Læknaneminn - 01.12.1974, Blaðsíða 39

legu mati og viðhorfum til mannskepnunnar. Marg-
ir læknar hafa þá skoðun, að fyrst eigi að nota
hættuminnstu lækningaaðferðirnar, sem völ er á,
jafnvel þótt það geli valdið því, að kvalir sjúklings
linast ekki eins mikið og ef t. d. morfín væri gefið.
Morfín getur verið, eins og allir vita, vanabindandi.
Að auki virka gervilyf nokkurn veginn jafnvel og
deyfilyf í y3 tilfella. F. J. Evans heldur því fram, að
léleg virkni gervilyfja stafi fyrst og fremst af við-
horfum læknisins gagnvart lyfjunum. Evans segir,
að í hverri læknistösku ættu gervilyf að vera fastur
liður.
Hverjir ttihu gervilyfin?
Flestir halda að gervilyf lækni aðeins ímyndaðan
sársauka og að það séu bara „aðrir“ sem séu nógu
vitlausir til að taka „plat-pillu“. Allavega dytti mín-
um lækni aldrei í hug að gefa mér svoleiðis drasl.
Margir læknar halda einnig, að aðrir læknar gefi
meira af gervilyfjum en þeir sjálfir. „Mín meðul eru
ósvikin.“
Áhrif í lyfjuiðnaðinum
Ben Gordon, einn af nefndarmönnum úr banda-
rísku þingnefndinni, sem hefur eftirlit með lyfjaiðn-
aðinum, komst svo að orði: „Því meira sem lyfið
kostar, því meira er keypt af því.“
Svo virðist sem stór hluti fólks telji að því dýrari
sem lyfin eru, því virkari séu þau. Þessi viðhorf fólks
eru að sjálfsögðu mjög hagstæð fyrir lyfjaiðnaðinn.
Á síðustu öld, þegar eftirlit með lyfjaframleiðslu
var ekkert, þá varð hver að gæta sín. Margur endaði
í gjaldþroti með lyfjaskápinn fullan af „plat-pill-
um“.
Nú á dögum hafa lyfjaauglýsingar haft stórkost-
leg áhrif í þá átt að auka trú almennings á lyfjum
yfirleitt.
Hver kannast ekki við eftirfarandi:
„Ertu eitthvað slappur? Þú hlýtur að vera veikur.
Blessaður taktu þessar pillur.“
Ríkarður Penna, sem er í stjórn „The American
Pharmaceutical Association“, þ. e. hagsmunafélag
lyfjaframleiðenda, segir, að 1969 hafi lyfjaiðnaður-
inn eytt um 100 millj. dollara í auglýsingar á verkja-
stillandi lyfjum, sem hægt er að fá án lyfseðils.
Sama ár eyddu neytendur um 360 millj. dollara
eingöngu í lyf samsett úr asperíni, s. s. Excedrin,
Anacin og Bufferin. „Að mínu áliti,“ segir Penna,
„eru flest „án-lyfseðils“-lyfin lyfjafræðilega, lækn-
isfræðilega og fjárhagslega heimskuleg.“
Penna talar einnig um, að oft komi fólk í lyfja-
verzlun sína og leiti að ákveðnu lyfi frá ákveðnum
framleiðanda. Þegar hann sem lyfjafræðingur reyndi
að sýna viðskiptavininum fram á, að lyfið sem hann
leitaði að, hefði ekki þau áhrif sem hann óskaði eft-
ir, kom það iðulega fyrir að viðskiptavinurinn
vildi samt endilega kaupa þetta stórkostlega lyf.
„The Food and Drug Administration“ (FDA) á
einnig að hafa eftirlit með lyfjaiðnaðinum í Banda-
ríkjunum.
Þeir í FDA hafa lengi spurt sj álfa sig, hvort gerði
þjóðfélaginu meira gagn að taka gervilyfin úr um-
ferð eða leyfa þeim að vera. Þar sem gervilyfin eru
lausn vandamála mikils fjölda fólks, yrði það þessu
fólki skaði, ef lyfin hyrfu af markaðinum. Hingað
til hefur stefna FDA verið sú, að láta sem gervilyfin
séu ekki til, þannig að nokkuð öruggt þykir, að þessi
lyf verði áfram á markaðinum.
Mayn
Ekkert lát virðist ætla að verða á kröfum okkar
um að fá eitthvað til að gleypa til þess að okkur líði
vel. Á næstu mánuðum munu um 20 þús. tonn af
aspiríni verða gleypt í Bandaríkjunum einum. 20
þús. tonn þýða 225 töflur á mann á ári, sem er um
það bil % úr töflu á hvert mannsbarn á dag.
Samkvæmt þessum niðurstöðum virðast allir
þegnar Bandaríkjanna vera með stöðugan höfuð-
verk.
Lokaorð
Ofangreind áhrif gervilyfja sýna ótvírætt sam-
band sálarlífs og líkamsstarfsemi. Viðhorf sjúklings
eru greinilega ótrúlega stór þáttur í lækningunni.
Læknir þarf að hafa hæfileika til að nýta þau á-
hrif sem hugarfar sjúklings getur haft á lækninguna.
Þegar fólk talar um góðan lækni á það yfirleitt
við þá lækna, sem hafa gefið sér tíma til að gera
sálrænu hlið sjúkdómsins skil.
Er þetta ekki einmitt sama niðurstaða og vinur
vor, Galen, komst að fyrir um 1800 árum?
Einar Guðmundsson.
LÆKNANEMINN
33