Bændablaðið - 02.11.2023, Blaðsíða 50

50 Bændablaðið | Fimmtudagur 2. nóvember 2023
LÍF&STARF
Birt m
eð fyrirvara um
m
ynd- og textabrengl. Bílabúð Benna áskilur sér rétt til að breyta verði og búnaði án fyrirvara. Bíll á m
ynd er m
eð aukabúnaði. Eigum jeppa til afendingar.
Rexton
lúxus ferðafélagi!
Bílabúð Benna
kolefnisjafnar selda bíla
Bílabúð Benna
Reykjavík
Krókháls 9
Sími: 590 2020
Nánari upplýsingar á
benni.is
• Byggður á grind
• Hátt og lágt drif
• Sparneytin dísel vél
• Læstur millikassi
• Sjálfstæð fjöðrun
• 7 manna
• Læst afturdrif*
• 3 t dráttargeta
• 5 ára ábyrgð
Rexton
* Í Adventure og Ultimate.
Þann 30. apríl árið 1933 sást
hin fyrsta kókoskúluauglýsing
skjóta upp kollinum í blöðum
Íslendinga.
Var það auglýsing frá Brjóst-
sykurs og sætindaverksmiðju /
efnagerð – Umboðsverslun og
Heildsölu Magnúsar Th. S. Blöndalh,
sem staðsett var í Vonarstræti 4b. Þar
var kókoskúlan talin upp ásamt fleira
söluvænu hnossgæti.
Þarna hefur verið um að ræða
kókoskúlur gerðar úr kakó, sykri
og kókosmjölsblöndu, sætar litlar
kúlur sem bráðnuðu í munni eins og
nokkrir eldri borgarar rifjuðu upp á
dögunum.
Farið yfir söguna
Gegnum tíðina hafa svo hinar ýmsu
uppskriftir að kókoskúlum fundist í
helstu uppskriftaritum. Fyrst um sinn,
eða í kjölfar stríðsáranna síðari, voru
þær heldur fábrotnar, og hljóðuðu á
þá leið að hræra mætti saman 250 g
af kókosmjöli, 75 g af smjöri, svo
25 g kakói, 175 g flórsykri og 2 dl
af rjóma ( sem mátti reyndar sleppa).
Aðferðinni var lýst í tímaritinu
Melkorku, (sem sérstaklega var
ætlað konum), þann 1. nóvember
árið 1957: „Kakó og flórsykur siklað
saman, allt blandað og hitað upp
yfir vægum hita, þangað til deigið
loðir saman.
Látið það kólna og búið til kúlur,
dýfið þeim í kókosmjöl. Geymið á
köldum stað í þéttri dós.“
Um tuttugu árum síðar var
uppskriftin orðin heldur dýrari, en í
Dagblaðinu þann 11.12 1976 birtist
eftirfarandi: „3 stórar matskeiðar
smjör, 125 g flórsykur, 125 g kókó,
3 matskeiðar rjómi og lítið glas af
koníaki. Öllu er hrært vel saman
og búnar til kúlur, sem velt er upp
úr kókosmjöli og látnar standa á
köldum stað. Bezt að geyma kúlurnar
í luktri dós í ísskápnum.“
Í kringum árið 1980 fór svo
haframjöls að gæta í uppskriftunum
og þótti slíkt jafnan smart í
matreiðslutímum hinna helstu
grunnskóla. Útkoman á þeim vígvelli
var oft upp og ofan en nú gæti einhver
farið að spyrja sig hvers vegna verið
er að rekja feril kókoskúlunnar.
Endurnýtanleg, sjálfbær
og kolefnishlutjöfnuð
Jú – það er nefnilega svo merkilegt, að
eins og alþjóð veit, er í tísku allt sem
fellur undir þann staðal að vera
endurnýtanlegt, sjálfbært, kolefnis-
jafnað og þar fram eftir götunum
– og viti menn. Kókoskúla sú sem
hefur fengist í bakaríum í áratugi
fellur undir alla þessa flokka.
Þarna er um að ræða óskaplegt
gómsæti, samansett úr því sem til
fellur (sjálfbært/endurnýtanlegt).
Í stað þess að henda gömlum
vínarbrauðsendum, formkökum
eða því sem til fellur er því blandað
saman, romm- og kakóbættu. Því
næst eru mótaðar kúlur sem ekki
þarf að baka (kolefnisjöfnun) og
þeim velt upp úr kókos.
Eða eins og einn vinsælasti
bakari landsins orðar það:
„Þetta er ansi einfalt, bara hræra
saman gömlum kökum, marmelaði,
kakó og rommi. Croissant-afgangar
mega fara í þetta líka, en þá þarf að
passa að hnoða það nógu lengi. Ég
hef annars ekki gert þetta i mörg
ár… Þetta er þó bakkelsi sem
stendur alltaf fyrir sínu og alltaf
jafn vinsælt, hvar á landinu sem er.“
/SP
Umhverfisvernd:
Kókoskúlur
Endurnýtanlegt : Hægt að nýta oftar
en einu sinni. – Allir helstu afgangar,
jafnvel nokkurra daga gamlir, eru
nýttir við gerð kókoskúlunnar.
Sjálfbært: Að uppfylla helstu þarfir
án þess að þurfi mikið eða nokkuð
til viðbótar. –Innihald kókoskúlunnar
stendur nær eitt og sér, þarf ekki
mikið til svo hægt sé að njóta
hennar.
Kolefnisjafnað: Það sem vegur upp
á móti losun kolefnis í andrúmsloftið.
– Rafmagnsnotkun, eins og
þarf í bakstri, á ekki við í tilfelli
kókoskúlugerðar.
Auglýsing dagblaðsins Vísi í apríl fyrir 90 árum síðan kynnti sætindi á borð
við kókoskúlur. Mynd / timarit.is
Smáframleiðendur:
Einu sinni hugmynd
en nú þekkt gæðavara
Fyrir þrjátíu og sjö árum fékk
Svava H. Guðmundsdóttir þá hug-
mynd að þróa og framleiða eigið
sinnep. Í dag er það þekkt vara.
Svava, sem er formaður
Samtaka smáframleiðenda matvæla
(SSFM), segir að í byrjun hafi
sinnepsframleiðslan aðeins verið til
fjölskyldunota en árið 2014 hafi hún
tekið af skarið og hafið framleiðslu
sinnepsins fyrir almenna sölu.
En af hverju sinnep? „Ég bjó lengi
í Svíþjóð og vandist þar á að nota
skánskt sinnep í gljáa á jólaskinku
og hamborgarhrygg,“ segir Svava.
„Þar sem sinnep af þeirri gerð fékkst
ekki hér var einfaldast að framleiða
það sjálf.“
Aðspurð um leiðina frá hugmynd
til framleiðslu segir hún að sú leið
hafi verið heldur flókin og megi þar
nefna leyfin, að finna framleiðslustað
og koma vörunni í sölu.
„Ég tel mig hafa verið mjög
heppna og hef kynnst mörgu flottu
fagfólki, til dæmis hjá Matís þar sem
ég hóf framleiðsluna, í Eldstæðinu
sem er deilieldhús þar sem ég
framleiði í dag og hjá Samtökum
smáframleiðenda matvæla (SSFM).
Ekki má gleyma þeim ótal mörgu
smáframleiðendum sem hafa stutt
mig og gefið mér ótal góð ráð.“
Mætir aukinni eftirspurn
SVAVA sinnep er handverks-
framleiðsla sem fer fram í
Eldstæðinu. Svava sér sjálf um
framleiðsluna, sem er þar af leiðandi
ekki mjög umfangsmikil en á uppleið
vegna aukinnar eftirspurnar. Hún
segist ekki vera með fólk í vinnu,
en fjölskylda og vinir hjálpi til.
Sinnepið er selt hér innanlands
og ekki ráðgert að sækja út fyrir
landsteina að markaði. Svava heldur
úti vefnum sinnep.is og þar er, auk
upplýsinga um vöruna, að finna
nokkrar fyrirtaks uppskriftir.
Þegar talið berst að nýsköpunar-
umhverfi dagsins í dag telur
Svava það nokkuð flókið hjá
smáframleiðendum matvæla en með
tilkomu Samtaka smáframleiðenda
matvæla hefi það batnað. „Þekking
almennings á gæðum og tilvist
afurða smáframleiðenda hefur
aukist. Sölutækifærum í verslunum
landsins hefur fjölgað. Ég veit ekki
hvort frumkvöðlaumhverfið hjá
smáframleiðendum er erfiðara hjá
konum en körlum, hef sjálf ekki
orðið vör við mismunun og held
að það fari meira eftir verkefnum
og frumkvöðlinum sjálfum. Það
sem er mest aðkallandi í dag er að
samræma og einfalda regluverkið
fyrir greinina,“ segir hún.
Góður undirbúningur lykill
Svava hvetur þá sem eru að huga
að smáframleiðslu til að hugsa
hugmyndina vel, tala við frumkvöðla
sem komnir eru af stað í framleiðslu
og setja sig í samband við SSFM,
Matís og aðra aðila í greininni.
Um það hvað helst sé á döfinni
hjá SSFM segir hún það vera að
halda áfram að styðja félagsmenn og
veita þeim ráðgjöf ásamt því að vera
gátt inn til smáframleiðenda matvæla
og miðla gagnlegum upplýsingum
til þeirra. „Líka að halda áfram
að vinna að því að regluverkið í
kringum smáframleiðslu matvæla
verði samræmt og einfaldað.“ /sá
Svava H. Guðmundsdóttir kynnir sinnepið sitt á Bragðagarði í Grasagarðinum
í Laugardal. Hún segist þurfa að herða á framleiðslunni vegna vaxandi
eftirspurnar. Mynd / Aðsend
Málgagnið finnst víða. Hjörleifur Jóhannesson tók þessa skemmtilegu mynd
af búðareiganda í Tam Duong í Norðvestur-Víetnam á dögunum. Þar var hann
ásamt tveimur vinum að ferðast á mótorhjólum og fékk síðasta tölublað
Bændablaðsins að fara með í ferðina. „Það er þannig að Bændablaðið er
bara eins og tannburstinn. Alltaf með,“ segir Hjörleifur.