Morgunblaðið - 24.06.1998, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 24. JÚNÍ 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Kiríjenko lofar aðgerðum gegn fjármálakreppunni í Rússlandi
Boðar uppstokkun á
skattkerfinu og sparnað
Felli þingið áætlanirnar gæti það
veikt stöðu Jeltsíns forseta
Moskvu. Reuters.
SERGEJ Kíi-íjenko, forsætisráðherra Rússlands, kynnti í gær áætlun stjórn-
arinnar um aðgerðir til að stemma stigu við fjármálakreppunni í landinu og
boðaði uppstokkun á skattkerfínu og spamaðaraðgerðir, auk ráðstafana til að
styrkja rúbluna og lækka vexti um helming. Stjómin vonast til þess að hægt
verði að binda enda á ólguna meðal launþega vegna launaskulda og umrótið á
fjármálamörkuðunum, sem hefur orðið til þess að gengi verðbréfa hefur lækk-
að um helming og vextir ríkisvíxla hækkað, auk þess sem stjórninni hefur ekki
tekist að kveða niður þrálátan orðróm um að gengi rúblunnar verði fellt.
Fótspor á flugi
ELSTU fótspor sem fundist hafa, voru í gær fjarlægð úr sandsteininum
sem þau fundust í, og flutt á safn í Suður-Afríku, vegna ágangs ferða-
manna. Fótsporin eru 117.000 ára gömul og greyptust í mjúkan sandstein
f Langebaan, 100 km norður af Höfðaborg.
Takist stjóminni ekki að knýja
efnahagsaðgerðirnar í gegnum þing-
ið gæti það veikt stöðu Borís Jeltsíns
forseta og hugsanlega orðið stjórn-
inni að falli. Alþjóðagjaldeyrissjóður-
inn (IMF) hefur frestað því að af-
henda Rússum lán að andvirði 670
milljóna Bandaríkjadollara, 48 millj-
arða króna, og beðið eftir því að rúss-
neska stjórnin geri ráðstafanir til að
stemma stigu við fjármálakreppunni.
Verði áætlun stjómarinnar ekki
framfylgt er ólíklegt að IMF veiti
Rússum fleiri lán á næstunni, en það
myndi síðan magna kreppuna frekar
og valda titringi meðal leiðtoga Vest-
urlanda, sem styðja enn Jeltsín og
óttast að valdatómarúm geti skapast
í Rússlandi.
Ólga meðal verkamanna
Efnahagsáætlun Kírijenkos gæti
ráðið úrslitum um hvort stjórn hans
heldur velli og Jeltsín vonast til þess
að aðgerðirnar dugi til að styrkja
rúbluna og draga úr verðbólgunni.
Sergej Dúbínín, seðlabankastjóri
Rússlands, sagði í gær að seðlabank-
inn hefði enn næga varasjóði en
staða hans gæti versnað ef ekkert lát
yrði á kreppunni.
Umrótið á fjármálamörkuðunum er
ekki eina áhyggjuefni stjómar-innai-
því hún stendur einnig frammi fyrir
hættu á því að upp úr sjóði meðal
verkamanna, sem hafa ekki fengið
laun sín greidd. Námamenn, starfs-
menn orkufyrirtækja og fleiri laun-
þegar minntu í gær á kröfur sínar um
tafarlausa útborgun launanna með
því að loka jámbrautum og vegum í
borginni Vladívostok við Kyrrahaf.
Fram kom í ræðu Kíríjenkos að
launaskuldirnar hefðu numið 66,6
milljörðum rúblna, andvirði 760
milljarða króna, 1. júní.
Boðar minni ríkisútgjöld
Fjái-málavanda Rússa má relga til
kreppunnar í Asíu og lægra olíu-
verðs á heimsmarkaði en einnig til
vandamála heima fyrir, svo sem lé-
legrar skattheimtu og mikils fjár-
lagahalla.
Kíríjenko lofaði í gær að minnka
útgjöld ríkisins og Ijóst er að spam-
aðaraðgerðimar verða ekki vinsælar
meðal almennings þótt stjórnin
stefni að því að gera ráðstafanir til
þess að kjör fátækra Rússa skerðist
ekki frekar.
„Við stöndum nú frammi fyrir af-
leiðingum af eigin festuleysi og hiki
við að koma á umbótum,“ sagði for-
sætisráðherrann í 25 mínútna ræðu
á sameiginlegum fundi þingsins og
ríkisstjórnarinnar í gær.
Kíríjenko kvaðst ætla að leggja
efnahagsáætlunina fyrir þingið í dag
og kynnti nokkur frumvörp sem
hann sagði brýnt að Dúman sam-
þykkti. Fmmvörpin kveða m.a. á um
breytingar á skattkerfínu, fjárlögun-
um og lögum um félagslegar bóta-
greiðslur.
Skattkerfíð einfaldað
Forsætisráðherrann áréttaði að
stjórnin hygðist taka hart á málum
skattsvikara og lofaði að einfalda
skattkerfíð til að efla smáfyrirtæki
landsins, en nokkrir embættismenn
hafa sagt að allt að 80% af tekjum
þeirra fari í skatta. Ymsir afslættir
verða einnig afnumdir nái áætlunin
fram að ganga.
Stjórnin stefnir að því að lækka
vextina úr 60% í 20-25%. Kíríjenko
hét því einnig að verja rúbluna þótt
Gennadí Seleznjov, forseti Dúmunn-
ar, hefði sagt fyrir fundinn að mjög
líklegt væri að gengi rúblunnar yrði
fellt á næstunni. Hann spáði því að
gengisfellingin myndi verða stjórn-
inni að falli.
Forsætisráðhemann kvaðst vilja
endurheimta traust fjárfesta á efna-
hag og mörkuðum Rússlands.
Stjórnin vonar ennfremur að efna-
hagsáætlunin verði til þess að Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn afhendi
lánið, sem Rússar hafa beðið eftir, og
bjóði jafnvel frekari fjárhagsaðstoð.
Míkhaíl Zadomov, fjármálaráð-
herra Rússlands, kvaðst í gær vona að
viðræðunum við Alþjóðagjaldeyris-
sjóðinn lyki innan tveggja til þriggja
vikna. John Odling-Smee, sérfræðing-
ur í málefíium Rússlands hjá IMF,
sagði hins vegar að rússneska stjómin
þyrfti að eyða öllum efasemdum um
að komið yrði á efnahagsumbótum,
tafír á því væm ástæða þess að lán-
veitingunni var frestað.
Samþykkt þings Lettlands um rýmkuð ákvæði um rfkisborgararétt Rússa fagnað
Horfur á
ESB-aðild
aukast
FORSÆTISRÁÐHERRAR Norður-
landanna og framkvæmdastjóm Evr-
ópusambandsins (ESB) fógnuðu því í
gær, að lettneska þingið skyldi í
fyrradag hafa staðfest breytingar á
lögum um ríkisborgararétt, sem gera
íbúum landsins af rússneskum upp-
mna auðveldara að öðlast lettneskt
ríldsfang. Einnig ályktuðu utanríkis-
ráðherrar aðildarríkja Eystrasalts-
ráðsins í gær um málið.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði í samtali við Morgunblaðið að á
fundi norrænu forsætisráðherranna,
sem lauk í Malmö í Svíþjóð í gær,
hefði þessari niðurstöðu verið fagn-
að, þar sem vonast væri til að hún
mætti verða til þess að bæta sam-
skipti Lettlands og Rússlands. „Það
var talið mikilvægt að sú niðurstaða
yrði með þeim hætti sem hún varð,“
sagði Davíð.
Prímakov ekki fullsáttur
Valdis Birkavs, utanríkisráðherra
LettJands, greindi frá samþykkt
þingsins, skammri stundu eftir að hún
Pressens Bild/Daniel Fresia-Cox
NORRÆNU forsætisráðherrarnir kynntu sér smíði Eyrarsundsbrúarinnar Svíþjóðarmegin. F.v. Poul Nyrup-
Rasmussen og kona hans Lone, Göran Persson ásamt konu sinni Anniku, Kjell Magne Bondevik og Bjorg
kona hans, þá Ástrfður Thorarensen og Davíð Oddsson og loks Paivi og Paavo Lipponen.
var gerð, á íúndi
utanríkisráðherra
ríkja Eystrasalts-
ráðsins, sem fór
fram í Nyborg á
Fjóni samtímis for-
sætisráðherrafundi
Norðurlandanna.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra, sem sat fundinn, segir að
Prímakov, utanríkisráðherra Rúss-
lands, hafi bent á það í umræðum að
eftir væri að hrinda löggjöfínni í fram-
kvæmd, en framkvæmdin skipti
mestu máli. Þá tækju nýju lögin ekki
tíl allra þeirra atriða, sem mannrétt-
indafulltrúi Eystrasaltsráðsins hefði
lagt til að yrði
komið í betra horf.
í yfirlýsingu
frá framkvæmda-
stjórn ESB segir
hins vegar, að
þær lagabreyt-
ingar sem þingið í
Riga hefði nú samþykkt, samræmd-
ust tilmælum Öryggis- og samvinnu-
stofnunar Evrópu (ÖSE) og þær
„komi til móts við eitt af forgangs-
málunum sem varða undirbúning
Lettlands fyrir aðild að ESB“.
„Gildistaka þessarar lagabreyt-
ingar mun auðvelda til muna aðlög-
un minnihlutahópa að lettnesku
samfélagi," sagði í yfirlýsingunni.
Flestir rússneskumælandi íbúar
Lettlands, sem eru um helmingur
hinna 2,7 milljóna sem þar búa,
urðu ríkisfangslausir eftir að Lett-
land varð sjálfstætt ríki á ný 1991.
Lagabreytingarnar víkka út mörk-
in á því hvaða hópar fólks geti sótt
um lettneskt ríkisfang, aðallega með
því að fjarlægja kvótakerfí sem
stýrði því (eftir aldurshópum) hverjir
ættu kost á að gerast ríkisborgarar.
Með breytingunni er jafnframt öllum
þeim veittur ríkisborgararéttur sem
fæddir eru í landinu eftir 1991, en
þetta ákvæði kemur um 20.000 börn-
um til góða.
★***★,
EVROPA\
Enn barist
um Bra
STJÓRNVÖLDUM í Afríku-
ríldnu Guineua-Bissau mistókst
í síðustu viku að ná Bra, mikil-
vægri herstöð í nágrenni höf-
uðborgarinnar Bissau, á sitt
vald. Átök stjómarhers og
uppreisnarmanna hafa nú stað-
ið í rúmar tvær vikur og virðist
stjómarherinn hvorki hafa bol-
magn til að hrekja uppreisnar-
menn úr vígjum þeirra um-
hverfis höfuðborgina né upp-
reisnarmenn bolmagn til að ná
borginni á sitt vald. Joao Bern-
ardo Vieira, forseti landsins,
sagði í síðustu viku að stjórnar-
herinn, sem nýtur liðsinnis
1.300 hermanna frá Senegal,
hefði náð Bra á sitt vald og lof-
aði fréttamönnum að þeir
fengju brátt að skoða svæðið.
Ekkert varð hins vegar úr fyr-
irhugaðri skoðunarferð og
portúgalskir fréttamenn sem
fóm þangað á eigin spýtur
segja herstöðina enn í höndum
uppreisnarmanna.
Neitar „skít-
uga stríðinu“
FELIPE Gonzales, fyrrverandi
forsætisráðhema Spánar, neit-
aði í gær eiðsvarinn ásökunum
umað hann hefði leyft ólöglega
herferð á hendur Böskum sem
kölluð hefur verið „skítuga
stríðið". Hún kostaði a.m.k. 28
Baska lífið á síðasta áratug.
Irakar notuðu
taugagas
VOPNAEFTIRLITSMENN á
vegum Sameinuðu þjóðanna
hafa fundið vísbendingar um
að Irakar hafí notað banvænt
VX taugagas í eldflaugaodda
áður en Persaflóastríðið hófst
1991. írakar hafa neitað að
hafa gert slíkt. Washington
Post greindi frá þessu í gær.
Lilic ásakar
Albana
ZORAN Lilic, aðstoðarforsætis-
ráðherra Júgóslavíu, sakar Al-
bana um afskipti af júgóslav-
neskum innan-
ríkismálum.
Segir hann
stuðning Al-
bana við
skæruliðasam-
tökin Frelsis-
her Kosovo
veita Júgóslöv-
um rétt á að
veija sig með
öllum tiltækum ráðum. Þá sakar
Lilic ennfremur Vesturlönd um
að styðja „hryðjuverkamenn" í
Kosovo. Richard Holbrooke,
fulltrúi Bandaríkjastjómar, er
kominn til Makedóníu til þess
að ræða ástandið í Kosovo við
þarlenda ráðamenn og leiðtoga
Albana í Kosovo.
Síþreyta talin
ónæmisveila
SÍÞREYTA kann að stafa af
veilu í ónæmiskerfi líkamans,
að því er breskir læknar
greindu frá í gær. Niðurstöður
rannsókna nokkurra geðlækna
við tvö sjúkrahús í London
benda til þess að hormónið
melatónín tengist þreytu, höf-
uðverk, svefnleysi og öðrum
einkennum síþreytu. Mikið af
melatóníni fannst í fólki sem
þjáist af síþreytu.