Fróðskaparrit - 01.01.1968, Page 48

56
Oyðing av rottum og músum í Føroyum
oyingar og eystringar heittu á ein íslending, sum var rarnur t
gandi, til at sleppa frá rottupláguni. Hann helt seg til at
hjálpa teimum, um hann fekk tveir oksar afturfyri. Tað lov-
aðu teir ihonum. Hann stevndi so øllum rottunum saman úti
á Raktanga. Tá ið alt var samankomið, spurdi hann, um teir
vildu halda orð og geva honum oksarnar. Norðoyingar játt-
aðu beinan vegin, men eystringar søgdu, at nú vóru teir førir
fyri sjálvir at fanga rotturnar. Tá rópaði íslendingurin: »Farið
so kvør í sína holu, uttan eingin í Norðoyar!« Og so spjadd-
ust rotturnar aftur út um alla Eysturoy, men í Norðoyum
hevur eingin rotta verið síðan, sigur søgnin. Sambært Svabo
og Landt vóru ongar rottur í Norðoyum, og tað man vera
tað, ið søgnin vil royna at greina. Nær ið henda rottustevning
út á Raktanga ihevur verið, sigur søgnin einki um. Men Svabo
hevur eina samsvarandi frásøgu úr Vágum, og hon er frá 1756.
Her verður sagt, at »en matros« við at fáa eitt lítið sindur
afturfyri slepti Vágunum frá rottunum; hann flutti tær út á
eina hellu vestan til á oynni, og haðani tók stormurin tær.
Svabo sigur sjálvur, at frásøgan er bert eitt ævintýr og heldur,
at orsøkin til, at rotturnar hvurvu, var sjúka, sum tær fingu.
í Danmark kenna vit fleiri sagnir um at reka rottur (og mýs)
burtur. Har vóru tað vanliga norðmenn, ið hildnir vóru at
hava tílíkar gávur (E. Tang Kristensen). Ofta man tað vera
tað, at — eins og í Vágum — rotturnar brádliga eru horvnar,
ið orsøk var til, at søgnin kom í. Úr Thy kenna vit til dømis
søgn um ein norskan biddara, ið savnaði rotturnar í eini tjørn
og mánaði tær niður har, og samstundis verður sagt frá, at
allar rotturnar har á leið hurvu í 1826 ella 1827. »Rottu-
stevningar« verða ofta nevndar í donskum søgnum, og Hol-
berg sigur, at hann í »den arnamagnæiske samling« hevur sæð
»et gammelt Bands-Brev mod Muus og Kirke-rotter«, og Troels
Lund nevnir »opsigelse« av rottum.
Nær svarta rottan er komin til Føroya, vita vit ikki við
vissu. Landt sigur, at hon »ej for mange Aar siden har ud-
bredt sig til de fleste Øer«, men Svabo nevnir, at hon varð
kend bert í Havn og í Vágum. 1 Havn segðist hon hava verið