Goðasteinn - 01.06.1977, Side 105

Goðasteinn - 01.06.1977, Side 105
töfragrip sínum og auðsældin hvarf frá honum til Einars. Þannig var sagan. Enginn nútímamaður trúir henni en hún sýnir hvernig þjóðtrúin vinnur og skapar skýringar á láni og óláni manna. Byggðasafnið í Skógum á einar aflaklær og kafna þó líklega und- ir nafni, því varla hefur þeirra verið aflað á svo hremmilegan hátt og fyrr getur. Þær átti fyrir eina tíð J m Jónsson bóndi á Indriðakoti undir Eyjafjöllum (d. 1905) og lengra aftur verður nú saga þeirra ckki rakin. Ekki hafa þær dregið eiganda sínum auð, því Jón var aldrei meir en bjargálna bóndi. Dóttursonur hans, Sigurjón Magnús- son í Hvammi, varðveitti klærnar góðu heilli sem minjagrip frá gamalli tíð og því eru þær fram á þennan dag komnar. Sögn um aflaklær hef ég af Suðurnesjum frá fyrra hluta 19. aldar, svo víðar hefur trúin á þær haldið lengi velli en undir Eyjafjöllum. Fékvörn og fénál hafa ekki farið framhjá mér í söfnun. Áður voru þetta alþekktir hlutir í hirslum búenda. Fékvörn finnst stundum við slátrun sauðfjár utan á netju. Fénál er stöku sinnum að finna í vöðva á þjóleggi dýra, m. a. í sauðfé og nautgripum. Orðin fékvörn og fénál vísa til þess að hlutirnir bcndi til fénaðarheillar og styðji að henni (sbr. fétoppur eða fjártoppur á nefi manna)- Þeim var því aldrei á glæ kastað. I handraða á pallkistlum gamalla kvenna vissi ég stundum varð- veittar báruskcljar og áttu að auka féheill en heil skyldi þá skelin og innra borð að vísa upp í hirslunni. Nútímamenn kosta miklu til eldvarna og hrekkur þó ekki til. Fyrri tíma menn v.issu einnig vel hver voði eldurinn var. ,,Það verður aldrei of varlega með eldinn farið,“ segir gamall málsháttur. Mismunandi hlutir áttu að verja hús gegn eldi. í sömu sveit gátu tveir óskyldir hlutir gegnt því hlutverki. Alþekkt var það ráð að hafa arnarklær tengdar við smiðjusveifar og klukkustrengi í kirkj- um. Danski vísindamaðurinn Daniel Bruun ferðaðist um Austur- Skaftafellssýslu sumarið 1902. í bók sinni Fortidsminder og nutids- hjem paa Island (útg. 1928, bls. 358) greinir hann frá arnarklónni, sem fest var í enda klukkustrengsins á eldri klukku Stafafellskirkju í Lóni. Orðrétt hefur hann eftir heimildarmanni: „Það hús skal aldrei brenna, sem í er arnarkló.“ Sumir hafa talið að skeifa væri eldvörn í húsi. Víða þjónaði hrafn- Goðasteinn 103
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124

x

Goðasteinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Goðasteinn
https://timarit.is/publication/1897

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.