Bændablaðið - 11.05.2023, Qupperneq 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. maí 2023
FRÉTTIR
Vetrarsól er umboðsaðili
Sláttuvélar
& sláttuorf
Snjóblásarar
Askalind 4 | Kópavogi | Sími 564 1864 | vetrarsol.is
Gulltryggð gæði
40 ár
á Íslandi
Sláttutraktorar
Fjármálaáætlun:
Kostnaðarauki búgreina
kallar á aukið fjármagn
Í umsögn Bændasamtaka
Íslands um fjármálaáætlun ríkis-
stjórnarinnar 2024–2028 segir
að samtökin styðji eindregið
þá framtíðarsýn stjórnvalda
fyrir íslenskan landbúnað
sem birtist meðal annars í
stjórnarsáttmála, matvælastefnu
og landbúnaðarstefnu fyrir Ísland.
Hins vegar er áhyggjum lýst af
rekstrarafkomu bænda, en að tryggja
hana sé eitt af meginmarkmiðum
búvörulaga og meta samtökin
stöðuna þannig að fjármagn á bilinu
9.400 til 12.200 milljónir króna
vanti inn í atvinnugreinina.
Auka þurfi hlutfall innlendra
matvæla með samræmdum
aðgerðum stjórnvalda, bænda og
hagaðila í landbúnaði til að treysta
fæðuöryggi.
Jafnvægi verði náð á tímabilinu
Umsögnin er um þings ályktunar­
tillögu um fjármálaáætlun og er sett
fram í formi kynningar samtakanna
á stöðu íslensks landbúnaðar árið
2023 þar sem lagðar eru til bæði
langtíma­ og skammtímaaðgerðir til
að raungera megi framtíðarsýnina.
Telja samtökin að grunnforsenda
þeirrar framtíðarsýnar sé sú að
jafnvægi verði náð varðandi afkomu
íslensks landbúnaðar á tímabili
fjármálaáætlunar.
Í stöðumatinu kemur fram að
verðhækkanir aðfanga í landbúnaði
á síðasta ári hafi ekki gengið til
baka, auk þess sem fjármagns­
og launakostnaður hafi hækkað
verulega á milli ára. Flestar
búgreinar standi frammi fyrir
miklum áskorunum í sínum rekstri
og sé staðan ekkert frábrugðin
frá síðasta ári. Gera samtökin ráð
fyrir að það vanti á bilinu 9.400
til 12.200 milljónir króna inn í
atvinnugreinina svo hún geti staðið
undir rekstrarlegum skuldbindingum
og eðlilegri launagreiðslugetu árið
2023.
Hörð samkeppni erlendis frá
Bændasamtökin segja að íslenskur
landbúnaður standi frammi fyrir
harðri samkeppni erlendis frá, til
dæmis við risafyrirtæki eins og
Danish Crown og Arla, sem skýra
megi með lægra virði tollverndar.
Styðja þau markmið um hagræðingu
í íslenskum afurðageira, svo lengi
sem hagræðingin skili sér til neytenda
og bænda.
Samtökin segja að samkvæmt
búvörusamningum hvíli ákveðin
skylda á samningsaðilum. Bændur
skuldbinda sig til að framleiða
landbúnaðarafurðir, bændur og
ríkisvaldið skuldbinda sig til að
stuðla að þróun atvinnugreinarinnar.
Ríkisvaldinu beri að tryggja afkomu
bænda. Í umsögninni eru sex markmið
lögð til fyrir fæðuöryggisáætlun.
Að gerðar verði reglulega úttektir
á matvælabirgðum, skilgreindar
verðir lágmarksbirgðir á matvælum
og aðföngum til matvælaframleiðslu,
gerðar verði viðbragðs­ og
neyðaráætlanir vegna matvælaskorts,
að sjálfbær og fjölbreytt matvæli
verði framleidd hér á landi, að
mikilvæg svæði til fæðuframleiðslu
og vegna vatnsöryggis verði kortlögð
og þau metin og loks að hugað verði
að stefnumótun í landnýtingu til
matvælaframleiðslu með tilliti til
landkosta og ræktunarmöguleika.
Fjármálaáætlun endurspeglar
ekki skyldur
Telja samtökin að fjármálaáætlunin
endurspegli ekki skyldur stjórn­
valda; samkvæmt búvöru­lögum,
búvörusamningum og fæðuöryggis­
áætlun, ekki heldur með tilliti til
stjórnarsáttmála eða samkvæmt
markmiðum um samdrátt í losun
gróðurhúsalofttegunda og aukna
kolefnisbindingu í landbúnaði.
Samtökin leggja til að ráðist
verði í nokkur forgangsatriði. Beinn
stuðningur verði við innlenda
framleiðslu sem viðbrögð við
tímabundnum aðfangahækkunum,
sem yrði á sama grundvelli og
áburðar­ og spretthópsgreiðslur voru
á síðasta ári. Varðandi tollvernd er
lagt til að niðurfelling tolla frá
löndum utan Evrópusambandsins
hafi ekki neikvæð áhrif á verð eða
framboð íslenskra landbúnaðarvara
og að raunverulegt og virkt
eftirlit verði með framkvæmd
tollverndar. Varðandi starfsumhverfi
landbúnaðarins er lagt til að aukinn
stuðningur verði tryggður við
verkefnið um upprunamerkinguna
Íslenskt staðfest. Þörf er talin á
reglugerð um kröfur til merkinga
á vörum unnum úr dýrum eða
dýraafurðum á grundvelli sjónarmiða
um velferð dýra. Þá segja samtökin
að það sé grundvallaratriði að komið
verði á sameiginlegum hagtölugrunni
um allt sem snýr að landbúnaði.
/smh
Erfiðleikar hafa verið í rekstri sauðfjárbúa frá því að hrun varð í afurðaverði árið 2017. Mynd / smh
Riða:
Hvammsfjarðar- og Tvídægrulína styrktar
Matvælaráðuneytið hefur samþykkt aukafjárveitingu
til Matvælastofnunar (MAST) vegna viðhalds á
Hvammsfjarðar- og Tvídægrulínu.
Var sótt um viðbótarfjármagn vegna nýlegra
riðutilfella á Norðurlandi vestra og umræðu um
takmarkað viðhald á varnarlínum og verður því varið til
viðhalds á Hvammsfjarðar­ og Tvídægrulínu. Samtals er
um að ræða 4,5 milljónir króna sem koma til viðbótar því
fé sem þegar hafði verið ákveðið að úthluta til viðhalds
á þessum tveimur girðingum.
Segir á vef MAST að Matvælastofnun fagni því
að auknum fjármunum sé veitt í sjúkdómsvarnir með
þessum hætti. /sá Reynt verður að styrkja varnargirðingar. Mynd / Úr safni
Breytt aðferðarfræði
við útrýmingu á riðu
– Hraða á ræktun á riðuþolnum sauðfjárstofni
Breyta á um aðferðarfræði í átt að því markmiði að útrýma riðuveiki í íslensku
sauðfé og verður áhersla lögð á hraðari ræktun riðuþolins sauðfjárstofns á
ræktunarsvæðum sem eru skilgreind sem áhættusvæði. Mynd / smh
Matvælaráðherra tilkynnti í lok
apríl um breytta aðferðarfræði
í átt að því markmiði að útrýma
riðuveiki í íslensku sauðfé.
Fallist hefur verið á tillögur
yfirdýralæknis um að markvisst verði
unnið að hraðari ræktun riðuþolins
sauðfjárstofns á svæðum sem eru
skilgreind sem áhættusvæði, auk þess
sem gripir með verndandi arfgerðir
gegn riðusmiti verða undanskildar
frá niðurskurði þegar riðutilfelli koma
upp í hjörðum.
Þannig er gert ráð fyrir að hægt
verði að rækta upp fjárstofn með
verndandi arfgerðum á riðusvæðum
sem myndi þá minnka verulega
líkurnar á því að sjúkdómurinn geri
vart við sig.
Eftir fimm ár verða hverfandi
líkur á niðurskurði
Ákall hefur verið um þessa breyttu
nálgun um nokkra hríð innan
búgreinarinnar enda hefur á síðustu
misserum verið ráðist í markvisst
ræktunarstarf með verndandi arfgerðir
gegn riðusmitum og má búist við að
þúsundir lamba fæðist á þessu vori
með þessar arfgerðir.
Í tillögunni er gert ráð fyrir að
yfir 80 prósent af ásettu fé á mestu
áhættusvæðunum verði ólíklegt
til að veikjast af riðu eftir fimm
ár og þar með hverfandi líkur á
niðurskurði. Stjórnvöld hafa tryggt
nægt fjármagn til að áætlunin nái
fram að ganga, eða alls 567 milljónir
króna til næstu sjö ára. Þar á meðal
eru arfgerðagreiningar á 15 til 40
þúsundum fjár árlega.
Aðkoma Íslenskrar
erfðagreiningar
Eyþór Einarsson, ráðunautur hjá
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
(RML), hefur stýrt verkefnum
varðandi arfgerðagreiningar og
ræktunarstarfið með verndandi
arfgerðir. Hann fagnar útspili
stjórnvalda en segir að enn hafi ekki
átt sér stað viðræður um útfærslu
á þeim stuðningi sem stjórnvöld
hafi tryggt til verkefnanna. Hann
reikni þó með því að fjármagnið
verði hægt að nota til að styðja við
sæðingastöðvarnar og rannsóknar­
verkefni auk þess að niðurgreiða
arfgerðargreiningar.
Hann segir að það sé einnig
fagnaðarefni að Íslensk erfðagreining
hafi lýst yfir vilja til að aðstoða RML
við þær arfgerðagreiningar sem fram
undan eru.
„Með aðkomu Íslenskrar
erfðagreiningar að verkefninu er
hægt að greina mikinn fjölda sýna
á stuttum tíma og með hagkvæmari
hætti. Við ætlum að prófa þetta
samstarf núna í byrjun sumars
og vonandi mun svo Íslensk
erfðagreining koma inn í þetta að
fullum þunga í haust.
Ljóst er að fjöldi sýna sem þarf
að taka mun aukast jafnt og þétt á
næstu árum. Það þarf að fylgja eftir
notkun hrúta með verndandi arfgerðir
á komandi árum með markvissri
sýnatöku,“ segir Eyþór, sem hefur lýst
áhyggjum sínum af því að kostnaður
bænda gæti orðið mjög íþyngjandi
við þessar greiningar og utanumhald.
/smh