næmi fyrir gervi-
lyfjum hins vegar. Samt verður að taka tillit til
þeirra áhrifa sem útlit, umsögn um lyfið o. fl. hefur.
Sem dæmi má nefna, að ein gervipilla gerir meira
gagn en tvær og allra best er að fá gervilyfið sitt í
sprautu, því að það sem er í sprautunum er svo gott
og virkar svo fljótt.
Litur og bragð lyfjanna hafa einnig áhrif. Allir
vita, að góð lyf hafa vont bragð.
Allir þessir þættir ráða trausti sjúklingsins á lyf-
inu. Þessir þættir hafa þó ekki alltaf áhrif, enda eru
áhrif gervilyfja alls ekki eingöngu komin undir
þeim.
Sœrðu hermennirnir
Rannsóknir Henry Beechers á hermönnum, sem
særðust í seinni heimsstyrjöldinni, leiddu í ljós, að
aðeins % af alvarlega særðum hermönnum vildu lyf
til að deyfa sársaukann. Hinir vildu ekki lyf. Sam-
kvæmt Beecher voru hermennirnir svo fegnir að
losna af vígvellinum, að þeir næstum þökkuðu fyrir
sárin. Það voru þau, sem leystu þá undan þeim
vandamálum, sem stríðið kallaði yfir þá. Þótt sárin
væru mikil, fundu sumir til næstum fullkominnar
vellíðunar.
Beecher bar þá saman við venjulega borgarbúa,
sem höfðu svipuð eða jafnvel minni sár. Borgarbú-
arnir kröfðust kvalastillandi lyfja gegn hinum óþol-
andi sársauka. Einkennandi var einnig, hve borgar-
búar kviðu afleiðingum sára sinna.
Niðurstaða Beechers kemur heim og saman við
margar seinni rannsóknir, þ. e. sársauki er í réttu
hlutfalli við áhyggjur og „stress“.
Áhygyjur oy kvíði
Tom McGlashan, Martin Orne og Frederich J-
Evans gerðu tilraun, sem sýna átti fram á samband
milli sársauka og sálarástands. Fengnir voru 24 stúd-
entar sem sjálfboðaliðar. Notuðu þeir „Taylor Mani-
fest Anxiety Scale“ og „Zuckerman Anxiety Check
List“ til að kanna á hvaða stigi langvinnar áhyggj-
ur voru, og einnig til að kanna ,,stress“ fyrir og eftir
inntöku kvalaslillandi lyfja.
Notaður var blóðþrýstingsmælir á þann hátt, að
stúdentarnir settu á sig þrýstihólkinn og dældu lofti
í hann þangað til að þeir þoldu ekki við af sársauka.
Fyrst dældu stúdentarnir án þess að fá nokkurt lyf
og svo aftur, eftir að þeir fengu gervilyf, sem þeir
héldu að væri kvalastillandi lyf.
Eins og við var að búast, urðu margir áhyggju-
fyllri en aðrir og höfðu áhyggjur af því, hvort pill-
an verkaði eður ei.
Þessir einstaklingar með áhyggjurnar þoldu
minni sársauka, eftir að þeir tóku lyfið. Hinir, sem
settu traust sitt á lyfið og voru minna kvíðnir, þoldu
meiri sársauka en áður.
Með þessari tilraun telja þeir þremenningarnir
sig hafa sýnt fram á, hve gífurleg áhrif það geti
haft, að læknir segi sjúklingi sínum að hafa engar
áhyggjur og slappa bara af, því að lyfið (eða með-
ferðin í heild) muni leysa vandann. Því meiri trú
sem læknirinn hefur á meðferðinni, því auðveldara
á hann með að sannfæra sjúklinginn.
llvers veyna yervilyf?
Til hvers að nota gervilyf, ef önnur kvalastillandi
lyf eru helmingi virkari? Hvers vegna ekki að nota
alltaf sterku lyfin? Svarið veltur mikið á siðferði-
32
læknaneminn