Læknaneminn - 01.12.1974, Blaðsíða 9

Um dauðann
Á síðastliðnu sumri flutti Magnús Asmundsson lœknir erindi fyrir starfsfólk lyfjadeildar F. S. A., er fjall-
aði um dauðann og deyjandi sjúklínga. Byggði Magnús erindið að mestu á bók eftir Elizabeth Kilbler-Rose,
en hún er lœknir að mennt og starfar í Bandaríkjunum. Heiti bókarinnar er „On Death and Dying“.
Ritstjórn Lœknanemans frjetti af ágœti orða Magnúsar og fullviss þess að þau œttu erindi til flestra, fór
hún fram á að liann byggi erindið til prentunar og það yrði svo birt í Læknanemanum. Brást hann við
af stakri Ijúfmennsku og þakkar ritstjórn ómak og velvild.
Haustið 1965 fengu 4 bandarískir guðfræðinem-
ar það verkefni að kynna sér viðhorf og hugsanir
deyjandi fólks. Þeir leituðu þá til höfundar bókar-
innar, sem er geðlæknir við stóran spítala, og var
ákveðið að tala við einhvern deyjandi sjúkling og
kynna sér viðhorf hans gagnvart dauðanum og hin
sérstöku vandamál hans og ræða síðan niðurstöð-
urnar. En þegar til átti að taka reyndist ómögulegt
að fá nokkurn sjúkling. Allir læknar spítalans neit-
uðu, að nokkur af þeirra skjólstæðingum tæki þátt í
slíku samstarfi. Loksins tókst þó að útvega sjúkling
og samtalið fór fram.
Smám saman hafa þessar vinnuaðferðir þróast og
bókin lýsir árangri af 3ja ára starfi, þar sem talað
var við 1 dauðvona sjúkling á viku. Læknir og sjúkl-
ingur tala saman í litlu herbergi, en í næsta herbergi
sitja áheyrendurnir, sem tóku þátt í námskeiðunum,
en þeir voru allt að 59 talsins. A milli er spegill,
þannig að áheyrendurnir sjá sjúldinginn og heyra í
honum, en hann sér þá ekki. Samtölin eru tekin á
segulband.
Að viðtalinu loknu er rætt um sjúklinginn. Auk
þess hefur höfundurinn talað í einrúmi við fjölda
sjúklinga. Hugmyndin var að reyna að skilja sem
best viðhorf og þarfir þessa fclks og reyna að kom-
ast að raun um hvernig helst væri unnt að hjálpa því.
I umræðunum, sem fóru fram á eftir viðtalinu,
var ekki einungis reynt að komast að viðhorfum
sjúklinganna, heldur voru líka viðbrögð áheyrend-
anna rædd ítarlega, bæði hugsanir þeirra og tilfinn-
ingar, og var reynt að draga ekkert undan.
Margs konar ávinningur varð af þessum samtöl-
um. Áheyrendurnir, sem voru ýmiss konar starfsfólk
spítalans, skynjuðu smám saman, að dauðinn var
ekki aðeins staðreynd sjúklingunum og raunveru-
leiki, heldur Hka þeim sjálfum. Þeir vöndust smám
saman að umgangast deyjandi fólk.
Ýmislegt óvænt kom í ljós við samtölin. Mörgum
áheyrendum varð þetta ofraun í fyrstu skiptin og
þeir yfirgáfu fundinn í miðjum klíðum. Aðrir voru
svo miður sín, að þeim varð um megn að ræða á-
hrifin, sem þeir urðu fyrir. Sumir fylltust óvild í
garð þátttakendanna eða læknisins, og óvildin gat
jafnvel beinst gegn sjúklingnum sjálfum. Algengt
var, að þátttakendurnir settu sig í spor sjúklinganna
(,,identification“). Sérstaklega bar á því, ef þeir
voru á sama aldri og sjúklingurinn og áttu við svip-
uð vandamál að stríða.
Smám saman varð hlustendahópurinn samstæð-
ari, menn gerðu sér Ijóst, að ekkert var óleyfilegt í
sambandi við umræðurnar. Þær urðu þá persónu-
legri og úr þeim varð nokkurs konar hópmeðferð,
þar sem margir sögðu hreinskilningslega frá vanda-
málum sínum og leyndum hugsunum, sem vöknuðu
við samtölin. Áheyrendurnir veittu þá hver öðrum
tilfinningalegan stuðning og skilning. Stðar urðu
þessi samtöl liður í námi lækna og hjúkrunarkvenna.
LÆKNANEMINN
7