Goðasteinn - 01.03.1964, Side 34

1845 er Alþingi endurreist, stórviðburður í sögunni, sem efídi
kjark og áræði landsmanna. Jónas eggjar Islendinga iögeggjan að
hrista af sér drungann: „Sól skín á tinda. / Sofið hafa lengi / drótt-
ir og dvalið / draumþingum á. / Vaki vaskir menn!/ Til vinnu
kveður / giftusamur konungur / góða þegna.“
f verklegum framkvæmdum miðar heldur í áttina. Um 1840
er fyrst farið að íhuga, hvernig hefta megi hið válega sandfok í
Rangárvallasýslu og stjórnin sendir fræ til sáningar. Fyrstu bún-
aðarfélögin eru stofnuð. Garðrækt fjórfaldast frá 1835-1845. Vest-
firðingar hefja þilskipaútgerð og fyrstu áveituframkvæmdir í land-
inu komast á dagskrá. -
En þrátt fyrir eggjanir hugsjónamanna, sem flestir dvöldu löng-
um fjarri sjálfu landsfólkinu, var ekki mikið um andlegar hrær-
ingar meðal almennings eins og fyrr er að vikið. Einn barna-
skóli hafði verið stofnaður, en var lagður niður vegna fjárskorts
og andlegrar kreppu. Um miðja öldina voru aðeins tveir skólar
í landinu: Latínuskólinn og Prestaskólinn. Landsmenn unnu baki
brotnu, en höfðu þó eigi í sig og á. Þótti gott, ef menn höfðu
lært að draga til stafs og eitthvað í einföldum reikningi. Mikil
hneigð til bókar þótti óvíða gæfumerki. „Þú borðar það ekki,
drengur minn“, var oft sagt við unglinga, sem voru að hnýsast
í bækur. Þannig hugsaði sú þjóð fyrir hundrað árum, sem átti
sagnamönnum sínum stærsta skuld að gjalda - en þjóðin var
í svelti.
Eitthvað á þennan veg var háttað í þjóðlífi voru, þá er Oddur
Erlendsson hóf búskap í Þúfu árið 1840. Margt þótti útlendum
mönnum undarlegt í fari íslendinga og höfðu óspart á orði. Sum-
ir mikluðu allt sem miður fór, aðrir reyndu að skilja þjóðarsálina.
Það vill svo til, að erlend ferðafrú (Ida Pfeiffner) hefur átt
leið um Landsveit um þessar mundir. Hún var á leið til Heklu
árið, scm hún gaus, 1845. Nokkrum árum áður var þar Gaimard
hinn franski, sem Jónas orti um fagurlega: „Þú stóðst á tindi
Heklu hám.“ Um Idu þessa var ekki ort, en hún hefur sjálf reynt
að halda uppi minningu sinni með lítilli reisubók.
Frúin var á leið frá Skálholti austur yfir Þjórsá. Þá liggur leiðin
um Landið, og hún ætlar að heilsa upp á prestinn, séra Jón Torfa-
32
Goðasteinn