Læknaneminn - 01.04.1995, Blaðsíða 85

DALI
Sjálfsfróarinn mikli, 1929 110,1 * 151,1 sm., olía á striga, einkaeign
Myndina málaði Dali haustið 1929 en áður hafði hann dvalið nokkurn tíma í París við gerð myndarinnar
Andalúsíuhundurinn sem var tilraun hans ofl. til að nota kvikmyndaformið til að ögra, með viðbjóði, hinum botgaralegu gildum.
Myndin olli hneykslan sem Dali notaði eins og fyrr til sjálfsauglýsingar.
í bók sinni Ósegjanlegar játningar Salvadors Dali (útg. 1979) segir listamaðurinn um gerð þessa verks: „ Ég fróaði mér
oft, en með mikilli ögun yfir kynfæri mínu. Ég beitti huganum til að ná fullnægju og hafði stjóm á gerðum mínum til að njóta
unaðarins betur. Sjálfsfróunin var þá þungamiðja kynlífs míns og ofsóknaráráttu - gagnrýniaðferðarinnar. Landfestutyppið
mitt, ef svo má segja. Ég var til, svo og nautn mín og annað hér í heimi. Sjálfsfróarinn mikli er tjáning gagnkynhneigðrar
angistar minnar - með persónu án munns í líki engisprettu sem maurar éta kviðinn úr.“
Ég hef nú ekki svo miklu að bæta enda segir segir Dali allt sem segja þarf. Mig langar þó að bæta við broti úr viðtali við
Erró þar sem hann segir frá kynnum sínum af Dali.
Þar segir Erró : „ Leiðir okkar Dalis lágu ekki saman fyrr en f maí 1963. Þá var ég í slagtogi með fallegri svissneskri
stúlku sem hét Honda, ótrúlegt en satt. A einhverri opnuninni vorum við í fylgd með ísraelskum málara, Mati Klawein að
nafni, sem var málkunnugur Dali. Dali var viðstaddur og heilsaði okkur með tilheyrandi ýkjum. „Ferrrrrró" sagði hann við mig,
hafði augljóslega gaman af því að ýkja spænskan framburð sinn. Dali fór strax að slá Hondu gullhamra, sagði hana fallegustu
stúlku á jarðríki, og bað hana fyrir alla muni að leyfa sér að mála af henni mynd. Honda var auðvitað upp með sér af áhuga
þessa heimsfræga listamanns og var fastmælum bundið að hún kæmi næsta dag upp á Hótel Maurice, þar sem karlinn var með
svítu, til að sitja fyrir. Bauð Dali okkur að koma þangað seinna um daginn að sækja Hondu, og borða með sér og Gölu konu
sinni. Næsta dag mættum við Mati á Hótel Maurice á tilsettum tíma og var vísað beinustu leið upp í svítuna. Þar bankaði ég að
dyrum með tilhlýðilegri respekt, en enginn svaraði. Ýtti ég þá hurðinni frá stöfum og gægðist inn. Við mér blasti undarleg sýn
og mjög í anda Dalis. Uppi á palli sat Honda, nakin að mestu og horfði andaktug skáhallt upp, í fullvissu þess að Dali væti að
teikna af henni ódauðlega mynd. Andspænis henni, en í nokkurri fjarlægð þó, sat meistarinn við borð og hafði mikla teikniblokk
fyrir framan sig. En það sem Hcmda sá ekki, en blast við okkur úr dyrunum, var að hann var ekki með penna í hendi, heldur jarl
sinn og strokkaði kappsamlega. Lögðum við hurðina hljóðlega aftur, biðum átekta, en börðum svo hraustlega að dyrum.
Opnaði Dali þá fyrir okkur, eilítið andstuttur, en kumpánlegur. Lét hann vel af fyrirsætu sinni, en var tregur að sýna okkur
árangurinn af fyrirsetunni.“ ( Erró, viðtal; Mannlíf 9 tbl. 1991 )
LÆKNANEMINN 1. tbl. 1995 48. árg
79