Morgunblaðið - 17.01.1997, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 17. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Danadrottning viðstödd opnun norrænnar fornmunasýningar
Nordfoto
FJÓRIR norrænir þjóðhöfðingjar á sýningunni um Margréti I. Frá vinstri: Margrét Danadrottning, Ólaf-
ur Ragnar Grímsson forseti Islands, Haraldur Noregskonunugur og Martti Ahtisaari, forseti Finnlands.
Vel búin síldar- og loðnuvinnslustöð
reist á þremur mánuðum
„Stórkostleg
stund fyrir okkur
öll í Neskaupstað“
NÝTT frystihús Síldarvinnslunnar
hf. í Neskaupstað, sem er ein best
búna loðnu- og síldarvinnslustöð
landsins, var prufukeyrt í Nes-
kaupstað í gær. Fyrsta loðnufarm-
inum var þá hleypt í gegn um glæ-
nýtt hús og hátæknibúnað, sem
fjölmörg íslensk fyrirtæki hafa
hannað og unnið sameiginlega að
uppsetningu á undanfarnar vikur
fyrir austan. Verkið var að stærst-
um hluta til í höndum ístaks, sem
var aðalverktakinn, en auk þess
tóku þátt í byggingunni mörg önn-
ur fyrirtæki sem hafa sérhæft sig
meðal annars í innmötun á fiski,
flokkun og pökkun, kæli- og frysti-
kerfum svo eitthvað sé nefnt.
„Það var stórkostleg stund fyrir
okkur öll í Neskaupstað, þegar við
reyndum tæknibúnað hússins í
Dýrgrip-
ur á dýr-
grip ofan
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
ALTARISTAFLA úr Hítardal er
einn merkasti gripurinn á nor-
rænni sýningu um Margréti I
drottningu og þar staldraði
nafna hennar Þórhildur Dana-
drottning við í gær, er hún var
viðstödd hátíðlega opnun sýning-
arinnar að viðstöddum þremur
öðrum norrænum þjóðhöfðingj-
um, þar á meðal Ólafi Ragnari
Grímssyni forseta og Guðrúnu
Katrínu Þorbergsdóttur.
Sýningin hefur verið sett upp
í tilefni ríkisafmælis Danadrottn-
ingar, auk þess sem liðin eru 600
ár frá stofnun Kalmarsambands-
ins og eru norrænu þjóðhöfð-
ingjamir verndarar sýningarinn-
ar. Hún mun fara til hinna Norð-
urlandanna þriggja, en of dýrt
þykir að senda hana til íslands,
auk þess sem vart er til heppi-
legt sýningarhúsnæði.
Sýningin er einstakt samsafn
áhugaverðra gripa, enda segir
Þór Magnússon þjóðminjavörður
að þarna séu dýrgripir á dýr-
gripi ofan. Tveir gripir auk alt-
aristöflunnar, ítalskur hökull og
legsteinn frá Gilsbakka, voru
fengnir að láni frá íslandi.
Deilt um forgang
að störfum hjá P&S
ÖGMUNDUR Jónasson, formaður
BSRB, segir að félög opinberra
starfsmanna hafi á stundum átt í vök
að veijast vegna þess að þau séu
ekki með forgangsréttarákvæði í sín-
um kjarasamningum við vinnuveit-
endur. Þetta hafi m.a. komið fram
um áramót þegar Pósti og síma var
breytt í hlutafélag.
Öll stéttarfélög innan ASÍ hafa
samið við vinnuveitendur um forgang
félagsmanna sinna að vinnu á félags-
svæði þeirra. Akvæðin voru sett í
samninga fyrir mörgum áratugum
og má rekja þau til þess tíma þegar
félöginu voru að beijast fyrir sjálf-
stæðum samningsrétti. Ákvæðin fela
í sér ákveðna vörn verkalýðsfélaga
því með þeim er tryggt að vinnuveit-
endur geta ekki ráðið starfsfólk í
vinnu sem stendur utan verkalýðsfé-
laga. Forgangsréttarákvæðin eru
hluti af skipulagi verkalýðshreyfing-
arinnar að því leyti að félögin skipu-
leggja sig þannig að þau fara ekki
inn á félagssvæði hvors annars.
Er alfarið
samningsatriði
Sigurður Líndal lagaprófessor
sagði að ekkert væri að finna í lögum
um forgang verkalýðsfélaga að
vinnu. Þetta væri alfarið samnings-
atriði milli verkalýðsfélaga og vinnu-
veitenda. Þeirri spurningu hefði
stundum verið velt upp hvort þessi
ákvæði væru í samræmi við ákvæði
laga um atvinnufrelsi og félaga-
frelsi. Um þetta væru nokkuð skiptar
skoðanir meðal lögfræðinga. Dóm-
stólar hefðu aldrei verið spurðir áiits
á þessum atriðum og því hefði þeirri
spurningu ekki verið svarað hvort
hér væri um að ræða ákvæði sem
væru í ósamræmi við lög.
Það eru ekki öll verkalýðsfélög
með forgangsréttarákvæði í sínum
kjarasamningum. Stéttarfélög opin-
berra starfsmanna eru almennt ekki
með þessi ákvæði í sínum samning-
um og sagði Ögmundur Jónasson að
þau hefði í sumum tilfellum átt í vök
að veijast vegna þeirra eins og hefði
komið í ljós þegar Pósti og síma var
breytt í hlutafélag um áramót.
Við breytingu á rekstrarformi
Pósts og síma hf. færðist fyrirtækið
úr opinbera geiranum yfir á almenna
markaðinn. Verslunarmannafélag
Reykjavíkur og fleiri félög gerðu
kröfu um að nýir starfsmenn Pósts
og síma yrðu félagsmenn í félögum
ASÍ, m.a. með vísun í forgangsrétt-
arákvæði kjarasamninga. Á sama
tíma beindu Póstmannafélagið og
Félag íslenskra símamanna kröfum
að fyrirtækinu um forgang sinna
félagsmanna að vinnu hjá félaginu.
Niðurstaða stjórnenda Pósts og síma
hf. var sú að semja við póst- og síma-
mannafélögin um forgang félags-
manna þeirra að störfum hjá fyrir-
tækinu.
Jafnframt hefur Póstur og sími
hf. gengið í Vinnuveitendasamband
íslands, en það hefur samið við ASÍ
um forgang félagsmanna í ASÍ að
störfum hjá fyrirtækjum sem eru í
sambandinu. VR heldur því fram að
þetta ákvæði snerti forgang félags-
manna þess að störfum hjá P&S.
Grétar Þorsteinsson, forseti ASÍ,
sagði að þessi niðurstaða auðveldaði
ekki lausn til frambúðar varðandi
samskipti Pósts og síma hf. við ASÍ
um gerð kjarasamninga eða önnur
samskipti.
Ari Skúlason, framkvæmdastjóri
ASÍ, sagði það óvenjulega stöðu að
fyrirtæki fæli VSÍ að semja við hluta
starfsmanna sinna, þ.e. þeirra sem
eru í Rafiðnaðarsambandinu og
VMSÍ, en semdi sjálft við hinn hlut-
ann. Hann sagðist velta fyrir sér
hvernig eiganda fyrirtækisins, rík-
inu, gengi að selja það efir að hafa
gert þennan samning við póst- og
símamannafélögin um forgang
þeirra að vinnu hjá fyrirtækinu.
fyrsta sinn og í ljós kom að allt
gekk eftir vonum,“ segir Finnbogi
Jónsson, forstjóri Síldarvinnslunn-
ar. Verktakar, iðnaðarmenn,
tækni- og verkfræðingar hafa í
raun unnið þrekvirki. Það eru að-
eins fimm mánuðir síðan ákveðið
var að landa í vinnsluna þann 15.
janúar og svo var gert.
„Verkið hefur samkvæmt því
tekið rétt um þijá mánuði. Maður
gerir sér í reynd ekki almennilega
grein fyrir því hversu hratt þetta
hefur gengið. Það er í raun stór-
merkilegt og sýnir hve mikið er
hægt að gera á skömmum tíma,“
segir Finnbogi.
Sjálfvirkni í vinnslu
loðnu og síldar
Nýja húsið leysir af hólmi um
50 ára gamalt frystihús sem upp-
fyllir nú orðið ekki nútímakröfur
um aðbúnað við matvælavinnslu
að sögn Finnboga. „Við höfum
þurft að leggja í mjög mikinn
kostnað til að lagfæra það og ef
við ætluðum okkur að fara út í
þá sjálfvirkni, sem hugur okkar
stóð til við vinnslu á loðnu og síld,
hefði það verið gjörsamlega
óhugsandi í gamla frystihúsinu.
Auk þess erum við að flytja okkur
inn á hafnarsvæðið, sem þýðir að
við þurfum ekki lengur að keyra
hráefnið fram og aftur um bæinn
eins og hátturinn hefur verið á
hingað til.“
Frystigetan sexfölduð
Finnbogi segir hina megin
ástæðuna fyrir þessum stórfram-
kvæmdum vera þá að verið sé að
auka frystigetuna í loðnu og síld
allt að sexfalt eða úr 60 tonnum
á sólarhring í 360 tonn. „Við erum
að taka upp eins mikla sjálfvirkni
og mögulegt er til að geta fram-
leitt afurðir úr þessum fiski með
lægri tilkostnaði en áður og til að
geta mætt lækkandi verði á afurð-
um okkar í framtíðinni."
Framkvæmdir upp á
650 milljónir króna
Nýja frystihúsið er samtals um
5.000 fermetrar og gera kostnað-
aráætlanir ráð fyrir því að heildar-
kostnaður við byggingu og tækja-
kaup nemi um 640 milljónum
króna. Framkvæmdimar em að
hluta til íjármagnaðar með lánum
og hluta til hagnaði af sölu hluta-
bréfa.
ÚTSALA
10-70%
afsláttur
Hvassviðri og snjókoma víða um land
Skólahaldi afiýst og inn-
anlandsflug stopult
Ljós og lampar
Rafkaup
Ármúla 24 - sími 568 1518
SAMFELLD snjókoma var um mest
allt land í gær, nema sunnanlands
þar sem rigndi, auk hvassviðris.
Vindur mældist á milli 8 og 10 vind-
stig á annesjum og var mjög hvasst,
einkum á fjöllum. Skólahaldi var af-
lýst á nokkrum stöðum á norðan-
verðu landinu, þar á meðal í Lundi
í Öxarfirði og yngri börn fóru ekki
í skóla á Hafralæk vegna veðurs.
Innanlandsflug gekk hægt í gær
vegna veðurs og lá niðri um tíma
fyrri hluta dags eftir að Veðurstofan
hafði sent frá sér aðvörun um ísingu
og ókyrrð í lofti. Komust aðeins fímm
vélar á loft fyrri hluta dags, til Egils-
staða, Sauðárkróks og Hafnar. Flug
til Vestmannaeyja, ísafjarðar og
Patreksfjarðar var fellt niður og um
klukkan 18 í gær var annað flug í
athugun.
Öxnadalsheiði var lokað um klukk-
an 15 í gær vegna veðurs en þá
höfðu bifreiðir lent þar í erfiðleikum.
Ófært var um Steingrímsfjarðar-
heiði, Fjarðarheiði var ófær og sömu-
leiðis Oddsskarð, Kleifarheiði var
jeppafær en Breiðdalsheiði var opin
og fært var um Fagradal og suður
með ströndinni.
Hvessir aftur í dag
Ásdís Auðunsdóttir veðurfræðing-
ur sagði að lægja ætti sunnanlands
og suðaustanlands, en strengurinn
lægi áfram yfir norðvestanverðu
landinu í dag eða frá Breiðafirði og
yfir Vestfírði og Norðurland vestra
og þar yrði hvasst í dag áfram. Síð-
degis í dag á að hvessa aftur um
allt land af norðaustri, samkvæmt
veðurspá.