Úrval - 01.06.1965, Blaðsíða 6

4
ÚRVAI
birta fer í taugarnar á henni.-
Skyndilegar loftslagsbreytingar og
löng ferðalög hafa áhrif á hana,
og. liún bregzt öndverð við harpeis-
salia og slæmum strengjum. Hún
gerir kröfur til eigandans, sem
vissara er að láta undan. Það er
ekki hægt að eiga í útistöðum við
fiðlur og konur. Til þess er lífið
öf Stlltt.
Það er þetta, sem sérhver Stradi-
varifiðla á sameiginlegt með lif-
andi verum, sem gerir þær að
einstökum listaverkum. Hinar
þekktustu eiga sér háfleyg nöfn,
sem eru heimild um uppruna
þeirra. Mín er nafnlaus, en sumar
eru nefndir eftir fyrri eigendum
sínum: Paganini, Auer, Recamier,
Morgan, Joachim, King Maximilian.
Aðrar eru nefndar eftir útliti og
tónum: Titian, Apollo, Rauði dem-
anturinn, Næturgalinn, eða eftir
stöðum, sem tengdir eru sögu
þeirra: írska, siberíska, Rochester,
Beriínar.
Svanasöngurinn heitir yngsta
Stradivarifiðlan, sem vitað er um,
smíðuð 1737. Nelson lávarður
fannst i káetu liðsforingja eins á
fiaggskipi Nelsons eftir orrustuna
við Trafalgar. Nelson snerti aldrei
á fiðlu.
Engar tvær eru eins. Sérfræðing-
arnir þekkja alltaf i sundur fiðlurn-
ar, jafnvel þótt þeir hafi ekki séð
þær árum saman, en þeir geta verið
allra manna ómanngleggstir.
Einu sinni sýndi ég slíkum sér-
fræðingi fiðluna mína. Hann
þekkti hvorki mig né hljóðfærið,
en ég man ennþá undrun hans,
þegar hann öpnaði töskuna. Hann
leit snöggt og með eftirvæntingu
á fiðluna, tók hana varlega upp og
brosti. „Dásamlegt,“ sagði hann.
„Þú ert lukkunnar pamfíll, að eiga
svona Strad.“
Ég spurði, hvernig hann vissi að
þetta væri Stradivari. Hann leit
vorkunnsamlega á mig: „Hún getur
ekki verið neitt annað, sagði hann
ásakandi. „Finnurðu það ekki?
Hún geislar af snilligáfu Stradi-
varis.‘
Ég keypti fiðluna mína af öðrum
slíkum sérfræðingi. Emil Herrmann
var sá, sem lánaði hinum 13 ára
gamla Yehudi Menuhin Prince Kev-
enhúller Stradivarifiðlu til að leika
á við hljómleika i Carnegie Hall
árið 1929. Meðal áheyrenda var
Henry Goldman, blindi bankamað-
urinn frá New York. Hann varð
svo hrifinn, að hann keypti fiðluna
og gaf Menuhin. Hún ber miða
með eigin rithönd Stradivaris d’
anni 90 (90 ára að aldri).
Hjarta mitt tók að slá örar, þegar
ég steig fram hjá þykkri stálhurð-
inni inn í sprengjuhelda hvelfingu
Emils Herrmanns í kjallaranum
undir húsinu hans í Fiddledale
(Fiðludal) í Connecticut. í 180 litl-
um, flauelsfóðruðum liillum voru
raðir af Stradivari fiðlum, Guarn-
eri, Amati. í kring var svo allt fló-
andi af minni háttar fiðlum.
Fiðluleikarar verða ekki fremur
sammála um fiðlur en karlmenn
um konur. Sumum geðjast bezt að
mjúku næturgalatónunum í Amati,
aðrir kjósa helzt styrkan klarínett-
hreiminn í Guarneri del Gesú með-
an þeir þriðju taka safamikinn