Morgunblaðið - 24.06.1998, Blaðsíða 6

6 MIÐVIKUDAGUR 24. JÚNÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Flugleyfi
í fimm-
tíu ár
HÁLF ÖLD er í dag liðin frá því að Harry Truman,
þáverandi forseti Bandaríkjanna, samþykkti útgáfu
flugleyfis til Loftleiða til áætlunarflugs milli íslands
og Bandaríkjanna. Hjálmar Finnsson, sem var for-
sijóri Loftleiða á árunum
1949 til 1952, vann að um-
sókn leyfisins. „Þannig var
að árið 1947 var tekin sú
ákvörðn að ég færi að
vinna í að fá flugleyfi til
áætlunarflugs milli íslands
og Bandaríkjanna. Þá var
ég umboðsmaður Loftleiða
í Bandaríkjunum og ég
sótti um leyfið í eigin nafni
vegna þess að Loftleiðir
voru ekki skrásett fyrir-
tæki í Bandaríkjunum."
Að sögn Hjálmars fylgdi
þessu mikil skriffinnska.
Samþykkt ríkissljórnar fs-
lands og flugmálastjóra um
að Loftleiðir sæju um þessa
leið var nauðsynleg áður en
sótt var um. Hjálmar samdi
svo umsóknina en í lienni
þurfti að færa rök fyrir
leyfísveitingunni og var umsóknin á við „heila bók“,
að sögn Hjálmars.
Umsóknin var lögð fyrir flugráð Bandaríkjanna
3. febrúar, en 26. maí 1948 gaf framkvæmdastjóri
heimild um útgáfu flugleyfis til Loftleiða sem var
svo samþykkt 24. júní sama ár. Fyrsta flugferðin
samkvæmt áætlunarflugi var svo farin 25. ágúst
1948. Meðal farþega voi-u þeir Steingrímur Her-
mannsson, síðar forsætisráðherra og bankastjóri,
og Runólfur Þórðarson, síðar framkvæmdastjóri í
áburðarverksmiðjunni, en þeir voru þá á leið til
náms í Bandaríkjunum.
Leitaði að gögnum
í Bandaríkjunum
Á þessum tíma tóku Loftleiðir upp svokölluð
ferðamannafargjöld, sem voru mun ódýrari en tíðk-
HJÁLMAR Finnsson
sótti um flugleyfi
Loftleiða f Banda-
ríkjunum fyrir
hálfri öld.
s*-ui Oamn 3-
wie» snrai* m> kí
. crca, * '.x nMi xaat
■aamvtai'y t. c.
m t»» i»ur <* * w**
f .Ííitáer <£ tJ»
-&ua£XK.r. .

Ossiíít *>. 3S»
imst Krawm-tt <t rottmit tm tManx rcwrf
k r-M pwbliV !.«•.«« W*™ 1- IV t»-
rí «?«■> aatumxsm <* **/“5*{ “5%. 11
# ja‘r t«
á' £>6006*
•ecA af th»
1»
, . .. Sfatl
r:<#&áTbý ths- 3etír'«t»r-/r MílV b* £
rtM Mááífaté of ÖBÍtöd *«'
ftV ÍSWv 0* öf (tít' eri'AUgtt _ ..
25í.<- 29<r.t úf Ih#' fcíí'á*'* Bwwwsie
»» e».Hyr‘ WMíy émfaUt** t#*' H&tmtm M&é* W
>'*’■! 39 fyo« «*e- t* W «*•» Swríw
^ Cnrll iaeottMtöáf-Seairft
Morgunblaðið/Ásdís
AFRIT af leyfisbréfinu undirrituðu af Bandaríkja-
forseta.
aðist, og var fyrirtækið með þeim fyrstu sem bauð
upp á þessi fargjöld. „Við sóttum um leyfí til flug-
ráðs Bandaríkjanna fyrir þessum fargjöldum á _
þeim forsendum hve vélarnar væru hægfara.“ Á
þessum tíma tók flug til New York íjórtán tíma.
Fyrst var flogið til Gander á Nýfundnalandi, þar
var tekið eldsneyti og svo haldið áfram.
Hjálmar hefur í fórum sínum ljósrit af leyfisbréfi
undirrituðu af Truman forseta og fleiri gögn sem
tengjast málinu. „Það vildi þannig til að ég fór á
sýningu sem haldin var árið 1987 hér á landi í til-
efni 50 ára afmælis atvinnuflugs á Islandi. Þar
vantaði öll gögn um þessi mál sem ég þekkti nú af
eigin raun. Það varð því úr að ég fór til Bandaríkj-
anna á skjalasöfn til að leita að þessum gögnum og
fann þau. Ég gaf svo Flugleiðum ljósrit þar sem
mér fannst þetta vera talsvert mikilvægur hluti í
flugsögu Islands.“
Myndverk hvarf í Lágmúla
Enginn krakki
á ferðinni
TRÉMYNDVERKIÐ „Stúlka“,
sem var til skamms tíma til sýnis í
anddvri ferðaskrifstofunnar Úr-
vals-Útsýnar og Heilsugæslunnar í
Lágmúla, er hoi-fið og hefur ekkert
til þess spurst. Listamaðurinn
Teddi, höfundur verksins, vai- er-
lendis við störf fyrstu þrjá mánuði
ársins og þegar hann leit inn í Lág-
múlann skömmu eftir heimkomuna
varð hann þess áskynja að lista-
verkið var á bak og burt.
Verkið er að sögn
Tedda um 1,30 m á
hæð og hátt í 80 kg
að þyngd, úr rauð-
viði og öðrum við-
artegundum, og
stendur á sökkli
úr járnviði. Teddi
kvaðst í fyrstu
hafa haldið að
verkið hefði verið
flutt eitthvað til
innanhúss en við
nánari eftir-
grennslan kom í
ljós að svo var
ekki. Hann segir það
með ólíkindum að ein
hver geri sér það
að leik að
ganga út með
þetta stærðar-
verk. „Þetta er
ekkert sem
menn taka undir
höndina og ljóst
að það er enginn
krakki sem þarna
hefur verið á
ferð,“ segir hann.
„Annars hélt ég
nú að svona verk-
um væri ekki
stolið - nema þá eftir einhverja
stórmeistara,“ bætir hann við.
Bíræfið að stela
listaverki um hábjartan dag
Teddi tilkynnti hvarf „stúlkunn-
ar“ til lögreglunnar, sem hefur
málið til rannsóknar.
Björn Ingólfsson, fjármálastjóri
hjá Úrvali-Útsýn, sem hefur um-
sjón með listaverkum sem sýnd
eru í anddyri ferðaskrif-
stofunnar, segir
að sér þyki það
ótrúlega bíræfið
að stela lista-
verki um há-
bjartan dag, á
stað þar sem er
mikill umgang-
ur fólks. Hann
segir dyrnar
opnar frá
klukkan átta á
morgnana til
sjö á kvöldin,
þegar heilsu-
gæslunni er lok-
að. Aðspurður
hvort verksins hefði
ekki verið saknað eftir að
það hvarf í vetur segir
hann ekki auðvelt að
fylgjast með því,
hann hefði jafnvel
haldið að listamað-
urinn væri sjálfur
búinn að taka það.
Nú væri hins veg-
ar komið í ljós að
svo væri ekki og
auðvitað væri það
afar leiðinlegt að
því hefði verið
stolið.
MYNDVERKIÐ „Stúlka“ er
um 1,30 m á hæð og hátt í 80
kg að þyngd, úr rauðviði og
öðrum viðartegundum, og
stendur á sökkli úr járnviði.
Á myndinni má sjá hluta
myndverksins.
Nýir möguleikar fyrir heyrnarlausa kynntir á norrænni ráðstefnu um heyrnarfræði
Geta heyrt á ný með
kuðungsígræðslu
✓
Ymsar nýjungar voru kynntar á norrænni
ráðstefnu um heyrnarfræði sem haldin var
um síðustu helgi. Aberandi var umræða
um kuðungsígræðslu, en með henni geta
heyrnarlausir fengið heyrn, mismikla eftir
---------------__—7--------
ástandi heyrnartauga. A ráðstefnunni
kom fram að pottur virðist brotinn í þjón-
ustu við börn sem fá kuðungsígræðslu,
þau lendi t.d. á milli þess skólakerfís
sem ætlað er heyrnarlausum annars
vegar og heyrandi hins vegar.
Kuðungsígræðsla í heyrnar-
lausa var það mál sem mesta
athygli vakti á norrænni ráðstefnu
um heymarfræði sem haldin var í
Borgarleikhúsinu um síðustu helgi,
að sögn formanns ráðstefnunnar.
Islenska heymarfræðifélagið og
Heymarhjálp stóðu að þinginu
ásamt Nordisk Audiologisk Sel-
skap. Þingið er þrettánda NAS-
þingið og það fjrsta sem haldið er
á Islandi. Á sjötta hundrað manns
af Norðurlöndum sóttu þingið og
er það mesta þátttaka á NAS-þingi
hingað til.
Fluttir vora fyrirlestar um fjög-
ur meginefni, arfgenga heymar-
skerðingu, tónlist sem heymar-
skaðvald, nýjungar í heymartækj-
um og kuðungsígræðslu, þ.e. el-
ektróður sem græddar era í kuð-
ung heyrnarlausra.
NAS-ráðstefnur era ólíkar hefð-
bundnum læknaráðstefnum þar
sem einungis læknar koma saman.
Á NAS-ráðstefnur koma læknar,
sérmenntaðir kennarar, heymar-
tækjafræðingar og svo heymar-
skertir sem nota heymartækin og
þjónustu fræðinga. Nú vora fyrir-
lestrar í fyrsta sinn túlkaðir á tákn-
máli.
Skortir stuðning við börn
sem fá kuðungsígræðslu
„Heymarfræðingar líta á kuð-
ungsígræðslu sem aðgang heym-
arlausra að samfélagi heyrandi,“
segir Einar Sindrason, yfirlæknir
Heymar- og talmeinastöðvar Is-
lands og formaður framkvæmda-
stjómar ráðstefnunnar. „Nokkrir
íslendingar hafa fengið kuðungsí-
græðslu erlendis, bæði fullorðnir
og böm. Upphaflega þurfti fólk
einnig að fara utan til eftirlits en
nú er því sinnt hér. Heymin sem
fæst með heymartækjunum er
ekki fullkomin, sumir heyra tak-
markað, en aðrir nokkuð vel. Það
fer eftir ástandi heymartauga en
með réttri þjálfun getur fólkið tek-
ið þátt í samfélagi heyrandi og má
benda á bandarískar rannsóknir
sem sýna það,“ segir Einar.
Einn fyrirlesaranna, Valka Jóns-
dóttir, er móðir barns sem fengið
hefur kuðungsígræðslu. í máli
hennar kom fram gagnrýni á þjón-
ustu við þessi börn. Þau þurfi að fá
mikla þjálfun í heyrn og tali eftir
kuðungsígræðsluna en hér sé eng-
inn sem beri ábyrgð á því að taka
við bömunum. Þau þurfi því að fá
þessa þjálfun fyrir utan skólakerf-
ið. Það sé bæði dýrt, erfitt og tíma-
frekt, þau eigi síðan erfitt upp-
dráttar í almennum skólum vegna
ónógs stuðnings.
Ekki fullkomin heym
I öðram fyrirlestram var sagt
frá rannsóknum á börnum sem
fengið hafa kuðungsígræðslu. Þær
leiða í ljós nauðsyn þess að börnin
fái samhliða tal- og heyrnarþjálfun
kennslu í táknmáli. Markmiðið sé
að auka fæmi og möguleika heym-
arlausra til tjáskipta, táknmálið sé
mikilvæg leið til þess.
Einn fyrirlesaranna á ráðstefn-
unni, Gylfi Baldursson, heymar-
og talmeinafræðingur hjá Heyrn-
ar- og talmeinastöðinni, segist sjá
það íyrir sér að Vesturhh'ðarskóli
geti sinnt þessum bömum meira.
Hann telur óþarfa að fylgja
námskránni í hma, heldur eigi að
leggja meiri áherslu á tjáningar-
þáttinn. Heymarlaus börn eigi að
fá meiri íslenskukennslu og böm
sem fái kuðungsígræðslu eigi að fá
þar táknmálmskennslu og heymar-
og talþjálfun.
Gylfi segir það ekki fara milli
mála að um byltingu sé að ræða í
málefnum heymarlausra, þeir hafi
nú möguleika á að fá heyrn. Þegar
fullorðið fólk sem misst hafi heyrn
eigi í hlut sé þetta einfaldara því
það kunni málið og fyrir því sé
kraftaverk að öðlast á nýjan leik
heyi’nina. Gylfi segir þó rétt að
minna á að því sé ekki haldið fram
að þessi börn eða einstaklingar fái
nálægt því eðlilega heyrn. „Þau era
eftir sem áður talin heyrnarskert
og sum tilheyra heyrnarlausum til
að byrja með. En ef þessi tækni
dugar, og hún er í örri þróun, til
þess að veita bömunum tækifæri
til aðgangs að samfélagi heyrandi,
íslensku málsamfélagi, þá er rétt
að kappkosta að veita þeim það.
Þetta er í rauninni bara ný gerð
heymartækis, nýr möguleiki fyrir
heymarlaus börn og það hlýtur að
eiga kappkosta að nýta hann. Til
þess verður kerfið einhvern veginn
að koma til móts við tal- og hlust-
unarþjálfun þessara barna en eins
og er er hún ekki fyrir hendi.“
Hálfs árs bið eftir
heyrnartækjum
Á ráðstefnunni var einnig rætt
um þjónustu við heymarskerta.
Einar segir mikla áherslu lagða á
að sjúklingar hafi beinan og greið-
an aðgang að þjónustu. Spamaður
setji þó svip sinn á þá þjónustu sem
sé í boði hérlendis. „Áður var engin
bið eftir heyrnartækjum en nú er
orðin hálfs árs bið eftir þeim. Þótt
hópurinn sem við þjónustum fari
ört stækkandi er ekki ráðið fleira
fólk né veittir peningar til sam-
ræmis við fjölgunina. Nú nota um
8.000 íslendingar heymartæki, svo
hópurinn sem við þjónustum er
stór og heyrnarskertum fjölgar
jafnt og þétt. Fáir bætast hins veg-
ar í hóp heymarlausra, ekki nema
tveir til þrír á ári. Áður vora mun
fleiri sem misstu heyrn vegna
rauðra hunda og heilahimnubólgu
en þau tilfelli era afar sjaldgæf nú.“
Einar segir framfarir á sviði
heyrnarfræði stöðugar og á sýn-
ingu sem haldin var meðfram ráð-
stefnunni var sýndur fjöldi nýrra
eða endurbættra heyrnar- og
mælitækja.