Íslenska þjóðfélagið - 01.05.2010, Blaðsíða 82

84
saman þrjú lönd, en samanburður einmitt þessara þriggja landa hefur þó gert okkur kleift að
velta því upp hvernig fjölmiðlaumræða í þessum löndum tengist viðhorfum almennings. Í
öðru lagi höfum við skoðað viðhorf almennings í tengslum við aðeins tvenns konar geðræn
vandamál. Vera má að niðurstöðurnar væru aðrar ef skoðuð væru önnur vandamál, en það
styður þó ytra réttmæti niðurstaðna okkar að þær eru að miklu leyti sambærilegar við niður-
stöður fyrri rannsókna sem skoðað hafa fleiri tegundir geðrænna vandamála og aðra saman-
burðahópa en þá sem þjást af astma (Martin o.fl., 2000). Enn fremur ber að hafa það í huga að
þunglyndi er afar útbreitt geðrænt vandamál í þróuðum iðnríkjum og geðklofi með þeim
alvarlegri.
Loks hafa persónulýsingarnar ákveðnar takmarkanir í för með sér, jafnvel þótt margir
rannsakendur telji þessa aðferð vera góða leið til að mæla viðhorf almennings til smánaðra
hópa (Pescosolido o.fl., 2010). Ljóst er lýsingarnar fela í sér einkenni sem búast má við að
kalli á neikvæð viðbrögð hjá svarendum, sem séu þá í einhverjum skilningi að bregðast „rétt‖
við neikvæðri hegðun frekar en að sýna fordóma. Til dæmis er viðbúið að svarandi telji að
erfitt væri að tala við einstakling sem „heyrir raddir―. Þetta er að nokkru leyti réttmæt gagn-
rýni, en á hinn bóginn er ljóst að persónulýsingarnar fela í sér fæst af þeim atriðum sem svar-
endur eru spurðir um. Til að mynda fela persónulýsingarnar ekki í sér staðhæfingar um að
viðkomandi sé hættulegur eða óútreiknanlegur. Í þessu sambandi sýnir samanburðurinn á
milli landa fram á verulegan mun á viðhorfum almennings í löndunum þremur. Þótt persónu-
lýsingarnar minnist ekkert á hættu sem gæti stafað af einstaklingnum eru svarendur í Banda-
ríkjunum um fimm sinnum líklegri en svarendur á Íslandi til að telja einstaklinginn með geð-
klofaeinkenni vera hættulegan. Svona niðurstöður gefa mikilvægar vísbendingar um þann
veruleika sem mætir þeim sem þjást af geðrænum vandamálum í löndunum tveimur og gefa
til kynna misjafnt umfang fordóma.
Þau viðhorf sem mæta einstaklingum sem eiga við geðræn vandamál að stríða hafa
mikil áhrif á lífsgæði þeirra. Mikilvægt er að umræða um geðræn vandamál ali ekki á for-
dómum og neikvæðum viðhorfum gagnvart þessum einstaklingum. Sá munur sem fram kemur
milli landa á viðhorfum almennings sýnir okkur að útbreiddir fordómar gagnvart þessum hópi
eru ef til vill ekki óumflýjanlegir.

Heimildir
Allison, Paul D. (2009). "Missing Data." Bls. 72-89 í The SAGE Handbook of Quantitative
Methods in Psychology, ritstýrt af R. E. Millsap og A. Maydeu-Olivares. Thousand
Oaks, CA: Sage Publications.
Angermeyer, Matthias C. og S. Dietrich. (2006). "Public Beliefs about and Attitudes towards
People with Mental Illness: A Review of Population Studies." Acta Psychiatrica
Scandinavica, 113, 163-79.
Angermeyer, Matthias C. og Herbert Matschinger. (1994). "Lay Beliefs about Schizophrenic
Disorder: The Results of a Population Survey in Germany." Acta Psychiatrica
Scandinavica, 89, 39-45.
—. (1996). "The Effect of Violent Attacks by Schizophrenic Persons on the Attitude of the
Public towards the Mentally Ill." Social Science and Medicine, 43, 1721-28.
—. (2005). "Causal Beliefs and Attitudes to People With Schizophrenia: Trend analysis based