Úrval - 01.10.1973, Blaðsíða 66

64
kjarnorkueðlisfræðingar, þar af
nokkrir nemendur frá Dubna, afar
flókna kjarnorkusprengju. Árið
1967 framleiddu þeir svo hina
miklu vetnissprengju. Jafnvel núna,
á eyjunni Zansibar í Indlandshaf-
inu, eru nokkur hundruð kínverskir
tæknifræðingar að setja saman, að
því er virðist, eldflaugaeftirlitsstöð.
Komið hefur verið auga á kínverskt
skip, hlaðið radar- og fjarskipta-
búnaði sem virðist vera tilbúið und-
ir eftirlitssiglingu. Af þessu og öðr-
um merkjum, virðist fljótlega mega
búast við fyrstu skottilraun á eld-
flaugum er draga milli heimsálfa
(4000—6000 mílur). Ef skotið heppn
ast mun Kína skipa sér á bak við
Bandaríkin og Sovétríkin sem upp-
rennandi risaveldi.
Þrátt fyrir þetta er margt varð-
andi Kína ráðgáta vestrænum hugs-
unarhætti. Annars vegar er kjarn-
orkurisinn og hins vegar hin snjáða
þjóð 750—800 milljónir manna,
með því sem næst engum einkabif-
reiðum, strætisvögnum eða flutn-
ingabifreiðum. Heildar þjóðarfram-
leiðslan er litlu meir en 100 millj-
arðar dollara á ári, aðeins 1/10 af
þjóðarframleiðslu Bandaríkjanna og
1/6 af þjóðarframleiðslu Sovétríkj-
anna. Ársframleiðslan af stáli (um
18 milljón lestir) nær varla ársfram
leiðslu ítaliu og samanlögð raforka
(60 milljón kílówattstundir) mundi
tæplega halda ljósum logandi og
verksmiðjum gangandi í Frakklandi
fimm mánuði ársins.
Hvernig gat þá Kína, með svo rýr
an iðnaðargrundvöll, tekið slíkt
risastökk inn í fremstu hernaðar-
tækni nútímans? Og hvað mun
ÚRVAL
þessi nýtilkomna samkeppni boða
fyrir Asíu Kyrrahafsins?
Það er auðveldara að svara fyrri
spurningunni, en þeirri seinni. Hæfi
leiki Asíubúa til þrotlausrar vinnu
og hugvitsamlegt undirbúningsleysi
hefur með réttu verið víðfrægt.
Kína, þjáð í áratugi af borgara-
styrjöld og japönsku hernámi en
stjórnað eftir 1949 af sigursælum,
háskólamenntuðum byltingarsinn-
um, valdi að einbeita hæfileikum
sínum til eftirlíkingar, til að ná
valdi á vestrænni tæknikunnáttu,
sem mundi gera það að fremsta
hernaðarveldi Asíu.
Til að ná fljótu viðbragði á kjarn
orku-brautinni, sömdu þeir árið
1955 við Sovétríkin um kjarnorku-
og rannsóknarstöðvar svo og tækni-
lega aðstoð. Kína leitaði einnig til
Rússa um útvegun iðnaðarlegs stuðn
ings fyrir kjarnorkuævintýri sitt.
Samkvæmt sovézkum skýrslum
innifól örlæti þeirra um 400 full-
smíðaðar verksmiðjur ásamt rann-
sóknarstofum, vélum og uppdrátt-
um. Að minnsta kosti 12.500 sovétsk
ir og aðrir tæknifræðingar frá
kommúnistalöndunum, þjónuðu í
Kína og um 7500 kínverskir tækni-
fræðingar nutu framhaldsnáms í
Sovétríkjunum. Kínverjar komu þó
ekki tómhentir til samstarfsins. Af
um 200 eðiisfræðingum, efnafræð-
ingum, stærðfræðingum og verk-
fræðingum sem Pekingstjórnin safn
aði saman, voru þrír af hverjum
fjórum, menntaðir erlendis. Nærri
helmingurinn hafði útskrifast frá
bestu vísinda- og verkfræðiskólum
Bandaríkjanna. Dr. Tsin-Hsue Shen
til dæmis, einn af fremstu eldflaug-