Úrval - 01.06.1965, Blaðsíða 27

LOÐNl MAMMÚTINN
25
þess, aS mammútarnir dóu þar út
aS lokum. AS vísu halda sumir
vísindamenn því fram, aS mammút-
inn hafi veriS úrkynjuS fílategund.
En sú kenning, aS maSurinn
Iiafi orSiS til þess aS gera mamm-
útinn útdauSan, fær aftur á móti
ekki staSizt, hvaS Síberíu snertir,
því aS liópar mammúta færSu sig
norður eftir, er isliettan minnkaði
smám saman, og töluverðir flokkar
hljóta því að hafa lifað þar tiltölu-
lega óáreittir af mannavöldum.
Fundizt liafa smám saman um
50.000 tennur a.m.k., og þótt þær
kunni að vera af dýrum, sem legið
höfðu dauð i árþúsundir, er talan
samt svo há, að tennurnar geta ekki
eingöngu verið af dýrum, sem
hafa flækzt einmana um síberísku
auðnirnar, heldur hefur hlotið aS
vera um flokka að ræða.
Komið hafa fram ýmsar aðrar
kenningar um orsök þess, að mam-
mútarnir dóu út. Ein sú furðu-
legasta er sú, að jörðin liafi hall-
azt á öxli sínum og gengið úr skorð-
um af einhverjum núttúruhamför-
um, t. d. árekstri við risaloftstein,
og jiannig hafi heimskautin og ís-
hettur þeirra færzt til. Önnur ólik-
leg kenning er á þá leið, að ís-
hetturnar hafi ekki vaxið jafnt um-
hverfis heimskautin, heldur vaxið
svo ójafnt, að þyngdarjafnvægi
jarðarinnar liafi raskazt, svo að
hún liafi oltið, þannig að miðbaug-
ur og heimsskautin skiptu um hlut-
verk. ÞriSja fjarstæðukenningin er
sú, að ishetta suðurheimskautsins,
sem vex reyndar liraðar en íshetta
norðurheimskautsins og hvílir þar
að auki á landflæmi, sem er tvisvar
sinnum stærri en Ástralía, hafi
fyrir verkan miðflóttaaflsins við
jarðsnúninginn fengið jarðöxulinn
til þess að hallast (shr. kenningin
um flæking heimsskautanna) og
hafi að lokum orðið svo þung, að
jarðkúlan hallaðist um 90 gráður
með fyrrgreindum afleiðingum.
Ýmsir hafa álitið, að þessar kenn-
ingar geti skýrt þær staðreyndir,
að á ýmsum norðursvæðum jarð-
kúlunnar, t. d. í Síberíu, Nova
Scotia og Bandaríkjunum hafa víða
fundizt steinrunnir skógar og einn-
ig ávextir og hlöð af fikjutrjám,
pálmum, bananatrjám, kastaníu-
trjám o. 11., sem ótvirætt bendir til
þess, að skiptzt hafi á timabil hita-
beltis- eða a. m. k. heittempraðs-
loftslags og heimskautaloftslags á
þessum slóðum, þar eð þessir stein-
gervingar hafa fundizt i mörgum
jarðlögum hverju uppi af öðru með
nokkru millibili eða allt að 10 tals-
ins, en inni á milli eru lög með
engum slíkum leifum. Þannig álíta
menn, að kuldatimabil liafi komið
dýrunum alveg aS óvörum og ráð-
ið niðurlögum síðustu mamrnút-
anna. Aðrir halda því fram, að
kuldabylgja, þótt öflug væri, hefði
ekki getað ráðið niðurlögum svona
stórrar, blóðheitrar skepnu alveg
tafarlaust. Þeir mammútar, sem
fundizt hafa, hafa reynzt vera vel
feitir og vel á sig komnir, og því er
það óliklegt, aS þair hafi blátt á-
fram frosið í hel. Vísindin visa
einnig á bug öllum fjarstæðukennd-
ingum um áðurnefndar hugsanlegar
náttúruhamfarir, og það er skoðun
vísindamanna, að þessar hitabreyt-