Fróðskaparrit - 01.01.1962, Blaðsíða 5

Blak
11
Book of Leinster, p. 195, line 36. (Handrit tíðliga úr 12.
øld).«
Seinni í tíðini eru dømi í hundraðatali, men hetta fer at
vera nóg mikið. Um upprunan at hesum forna írska orði,
sum í víkingatíðini sløddist so langt norður sum til Førí
oya, er at siga, at menn nú eru mest at at halda tað vera
drigið burtur úr írskum bláth »blomstur« (sbr. latínskt flos
’blomstur’), sí Walde*Pokorny II, 176—7. Men slík greiðing
er ikki eyðskild, tí, sum C. R. Ó Cleirigh sigur, »the semantics
seem rather difficult to understand, and, perhaps more
important still, I can think of no other formation quite
like bláthach«.
í føroyskum er blak einasta gamla orð, sum merkir »mjólk,
ið eftir verður, tá ið tey kirna« (kivnumjólk, sum tey siga
í Havn, er eitt ungt orð, gjørt eftir tí danska »kærnemælk«).
Orðið er komið inn í fornføroyskt úr geliskum; sum nevnt
vita vit ikki vist, um orðið eisini var til í fornum hjalt=
lendskum og orknoyskum. Men hvussu verður bláthach
(bláthach) blak? Eg hugsi mær, at orðið í fornføroyskum
æt *blaðak, og tá ið ð í 16. øld datt burtur, varð tað drigið
saman í eitt stavilsi. í víkingatíðini man geliskt th í hesum
orði (nú er th sagt h) hava verið framborið sum ]d, men
slíkt mátti í norrønum broytast til ð. Verri er at greiða,
hvussu føroyskt kundi fáa stutt »a« burtur úr longutn »á«,
tí eitt er víst, at gamalt *bláðak hevði í føroysk.um nú itið
*blák og ikki blak. Kanska er her ein ávirkan av tí upp*
runaliga norrøna føroyska orðinum blak »kast«. Men hóast
vit ikki kunnu greiða regluliga ljóð fyri ljóð úr geliskum
inn í føroyskt, er eingin ivi í tí, at blak (um mjólk) er
runnið úr tí nevnda geliska orðinum, sum merkir tað sama.
— Av teimum keltisku málunum hevur einki hetta navnið
á blaki uttan geliskt (í Irlandi og í Skotlandi).
Viðvíkjandi neytum og neytahaldi hava Føroyar onnur
orð, sum vísa móti Skotlandi ella írlandi. Orðið tarvur,
sum eisini er til í íslendskum, er av geliskum uppruna,
drunnur (sbr. ísl. drundr) er komið haðani. Merkiligasta