Úrval - 01.06.1965, Blaðsíða 93

GJAFARAMYNDIR í ÍSLENZKUM HANDRITUM
91
urnar, heldur er eins og hann sjálf-
ur standi í dyragætt, sem er opin
inn til hins æðsta himneska valds.
Bókin er opin og fyrirferðarmeiri
en bolur Krists á krossinum.
Hvaða íslenzkur maður hefur árið
1363 litið svo stórt á sig, að hann
gerðist svo djarfur að sýna sjálfan
sig afhenda heilagri þrenningu
veraldlega bók?
Skarðsbók dregur nafn sitt af
höfuðbólinu Skarði á Skarðsströnd.
Þar átti hana fyrstur, svo vitað sé
fyrir víst, Eggert Björnsson, d. 1681,
Magnússonar prúða í Bæ á Rauða-
sandi, d. 1625, en móðurafi Björns,
Eggert Hannesson, lögmaður í Bæ
á Rauðasandi, d. um 1585, hafði
gefið Birni lögbókina.
Jakob Benediktsson, sem gaf út
ljósprentun af Skarðsbók árið 1945,
segir frá þeirri tilgátu Ólafs Hall-
dórssonar stjórnarráðsfulltrúa, sem
kemur fram 1904, að Ormur Snorra-
son á Skarði liafi látið gera Skarðs-
hók. Ólafur segir, að bókin sé rit-
uð af lögfróðum manni eða undir
umsjá slíks manns. Getur hann þess
til, að sá maður kunni að hafa
verið Orniur lögmaður Snorrason
á Skarði. Þessa tilgátu Ólafs telur
Jakoh Benediktsson ekki nógu vel
rökstudda.
Ormur Snorrason mun vera fædd-
ur um 1320. Hann var af Skarðs-
ætt, sonur Snorra lögmanns Narfa-
sonar. Hann fór utan árið 1344.
Á árunum 1359—1368 var hann
lögmaður. Tók hann þátt í Grund-
arbardaga 1362 með Smið Andrés-
syni og Jóni Guttormssyni skrá-
veifu. Þeir voru báðir drepnir, en
Ormur fékk kirkjugrið. Um hann
er ort þessi vísa i kvæði Snjólfs
um Grundarbardaga:
Frá ek stála storm
mjök sturla Orm
þar er kysti kyr
kirkjunnar dyr:
ltvað hann þurfa þess
að þylja vers,
þó er bænin best
honum byrgi mest.
í kvæðinu er farið fremur liáðu-
legum orðum um karhnennsku
þeirra Orrns og Jóns skráveifu
enda er það ort af norðanmanni,
sem hefur verið þeim óvinveittur.
Ormur Snorrason fór enn utan 1365
og kom út 1366. Hafði hann þá feng-
ið hirðstjórn um allt land ásamt
Andrési Gíslasyni og hélt hirð-
stjóratig'ii í tvö ár. Ormur varð
lögmaður í annað sinn 1374—1375.
Hann mun hafa dáið um 1402.
Skarðsbók hefur verið dýr hók.
Hún er 157 blöð á kálfsskinn, afar
mikið og fagurlega skreytt. Jón
Helgason segir: „Sá hefur verið
auðugur maður og átt mikið undir
sér er hana lét rita. — Það er varla
út í hláinn að hann lét taka Hirð-
skrá upp i bókina, og mætti gera
sér í hugarlund að hann hefði talið
sig handgenginn konungi og lík-
lega haft hirðstjóratign."
í hinni ljósprcntuðu útgáfu af
Godex Scardensis, Postulasögum,
tehir Desmond Slay Orm Snorra-
sono á Skarði líklegan til að hafa
látið gera þá bók og færir að því
ýmis rök. Ólafur Halldórsson mag-
ister hefur rannsakað rithendur
nokkurra handrita og komizt að
merkilegri niðurstöðu, sem hann
birti i fyrirlestri í Félagi íslenzkra