Íslenska þjóðfélagið - 01.05.2010, Blaðsíða 12

14
heimilistekjur sjá sig í efri millistétt, en einungis 2% sjá sig í verkalýðsstétt. Til samanburðar
segjast 29% svarenda frá heimilum með 250 þúsund krónur eða minna í heimilistekjur vera í
efri millistétt og sama hlutfall kveðst vera í verkalýðsstétt. Líklegast er svipað uppi á ten-
ingnum með hópinn með lægstu heimilistekjurnar og hjá hópnum með lægstu einstaklings-
tekjurnar, þ.e. að hlutfall þeirra sem velja efri millistétt sé hærra en efni standa til. Í hópnum
með næstlægstu heimilistekjurnar velja 22% efri millistétt.
Aðeins 4% svarenda með háskólamenntun segjast vera í verkalýðsstétt, samanborið við
38% þeirra sem hafa einvörðungu skyldunám að baki. Meirihluti (55%) háskólamenntaðra
skipar sér í efri millistétt. Á móti segist ríflega þriðjungur (36%) svarenda með framhalds-
skólamenntun vera í efri millistétt og sama á við um fimmtung (21%) þeirra sem hafa
einungis lokið skyldunámi. Mikill meirihluti háskólamenntaðra (96%) og þeirra með fram-
haldsskólamenntun (89%) segist vera í annarri hvorri millistéttinni. Loks segjast 62% svar-
enda með skyldumenntun vera í annarri hvorri millistéttinni.
Í töflu 3 er einnig notast við þriggja stétta líkan og eru svör greind eftir búsetu
(höfuðborgarsvæði/landsbyggð), aldri (40 ára og eldri/39 ára og yngri) og kyni. Marktækur
munur er á svörum eftir búsetu og aldri, en ekki eftir kyni.
Íbúar höfuðborgarsvæðisins eru mun líklegri (43%) til þess að sjá sig í efri millistétt en
fólk á landsbyggðinni (28%). Að sama skapi skipar landsbyggðarfólk sér í miklu ríkari mæli
(27%) í verkalýðsstétt en íbúar höfuðborgarsvæðisins (11%). Sama hlutfall (46%) telur sig til
neðri millistéttar.
Nokkur munur er á því eftir aldri hvernig svarendur skipa sér í stétt (sjá töflu 3). Munar
þar mest um að 40 ára og eldri eru nær tvöfalt líklegri (23%) til þess að telja sig tilheyra
verkalýðsstétt en þeir sem eru 39 ára og yngri (12%). Á hinn bóginn segist 51% yngri aldurs-
hópsins vera í neðri millistétt en 41% þeirra sem eldri eru.
Lítill munur er á dreifingu svara eftir kyni. Þess mætti þó helst geta að 21% karla telur
sig til verkalýðsstéttar á móti 15% kvenna. Sem fyrr segir er þó munur á svardreifingu eftir
kyni ekki tölfræðilega marktækur.
Strax eftir að hafa lagt fyrir spurninguna um huglæga stéttarstöðu voru spyrlarnir sjálfir
spurðir eftirfarandi spurningar: Benti eitthvað til þess að svarandinn misskildi eða ætti í erfið-
leikum með að skilja stéttarheitin? Spyrlarnir mátu það svo að mikill meirihluti (81%) hefði
ekki átt í neinum erfiðleikum með að skilja stéttarheitin. Þessi niðurstaða er í góðu samræmi
við sambærilegar rannsóknir (t.d. Jackman og Jackman, 1983) og gefur góða vísbendingu um
skilning svarenda.
Miðað við upprunalega fimm stétta líkanið voru þeir sem skipuðu sér annað hvort í
undirstétt eða yfirstétt í mestum erfiðleikum að skilja stéttarheitin. Sú niðurstaða rennir frekari
stoðum undir þá ákvörðun að notast við þriggja stétta líkanið. Að sama skapi átti um fimmt-
ungur þeirra sem völdu neðri millistétt í erfiðleikum. Ástæða þessa gæti að hluta verið sú að
forskeytið „neðri― er stundum notað í neikvæðri merkingu meðal almennings þegar þjóð-
félagsstéttir ber á góma. Slíkt getur gert fólk hikandi við að nota stéttarheiti af þessu tagi.

Samanburður við önnur lönd
Í þessum hluta eru niðurstöðurnar fyrir Ísland bornar saman við sambærilegar niðurstöður úr
Alþjóðlegu lífsgildakönnuninni sem framkvæmd var árið 2005. Í þessum hluta er notast við
fimm stétta líkan.