Úrval - 01.03.1971, Side 74

72
sýndi Paccard mér, hvernig klukk-
ur eru búnar til og útskýrði fyrir
mér, að aðferðin ætti rætur sínar
að rekja til fjórðu aldarinnar, þeg-
ar Paulinus biskup í ítölsku borg-
inni Nola, fann upp aðferð til að
steypa hola bronzmuni. (Það hefur
ekki enn fundizt aðferð, sem sé
betri). Hjá Paccard hefja menn
starfið með „kjarna“ úr eldföstum
steini, sem hulinn er sandi og leir.
Þetta er síðan mótað á eins konar
hverfihjóli eins og leirkerasmiðir
nota um leið og því er núið við
mót úr eik. Steinkjarninn ræður
innri gerð klukkunnar. Nú er búin
til nokkurs konar „frumsmíð" utan
um kjarnann, en það er blanda úr
mold og dýrahárum, á hana eru
síðan settar skreytingar þær, sem
eiga að vera á klukkunni — dýr-
lingamyndir, skjaldamerki, áletr-
anir, sem hafa áður verið mótaðar
í vax í trémótum. Næst er sett
leirlag á „frumsmíðina“ en innra
lag hennar mótast eftir klukkunni
og skreytingunni. Síðast er stállag,
sem á að vernda leirmótið.
Nú er allt sett inn í ofn, en leir-
inn harðnar í hitanum og vaxið
bráðnar. Þá er unnt að taka yzta
leir- og stállagið og lyfta því af,
en síðan er „frumsmíðin" fjarlægð.
Bæði kjarninn og lagið er hulið
grafít, til að fljótandi bronsið fest-
ist ekki við það. Síðan er lagið sett
aftur yfir kjarnann og milli þeirra
tveggja er holt rúm, þar sem „frum-
smíðin“ var áður. Bráðinn klukku-
málmur (78 hundraðshlutar af
kopar, sem styrkir klukkuna og 22
hundraðshlutar af tini, sem veitir
ÚRVAL
hljóminn) er látinn renna niður í
holrúmið.
Þegar mótið er orðið kalt eru
yzta lagið og kjarninn brotin frá,
en klukkan sett á hverfihjól og
snýr efri hlutinn niður. Verkamað-
ur slær með kylfu á þann stað sem
kólfurinn á að hitta klukkuna og
klukkustillari slær um leið með
stillistaf rétta tónhæð og aðgætir,
hvort hljómurinn sé góður. Sé
hann falskur ákveður klukkustill-
arinn (sem verður að hafa mjög
næma heyrn), hve mikið þarf að
slípa af klukkunni að innan eða
utan, til að fá rétta tónhæð. Eftir
það eru aðrir hlutar klukkunnar
stilltir á sama hátt til að fá sam-
stillingu tónanna.
Hafi steypingin tekizt fullkom-
lega og hljómur klukkunnar orðið
tær og hreinn, hefur klukkusmið-
urinn ástæðu til að vera hreykinn,
því að klukkan mun segja kom-
andi kynslóðum frá list hans. Þó
getur það farið öfugt: Emmanuel-
klukkan í Notre Dame — sem er
frá því áður en Paccard tók til
starfa — var tekin niður og end-
urbrædd árið 1685, aðeins fjórum
árum eftir að hún var sett upp,
vegna þess að hún var fölsk.
Það var mikið verk fyrir Pac-
card-fyrirtækið að smíða Savoyar-
de klukkuna í Sacré Coeur, sem
er einhver frægasta kirkjuklukka
í París. Eftir hinn ömurlega ósig-
ur í fransk-þýzka stríðinu 1870—
1871 var ákveðið að reisa snjóhvíta
basilíku efst á Montmatre, sem er
sá hluti Parísar, sem hæst liggur,
og sýna þar með iðrun og von þjóð-
arinnar. Ibúarnir í Haute-Savoie,