Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2024, Blaðsíða 42

Viðtal
40 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 2. tbl. 100. árg. 2024
hvernig hlutverk hjúkrunarfræðings til dæmis var ólíkt hlutverki
sálfræðings. Það var oft mikil áskorun fyrir mig að koma inn í mál
þar sem geðrænn vandi var margþættur og kannski nauðsynlegt
að fara í flóknar mismunargreiningar. Því hafði ég enga þjálfun í.
Á hinn bóginn voru mínir styrkleikar greinilegir þegar kom að
líkamlegum vanda skjólstæðinga. Það voru mál sem höfðu dálítið
týnst í teyminu á tímanum sem enginn hjúkrunarfræðingur var til
staðar. Blóðþrýstingsmælirinn hafði til dæmis týnst löngu áður en
ég mætti á svæðið,“ útskýrir hún.
Tímabært að hjúkrunarfræðingar í geðþjónustu hafi
aðgang að klínískri handleiðslu
Sandra segist mögulega hafa haft helst til mikinn metnað
þegar hún hóf störf í teyminu: „Ég var ákveðin í að taka hvern
einasta skjólstæðing í teyminu í vandlegt heilsufarsmat, en
komst fljótt að því að það væri alls ekki raunhæft.“ Júlíana
Guðrún Þórðardóttir sem í dag hefur tekið við hlutverki annars
forstöðuhjúkrunarfræðings geðþjónustu var á þeim tíma
deildarstjóri á göngudeild lyndisraskana og reyndist Söndru
vel: „Það var ótrúlega mikilvægt fyrir mig að hafa hana og líka
ómetanlegt að njóta handleiðslu Bjargar Guðmundsdóttur
geðhjúkrunarfræðings. Ég gat tekið upp mál og alls kyns klínísk
úrlausnarefni og borið undir hana. Mér finnst löngu tímabært
að hjúkrunarfræðingar í geðþjónustu hafi aðgang að klínískri
handleiðslu frá þeim sem reyndari eru og fagna því sannarlega
að nýju forstöðuhjúkrunarfræðingarnir okkar ætli að gera skurk í
þeim málum.“
Meðferðin sem veitt er í átröskunarteymi byggist á HAM en
upphafsmaður hennar, Glenn Waller, hefur einmitt handleitt
teymið undanfarin misseri: „Ég fékk þjálfun í meðferðinni og var
fljótlega farin að taka skjólstæðinga í tíu tíma HAM-meðferð við
átröskun. Smám saman hefur hæfni mín aukist og ég er þannig
farin að taka að mér flóknari mál líka. Reynsla mín af SEG og sú
þjálfun sem ég hafði fengið þar í samtalstækni var mjög mikilvæg.
Það var líka mjög hjálplegt að hafa bakgrunn af legudeildum
spítalans, þekkja boðleiðir, umhverfið og ólíka þjónustu.
Geðkerfið er svo alveg sér á báti og mjög mikilvægt að fagfólk í
göngudeildarþjónustu þekki það vel. Fólk þarf oft að sækja sér
þjónustu á ólíkum stöðum í kerfinu, til dæmis í geðheilsuteymum,
á heilsugæslu eða hjá mismunandi meðferðaraðilum á stofum. Því
betur sem við þekkjum króka og kima kerfisins, því betur gengur
okkur að tryggja samfellu í þjónustu fyrir okkar skjólstæðinga. Það
er ekkert gaman að upplifa sig týndan í óskiljanlegu kerfi þegar
líðanin er slæm og við getum sannarlega dregið úr þjáningu með
því að leggja okkur fram.“
Verkefni hjúkrunarfræðinga í átröskunarteymi eru fjölbreytt:
Meðferðarviðtöl
Heilsufarsviðtöl og heilsufarsmat (allir skjólstæðingar á
dagdeild)
Fræðsla fyrir aðstandendur
Stuðningur í máltíðum og eftir máltíðir
Sjúklingafræðsla
Samvinna við innlagnadeild
Fræðsla og kennsla (t.d. íþróttaþjálfarar, hjúkrunarnemar,
geðsjúkraliðanemar)
Umbótaverkefni (t.d. gerð fræðsluefnis, þróun verklags,
þróun apps sem skjólstæðingar nota til að skrá matarinntekt)
Stuðningur við önnur sérhæfð teymi innan geðþjónustu
Innlagnir skjólstæðinga átröskunarteymis er hjúkrunarleitt
umbótaverkefni sem felst í samvinnu teymisins við
geðendurhæfingardeildina á Kleppi. Eitt pláss á deildinni er
þannig merkt átröskunarteyminu og notað fyrir einstaklinga
sem eru í mikilli þörf fyrir aukinn stuðning til að geta sinnt
meðferð vegna átröskunarvanda. Þétt samvinna milli
teymisins og legudeildarinnar hefur verið lykilatriði í þeim
árangri sem verkefnið hefur skilað. Teymið stýrir meðferð
þeirra sem nýta sér innlagnir og sér einnig um kennslu og
stuðning við starfsfólk deildarinnar.
Dæmigerður dagur hjá hjúkrunarfræðingi í átröskunarteymi:
Stöðumatsfundur teymis – farið yfir daginn, hverjir eru að
koma á dagdeild, hvaða fundir eru á dagskrá o.fl.
Máltíðastuðningur í morgunmat, hádegismat og síðdegisbita
– stuðningur við skjólstæðinga bæði í máltíðum og eftir þær.
Viðtöl – heilsufarsviðtöl, meðferðarviðtöl, fjölskylduviðtöl
Eftirfylgd með niðurstöðum rannsókna – blóðprufur,
hjartalínurit o.fl. og samráð við lækni teymis.
Samskipti við innlagnardeildir ef einhver í þjónustu teymis
liggur inni.
Framtíðarsýn og umbótatækifæri:
Þróun á innihaldi dagdeildar – erum að vinna í samskiptum
við erlenda tengiliði.
Bætt þjónusta við aðstandendur – erum nýlega byrjuð aftur
með fasta aðstandendafræðslu tvisvar á önn.
Áframhaldandi þróun rafrænna lausna – búið er að
gera matardagbók rafræna, verið að vinna í rafrænum
spurningalistum sem auðveldar fjarmeðferð.
Skerpa verklag í tengslum við reglulegt heilsufarsmat.
Algeng mýta varðandi átröskunarsjúkdóma er að allir sem
eru með átröskun séu í undirþyngd. Raunin er hins vegar sú
að flestir sem greinast með átröskun eru í eða yfir kjörþyngd.
Þetta segja bæði innlendar og erlendar tölur. Þetta gerir það
að verkum að fólki finnst það oft ekki nógu veikt til að leita
sér aðstoðar.
Helstu átraskanir sem unnið er með hjá átröskunarteymi
Landspítala:
- Lystarstol (e. anorexia nervosa)
- Lotugræðgi (e. bulimia nervosa)
- Lotuofát/átkastaröskun (e. binge eating disorder)
- Átröskun ótilgreind (e. other specified feeding or eating
disorder)
- ARFID sem stendur fyrir Avoidant, restrictive food intake
disorder en heitið hefur ekki enn þá verið íslenskað.