Fróðskaparrit - 01.01.1962, Blaðsíða 23

Finna, peð og bekkur
29
sniði: hr— av r—) hrókr, nýísl. hrókur, er runnið av pers*
iskutn orðið, sum um arábiskt, okkurt romanskt mál og
okkurt germanskt, er komið inn í føroyskt og íslendskt.
Helst er orðið til okkara komið úr miðallágtýskum (roch,
men í hvørsfalli: rog(h)zs). Formurin í eldri donskum (í
kvæðum) og í svenskum í 15. øld. (Schack»tafvels lek)
hevur stutt sjálvljóð: rok(k)—. — Før. frúgv (eldri: frú)
er einasta gamla (før.) navn á næsthægsta manni á talv*
borði; líkt man hava verið í íslandi, so at har var frú upp*
runaliga navnið, drottning er so yngri (Jón Ólafsson hevur
bert frú). Danskt kvæðamál hevur eisini frue við somu
merking. — Biskoppur samsvarar við ísl. (í miðøld og nú*
tíð) hiskup. Kanska var orðið í hesi merking eisini danskt
(sí Colding, Dictionarium Herlovianum, 1626: »Bispe paa
skakspil, sagittarius«). — Riddari er bæði før. og ísl. (ísl.
bæði í miðøld og nú). t donskum kvæðum finst riddere.
Navnið á fjórhyrningi á talvborði er í føroyskum eisini
av útlendskum uppruna: puntur. Man hetta vera komið
beinleiðis úr miðaldarlatíni? Murray nevnir (bls. 399):
punctum og punctus. Her hevur íslendskt norrønt orð (í
miðøld og nú): reit(u)r. Norrøn eru orð sum før. manna=
gangur (suður á landi: *gongd), ísl. manngangur; før.—ísl.
leikur (da. træk, sv. og nýno. drag, tý. Zug; enskt: move)
og bekkur (sí seinni) o. fl.
Yvirhøvur fylgjast, sum vit hava sæð av teimum dømum,
her eru nevnd, føroyskt og íslendskt í talvmáli, og eingin
ivi fær verið í tí, at bæði málini hava varðveitt arv úr
miðøldini. Um sumt av hesum orðatilfari eisini hevur verið
norskt, vita vit ikki. Norðmenn, eins og svíar og danir,
eiga ongan óslitnaðan arvtráð aftur í miðøld, tá ið um
talv er at røða. Men so lík sum føroyskt mál og íslendskt
eru í talvmáli, sama navn á minsta manni á borði hava
tey ikki nú á døgum. Føroyska orðið er finna, f., íslendska
peð (bæði í miðøld og síðari).
I miðøldini merktu orðini fyri »finnu«: »gangandi maður,
gongusoldátur«. Flestøll mál nýttu orð av latínskari rót,