Morgunblaðið - 24.06.1998, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 24. JÚNÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Einleikur Hjörleifs Guttormssonar
í sameiningarviðræðum
HJÖRLEIFUR Guttormsson fékk
mikið pláss fyrir lítið hér í blaðinu
sl. sunnudag. Þar viðrar hann
ágreining sinn við Alþýðuflokk og
Kvennalista í einum þeirra mál-
efnahópa sem hafa
starfað í þeim viðræðj
um að undanfornu. I
grein sinni lætur
Hjörleifur eiga sig að
minnast á mjög margt
sem skiptir máli. Þar
finnst okkur tvennt
vera mikilvægast:
Hjörleifur lætur
líta svo út að mikill
ágreiningur hafi verið
á milli Alþýðubanda-
lags og hinna flokk-
anna í þeim hópi sem
hann starfaði í. Fyrir
hans flokk tóku þrír
fulltrúar þátt í þessu
starfi og tveir þeirra
voru að öllu leyti
ósammála Hjörleifi og sammála
hinum. Okkur tveimur sem tókum
þátt í þessu starfí finnst Hjörleifur
ekki sýna okkur mikla virðingu
með grein sinni.
Flest allt sem Hjörleifur tínir
fram í greininni eru einkaskoðanir
hans og ekki skoðanir sem hafa
hlotið meirihlutafylgi innan Al-
þýðubandalagsins. í starfi hópsins
kom oft fyrir að Hjörleifur lýsti sig
ósammála afstöðu sem tekin var
beint upp úr samþykktum Alþýðu-
bandalagsins. Það er því ljóst að
Hjörleifur á jafn erfitt uppdráttar
með skoðanir sínar innan Alþýðu-
bandalagsins og utan þess.
Um hvað snýst ágreiningurinn?
Hjörleifur gerir mikið úr miklum
ágreiningi. Satt best að segja eig-
um við erfitt með að sjá um hvað
ágreiningurinn í okkar hópi sner-
ist. Margt af því sem Hjörleifur
telur upp sem grundvallarágrein-
ingsmál var einfaldlega ekki á okk-
ar borði. Um afstöðu til ESB og
EES er fjallað í sérstökum hópi,
um auðlindagjald er fjallað sér-
staklega í hópi formanna flokk-
anna. I starfi hópsins lagði Hjör-
leifur fram ítarlegar og viðamiklar
hugmyndir, en margt af því sam-
rýmdist alls ekki því sem sam-
þykkt hefur verið innan Alþýðu-
bandalagsins og eru þar af leiðandi
einkaskoðanir Hjörleifs. í starfi
okkar í þessum hópi tókum við tvö
auðvitað mið af þeirri stefnu sem
okkar flokkur hefur samþykkt og
vorum ekki að reyna að troða fram
okkar einkahugmyndum.
Sem dæmi um aðkomu Hjörleifs
í þessum hópi má nefna hugmyndir
hans um að skipta landinu í fylki
(nýtt stjómsýslustig), en þetta mál
er eitt þeirra sem hann telur miður
að ekki hafi náðst sátt um. Við
könnumst ekki við að okkar flokk-
ur hafi markað sér neina stefnu í
þessu máli og gátum því tæplega
stutt að það færi sem mikilvægt
áhersluatriði í málefnagrundvöll
þessa samstarfs. Þá gerðist það
einnig nokkmm sinnum að Hjör-
leifur lýsti sig ósammála atriðum
sem við höfðum fengið sett beint
inn í sameiginlegan texta úr sam-
þykktum landsfundar Alþýðu-
bandalagsins, t.d. í landbúnaðar-
málum. Að því leyti er Hjörleifur
jafn ósammála hinum flokkunum
og stefnu sem hefur verið sam-
Meirihluti flokksmanna
er tilbúinn til að ganga
til sameiginlegs fram-
boðs með öðru félags-
hyggjufólki, segja Ari
Skúlason og Gerður
Magnúsdóttir, en þau
tóku þátt í málefna-
starfí vegna sameigin-
legs framboðs vinstri-
manna.
þykkt einróma á æðsta vettvangi
eigin flokks.
í starfi hópsins fór mjög mikill
tími í að ræða þessar hugmyndir
Hjörleifs og þar með var honum
sýnd mikil virðing. Við teljum að
nefndarmenn hafi lagt mikið á sig
til þess að nálgast skoðanir hans
enda tókst góð samstaða milli allra
um niðurstöðu hópsins. Hugmynd-
ir Hjörleifs voru oft óskýrar og við
töldum sjálfsagt að halda þeim til
haga og vinna þær betur inni á
sameiginlegum vettvangi ef hann
yrði til, t.d. hugmyndir hans um
þróunarmiðstöðvar ferðaþjónustu
á landsbyggðinni. Því miður virtist
okkur svo vera sem Hjörleifur hafi
sjálfur ekki haft mikinn áhuga á að
nálgast sjónarmið annarra, og hafi
kannski verið staðráðinn í því frá
upphafi.
Hverjir eni ósammála?
Hjörleifur lýsir ítarlega ágrein:
ingi sínum við hina flokkana. I
langflestum tilvikum er hann
einnig að lýsa ágreiningi við okkur
tvö sem erum flokkssystkin hans.
Hann sýnir okkur þó ekki þá virð-
ingu að geta þess að hann er í
minnihluta í eigin hópi. Svo virðist
sem hann hafi litið á þetta starf
sem einkabaráttu sína gegn kröt-
um og kvennalista.
Hjörleifur gerir mikið úr því að
forysta flokksins hafi sett flokkinn
í mikinn vanda með þeim viðræð-
um sem hafa farið fram. Þessi
skoðun er byggð á ótrúlega mikl-
um misskilningi. Það er augljóst að
það var landsfundur Alþýðubanda-
lagsins, sem fer með æðsta vald
innan flokksins, sem samþykkti
þessa málsmeðferð einróma. Hér
kemur einu sinni enn í ljós hve illa
Hjörleifur passar við það sem er að
gerast í eigin flokki. Ef við munum
rétt stóð Hjörleifur sjálfur einnig
að þessari samþykkt á síðasta
landsfundi með flokksfélögum sín-
um.
Við teljum að mismunandi sjón-
armið séu uppi um það í Alþýðu-
bandalaginu hvort efna eigi til
sameiginlegs framboðs eða ekki.
Þau sjónarmið byggjast á ýmsum
forsendum. Við erum hins vegar
sannfærð um að ágreiningur af því
tagi sem Hjörleifur hefur fram að
færa á sér ekki mikinn hljóm-
grunn innan flokksins. Ágreining
sem byggist á mjög sérstökum
einkahugmyndum ber ekki að
taka alvarlega. Það er vitað að
margir flokksmenn eru hræddir
við að taka þetta skref, og það
óháð þeim málefnagrunni sem
menn geta náð samstöðu um. Þá
hlið málsins ber að ræða og meta
ítarlega.
Við erum hins vegar sannfærð
um það að mikill meirihluti flokks-
manna er tilbúinn til þess að ganga
til sameiginlegs framboðs með
öðru félagshyggjufólki. Alþýðu-
bandalagið hefur borið gæfu til
þess að ræða þetta mál ítarlega
innan sinna raða. Svari við spurn-
ingunni var frestað frá landsfundi
til aukalandsfundar og þar með
hefur málið verið rætt í u.þ.b. hálft
ár. Nauðsynlegri umræðu er lokið
og nú á einungis eftir að taka
ákvörðun.
Ari Skúlason situr í framkvæmda■
stjórn Alþýðubandalagsins.
Gerður Magnúsdóttir er i stjórn
Verðandi, landssamtaka ungs
Alþýðubandalagsfólks.
11 , >'
emgssi:
Nú er tækifærið ^
að versla ódýrt með hlutabréf
Ertu að hugsa um að seljá nlutabréf?
Viltu kaupa hlutabréf?
þig.ráðgjöf um
iðskiptáv]íium
.■SSii

a-fíipmÐféfaviðskipí
4. júlí nk.

^o*.*’*U
Kypn^þér málið/

KlVSaNVH
/
Handsal hf, Engjateigi
Sími 510 1600
Það verður
kosið um sjávar-
útveg’sstefnuna
í NÆSTU Alþingis-
kosningum verður kos-
ið um sjávarútvegs-
stefnuna. Það er ekkert
nýtt á Vestfjörðum,
stjórn fiskveiða hefur
verið aðalkosningamál-
ið í öllum Alþingiskosn-
ingum þar síðan kvóta-
kerfið var innleitt íyrir
14 árum. Ekkert bólar
á þjóðarsamstöðu um
kvótakerfið þrátt íyrir
stöðugan áróður tals-
manna kerfisins um
ágæti þess og fullyrð-
ingar um að kvótakerf-
ið íslenska sé það besta
í heiminum og hafi bor-
ið einstæðan árangur, heldur
kraumar stöðugt undir óánægja
sem brýst fram af og til eins og eld-
gos. Raunar er vaxandi ókyrrð í
þjóðfélaginu og háværar gagnrýnis-
raddir heyrast víða um land.
Halldór Ásgrímsson og
Þorsteinn Pálsson eru
með kvótastefnu sinni
dag hvern, segir Krist-
inn H. Gunnarsson, að
eggja fólk af lands-
byggðinni til þess að
taka sig upp og flytja
suður.
Auðsöfnun fárra
Það sem langsamlega mesta óá-
nægju vekur er möguleiki útgerðar-
manna á að auðgast persónulega
um risafjárhæðir með því að selja
rétt sinn til veiða. Það er einfald-
lega almenn andstaða við þetta fyr-
irkomulag Þorsteins Pálssonar og
Halldórs Ásgrímssonar. Miklu nær
væri að segja að almennur stuðn-
ingur væri við að afnema þennan
auðgunarmöguleika útvalinna. Veið-
arnar eru skammtaðar til þess að
vernda fiskistofnana og engin rök
fyrir því að árangur af takmörkun
veiðanna eigi að lenda í vasa ein-
staklinga, þeirra sömu og er verið
að halda aftur af svo þeir ofveiði
ekki stofnana. Útgerðarmennirnir
hafa ekki unnið til þess að eiga þessi
verðmæti. Eðlilegt er að þeir auðg-
ist um afrakstur af útgerð sinni við
það að veiða fisk og selja hann, önn-
ur auðsöfnun er óeðlileg.
Framsalið lækkar vinnulaun
Framsalið var tekið upp til þess að
auðvelda útgerðarmönnum að gera
út með því að gera þeim kleift að
sérhæfa sig í veiðum. Það var aldrei
meiningin að með framsali væri
hægt að vera útgerðarmaður án út-
gerðar og leigja veiðiheimildir sínar
ár eftir ár eða það sem ekki er betra
að ráða kvótalitlar útgerðir til þess
að veiða fiskinn fýrir fast verð og síð-
an selji kvótaeigandinn fiskinn sjálf-
ur. Dæmi eru um að greiddar séu
40-45 kr. fýrir veitt kg og síðan selji
kvótaeigandinn sama fiskinn á 100
krónur hvert kg og hirði mismuninn.
Með þessum hætti eru sjómenn
hlunnfamir um réttmætan hlut sinn
af endanlegu fiskverði og hann færð-
ur til kvótaeigandans. Veiðirétturinn
hefur fengið verðmæti og vaxandi
hluti af andvirði fisksins rennur til
þess að greiða fyrir þau verðmæti og
standa undir arðgreiðslum af þeim.
Á móti minnkar hlutur launafólks.
Æ stærri hlutur fiskverðs rennur til
fjármagnsins og æ minni hlutur til
launafólks. Kvótakerfi með framsali
færir peninga frá launafólki til fjár-
magnseigendanna, sem eru útgerð-
armennimir og bankamir.
í Noregi er ekki
leyft framsal, fiskverð
er líklega hæma þar
engu að síður og laun
fiskvinnslufólks em
miklu hærri. Þar þarf
ekki að greiða fyrir
veiðiréttinn, minna fer
í fjármagnskostnað og
meira til greiðslu
launa. Menn eiga alltaf
val, í Noregi hafa menn
valið að greiða fólki
hærri laun en á íslandi
er valið að greiða fjár-
magninu hærri laun.
Kvótakerfi með núver-
andi framsali er hreint
arðrán á launafólki.
Milljónamæringafaraldurinn
I kvótakerfinu er enginn öruggur
um hagsmuni sína nema útgerðar-
maðurinn. Hann getur selt kvótann
hverjum sem er hvert á land sem
er. Fólk í sjávarþorpum býr við þá
óvissu að hvenær sem er geti það
orðið atvinnulaust og að húseignir
þess falli í verði vegna þess að út-
gerðarmaðurinn ákveður að selja
kvótann. I besta falli stendur því til
boða að kaupa kvótann af útgerðar-
manninum á því verði sem boðið
hefur verið, ennþá. í haust fellur
nefnilega úr gildi forkaupsréttará-
kvæði sveitarfélaga. Þótt þau
ákvæði séu ræfilsleg þótti þeim
Þorsteini Pálssyni og Halldóri Ás-
grímssyni þau trufla frelsi útgerð-
armannsins um of. Kostirnir eru þá
að kaupa kvótann fyrir morðfjár
eða missa atvinnuna og verða
eignalaus. Verði fyrri kosturinn
valinn eru menn búnir að skuld-
setja eignir sínar beint eða óbeint
og ráðstafa hluta af tekjum sínum.
Á síðustu mánuðum hefur hver út-
gerðarmaðurinn á fætur öðrum
ákveðið að selja útgerð sína, bát og
veiðiheimildir. Þeir einfaldlega
standast ekki freistinguna að verða
milljónamæringar þegar það er í
boði. Græðgi handhafa kvótans hef-
ur haldið innreið sína og breiðist
eins og faraldur út um landið. I
hverju byggðarlaginu á fætur öðru
á Vestfjörðum er verið að selja
veiðiheimildir fyrir hundruð millj-
óna. Er það furða að herðist á
fólksflóttanum úr þessum sjávar-
byggðum. Það getur enginn búið
við stöðugt óöryggi um afkomu sína
og atvinnu. Óöryggið veldur því að
menn velja að flytja suður ef færi
gefst og hlýða þar með kalli stjórn-
valda. Halldór Ásgrímsson og Þor-
steinn Pálsson eru með kvótastefnu
sinni dag hvem að eggja fólk af
landsbyggðinni til þess að taka sig
upp og flytja suður. Byggðastefna
þeirra félaga er að færa útvöldum
vinum sínum milljónir á milljónir
ofan og fyrst og fremst á kostnað
þeirra sem búa í sjávarplássunum.
Ekki er pláss fyrir sjómenn og fisk-
vinnslufólk í byggðastefnu Halldórs
og Þorsteins. Kvótakerfið býr ekki
til verðmæti, kvótakerfið færir til
verðmæti. Það sem einum er fært
er öðram ætlað að borga. Kvóta-
kerfið er ekki lengur aðferð til þess
að vernda fiskistofna, hafi það
nokkurn tíma verið það, heldur
fjárhagsleg byrði á þorra íbúa á
landsbyggðinni. Við þessar aðstæð-
ur er augljóst að enginn friður
verður um sjávarútvegsmálin, það
verður höfuðmálið í næstu Alþing-
iskosningum. Reiðin sem sýður í
fólki um land allt út af ranglæti og
óöryggi kvótakerfisins er slík að
ekki dugar að setja pottlok yfir.
Stjórnmálahreyfing, sem ætlar sér
að boða áfram „besta kvótakerfi í
heimi“, ætti að velja sér aðra þjóð,
eigi að vera von um góðan árangur.
Það þýðir ekki að bjóða fólki þetta
arðrán lengur.
Höfundur er þingmaður.
Kristinn H.
Gunnarsson