Goðasteinn - 01.06.1977, Síða 105

Goðasteinn - 01.06.1977, Síða 105
töfragrip sínum og auðsældin hvarf frá honum til Einars. Þannig var sagan. Enginn nútímamaður trúir henni en hún sýnir hvernig þjóðtrúin vinnur og skapar skýringar á láni og óláni manna. Byggðasafnið í Skógum á einar aflaklær og kafna þó líklega und- ir nafni, því varla hefur þeirra verið aflað á svo hremmilegan hátt og fyrr getur. Þær átti fyrir eina tíð J m Jónsson bóndi á Indriðakoti undir Eyjafjöllum (d. 1905) og lengra aftur verður nú saga þeirra ckki rakin. Ekki hafa þær dregið eiganda sínum auð, því Jón var aldrei meir en bjargálna bóndi. Dóttursonur hans, Sigurjón Magnús- son í Hvammi, varðveitti klærnar góðu heilli sem minjagrip frá gamalli tíð og því eru þær fram á þennan dag komnar. Sögn um aflaklær hef ég af Suðurnesjum frá fyrra hluta 19. aldar, svo víðar hefur trúin á þær haldið lengi velli en undir Eyjafjöllum. Fékvörn og fénál hafa ekki farið framhjá mér í söfnun. Áður voru þetta alþekktir hlutir í hirslum búenda. Fékvörn finnst stundum við slátrun sauðfjár utan á netju. Fénál er stöku sinnum að finna í vöðva á þjóleggi dýra, m. a. í sauðfé og nautgripum. Orðin fékvörn og fénál vísa til þess að hlutirnir bcndi til fénaðarheillar og styðji að henni (sbr. fétoppur eða fjártoppur á nefi manna)- Þeim var því aldrei á glæ kastað. I handraða á pallkistlum gamalla kvenna vissi ég stundum varð- veittar báruskcljar og áttu að auka féheill en heil skyldi þá skelin og innra borð að vísa upp í hirslunni. Nútímamenn kosta miklu til eldvarna og hrekkur þó ekki til. Fyrri tíma menn v.issu einnig vel hver voði eldurinn var. ,,Það verður aldrei of varlega með eldinn farið,“ segir gamall málsháttur. Mismunandi hlutir áttu að verja hús gegn eldi. í sömu sveit gátu tveir óskyldir hlutir gegnt því hlutverki. Alþekkt var það ráð að hafa arnarklær tengdar við smiðjusveifar og klukkustrengi í kirkj- um. Danski vísindamaðurinn Daniel Bruun ferðaðist um Austur- Skaftafellssýslu sumarið 1902. í bók sinni Fortidsminder og nutids- hjem paa Island (útg. 1928, bls. 358) greinir hann frá arnarklónni, sem fest var í enda klukkustrengsins á eldri klukku Stafafellskirkju í Lóni. Orðrétt hefur hann eftir heimildarmanni: „Það hús skal aldrei brenna, sem í er arnarkló.“ Sumir hafa talið að skeifa væri eldvörn í húsi. Víða þjónaði hrafn- Goðasteinn 103
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124

x

Goðasteinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Goðasteinn
https://timarit.is/publication/1897

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.